فاطمه (عليهاالسلام) بعد از خواندن اين اشعار به جانب خانه ى خويش روانه شد. حضرت اميرالمؤمنين (عليه السلام) انتظار معاودت آن مظلومه را داشت، چون فاطمه (عليهاالسلام) بازگشت لختى بياسود و روى به اميرالمؤمنين كرد پس گفت:

[يَابْنَ اَبيطالِب!] «اِشْتَمَلْتَ [ اشتمل الثّوب: ادارهُ على جسد قال فى القاموس. ] شِمْلَةَ [ الشّملة بالكسر: هيئة الاشتمال و قال ايضاً: بالفتح كساءِ دون القطيفه. ظاهر اين است كه «شمله» به كسر شين اولى باشد زيرا كه غرض هيئت اشتمال است، و ظاهر معنا اين است كه جامه بر خود پيچيده اى به هيئت جنين نه عباى جنين. ] الْجَنينِ وَ قَعَدْتَ حُجْرَةَ الظَّنينِ، اَنْقَضْتَ قادِمَةَ الْأَجْدَلِ، فَخانَكَ [ الخونَ: الضّعف و فترة فى النّظر كما فى القاموس. ] ريشُ الأَعْزَلِ. هذا ابْنُ اَبى قَحافَةَ يَبْتَزُّنى نِحْلَةَ اَبى وَ بُلْغةَ اِبْنى. لَقَدْ اَجْهَرَ فى خَصامى، وَ الْفيتُهُ وَالَدَّ فى كَلامى، حَتّى حَبَسَنى قيلَةٌ نَصرها، وَ الْمُهاجَرَةُ وَصْلُها، وَ غَضَّتِ الْجَماعَةِ دُونى طَرْفَها، فَلا دافِعَ، وَ لا مانِعَ.

خَرَجْتُ كاظِمَةً، وَ عُدْتُ راغِمَةً، اَضْرَعْتَ خَدَّكَ يَوْمَ اَضَعْتَ حَدَّكَ، اِفْتَرَسْتَ الذِّئابَ وَ افْتَرَسَكَ الذُّبابُ.

ما كُنْتُ قائِلاً، وَ لا اَغْنَيْتُ باطِلاً، وَ لا خيار لى، لَيْتَنى مِتُّ قَبْلَ هُنَيْئَتى، وَ دُونَ ذِلَّتى، عَذيرىَ اللَّهُ مِنْكَ عادِياً، وَ مِنْكَ حامِياً. و ِيْلاىَ! فى كُلِّ شارِقٍ ماتَ الْعَمَدُ وَ وَهَنَتِ العَضُدُ!! شَكْواىَ اِلَى اَبى، وَ عَدْواىَ اِلى رَبّى، اَللَّهُمَّ أَنتَ اَشَدُّ قُوَّةً وَ حَوْلاً، وَ اَحَدُّ بَاْساً وَ تَنْكيلاً». [ بحار: 29/ 323 ح 9، عوالم: 11/ 477، ناسخ التواريخ: 1/ 155. ] «اى پسر ابوطالب! خويشتن را به شمله درپيچيدى مانند جنين [ فى معنى قولها «اشتملت شملةَ الجنين»: ] اى امير و سيّد من يا اميرالمؤمنين- تا به كى دست يداللّهى نهان در آستين تا به كى هستى نهان در كنج عزلت تا به كى- با وجود آنكه هستت جايگه عرش برين آخر اى شاها، نه شير بيشه ى امكان توئى- در مصاف از چه روباهان شده شير عرين؟! هان ابوبكر لعين با من درشتى مى كند- با وجود آنكه هستم دُخت خير المرسلين بين چسان غصب فدك كرد و مرا از حق خود- كرد محروم آن شرير النفس، بوبكر لعين چون ندارم بيش از اين، من نيروى احقاق حق- حق كند احقاق حقّ من به روز واپسين واى بر من، واى بر من، گر پدر بودى مرا- ناكسان كى مى توان با من نمايند اين چنين واى نبود بر تو، ويل به بدخواهان تو- از گروه منكرين و غاصبين و ظالمين تاكنون هرگز تقاعد نمى ورزيدم دمى- حق كفيل رزق باشد، هان مباش اينك غمين در جواب شير يزدان حسبى اللَّه گفت و بس- يعنى اى دل صبر كن، باشد خدا يار و معين تا به كى پيچيده بر خود عبا همچون جنين- تا به كى بنشسته در حجره چون شخص ظَنين تا به يكى اى شاهباز اوج عزّت، گشته- هم چه گنجشك شكسته بال هر گوشه نشين گرگها را پوست دريدي به هنگام قتال- چون دريدندت مگسها، اي شه دنيا و دين؟! بس خصومت كرد با من روى از او برتافتم- آمدم زار و فكار و رفته بودم خشمگين اين چنين روزى كه من ديدم نبيند هيچ كس- كاشكى گرگ اجل دريده بودم پيش از اين گر كه بيرون از ادب با تو سخن راندم همى- عذرخواه من به نزدت هست رب العالمين در جواب گفت او فرمود شاه اولياء:- كاى در درياى عصمت زهره ى زهرا جبين هان مبادا خاطرت آزرده گردد از على- يا كه قلب نازنين تو شود از من حزين آنچه در نزد خدا باشد مهيّا بهر تو- بهتر است از آنچه از تو منع كرده غاصبين در رحم و روى از خلق نهفتى چون مردم متهم، تو آنى كه از اين پيش به ميدان قتال تاختى و أبطال [ أبطال: دليران و شجاعان ميدان نبرد را گويند. ] رجال را پايمال ساختى. چه شد كه امروز دستخوش مردم ذليل و زبون آمدى؟!

اينك پسر ابوقحافه عطيّه پدر و گذران اولاد (را) از من بازگرفته و جهاراً با من دقّ الباب مخاصمت و مبارات مى كند. امروز چند كه توانست در سخن بر من فزونى و زيادتى جست و به غلظت طبع و خوى بد جسارت نمود و مردم اوس و خزرج مرا ناديده انگاشتند و اولاد قيله و ديگر مردمان چشمها فرو خوابانيدند، در دفع ترك تازى او هيچ دافعى و مانعى به جاى نماند.

همانا من خشمگين از خانه بيرون شدم و ذليل و زبون باز آمدم، تو سر خويش را در مضيق ذلّت درانداختى، آن روز كه منزلت و مكانت خويش را دگرگون ساختى، گرگها را دريدى! (و اكنون) مگسها ترا دريدند!! و منصب خلافت را مغصوب نمودند و عوالى فدك را مضبوط ساختند، امّا من از سخن حق خويش خوددارى نكردم و از در باطل بيرون نشدم ولكن نيروى اجراى حكم حقّ نداشتم.

كاش از اين پيش بمردم [ كاش مى آمد مرا گرگ اجل- مى گرفتم سخت اينك در بغل كاش بر بستان عمرم اين زمان- مى وزيدى باد ايام خزان كاش سيلى آمدى اين دم ز راه- حاصل عمر مرا كردى تباه كاش طفلى آمدى و بى درنگ- شيشه ى عمر مرا مى زد به سنگ ] و اين روز را نديدم و اكنون اين سخنان كه در حضرت، تو بيرون از ادب بسگاليدم [ سگاليدن: انديشيدن، فكر كردن، پنداشتن، رأى زدن. ر. ف عميد. ] خداوند عذرخواه من است. و اى بر من! پناه جاى من ناپديد شده و از بازوى من نيرومندى برفت. چه كنم جز اينكه شكايت به نزديك پدرم برم و رعايت از حضرت حق خواهم.

آنگاه روى نياز به درگاه چاره ساز آورد و گفت: الها، پروردگارا! قوّت تو از همه كس افزون است و عذاب و عقاب تو از حوصله بيرون است».

در اين وقت اميرالمؤمنين (عليه السلام) فرمود:

«لا وَيْلَ عَلَيْكِ، اَلْوَيْلُ لِشانِئِكِ. نَهْنِهْنى عَنْ وَجْدِكِ يَابْنَةَ الصَّفْوَةِ، وَ بَقِيَّةَ النُّبُوَّةِ، فَما وَنيتُ [و نى كَفَتى: التّعب والفترة ضدّ (قاموس اللغة). ] عنْ دينى، وَ لا اَخْطَاْتُ مَقْدُورى.

فَاِنْ كُنْتِ تُريدينَ الْبُلغَةَ، [ البُلْغة بالضّم: ما يتبلّغ به من العيش. (قاموس اللغة). ] فَرِزْقُكِ مَضْمُونٌ، وَ كَفيلُكِ مَاْمُونٌ، وَ ما اُعِدَّ لَكِ اَفْضَلُ مِمَّا قُطِعَ عَنْكِ فَاحْتَسِبى اللَّهَ.

فَقالَتْ: حَسبِىَ اللَّهُ وَ اَمْسَكَتْ». [ بحار: 29/ 325، عوالم: 11/ 477- 478، ناسخ التواريخ حضرت فاطمه (عليهاالسلام): 1/ 157. ] «ويل و واى از براى تو مباد، خاصّ دشمنان تو باد، بر من خشم مگير اى دختر برگزيده موجودات، و يادگار نبوّت. سستى نكردم و از آنچه در قوّت بازوى من بود تقاعد نورزيدم، خداوند كفيل امر و ضامن رزق ت و است، [ رسد چه روزى مقسوم از خزانه ى غيب- خيال رزق چرا كرده بى قرار تو را به خويش راه مده غم ز مكر بدانديش- كفايت است همان لطف كردگار تو را ] آنچه (او) از بهر تو نهاده بهتر از آن است كه از تو قطع شده. پس در راه خداوند طريق شكيبائى و صبر پيش دار.

لاجرم فاطمه فرمود: خداوند كفايت مى كند امر مرا و خاموش شد».

نوشتن دیدگاه