شناس نامه حضرت ام فروه (عليها السلام)
نام: ام فروه
كنيه: ام قاسم
نام پدر: قاسم
نام مادر: اسماء
نام همسر حضرت امام محمد باقر (عليه السلام)
تعداد فرزندان: دو پسر
محل دفن: بقيع
هشتاد و سه سال از هجرت پيامبر صلى الله عليه و آله و سلم گذشته است. هفرهمين روز ربيع الاول است و تو در آستانه مادر شدن! گاهى وقت‏ها، درد چنان، جسم انسان را در هم مى‏پيچاند كه قدرت فكر كردن را از او مى‏گيرد. اما بعضى مواقع در حين درد، زيباترين خاطرات بر انسان مرور مى‏شود. مثل الآن تو. مردم مدينه دوست داشتند. و به پدرت قاسم بن محمد احترام ويژه‏اى مى‏گذاشتند. كسى در مدينه نيست كه محمد بن ابى بكر را نشناسد و يا از آوازه بلند او در دفاع از حريم علوى عليه السلام بى خبر باشد. اميرالمؤمنين بارها فرموده بود كه محمد بن ابى بكر از ماست. و تو يكى از شايسته‏ترين نوادگان محمد هستى. شايد خدا مى‏خواست روزگار چنان به گردش در آيد تا عاقبت بين نوادگان على عليه السلام و محمد بن ابى بكر پيوندى خانوادگى بسته شود. تا جمله على عليه السلام به حقيقت درآيد كه: محمد از ماست.
روزى كه پدرم امام باقر عليه السلام به دوران بلوغ و تكامل پانهاد، آن قدر پروانه وار دورش چرخيدند و پدر بزرگ چنان عاشقانه و پدرانه از او پرسيد: پسرم! براى ازدواج چه كسى را در نظر دارى؟! پدر، بى هيچ واسطه و حريمى، صادقانه فرمود: فاطمه، دختر قاسم؛ را برايم خواستگارى كنيد!
شوقى بى نظير جان پدر بزرگ را تسخير كرد. چيزى نگذشت كه تو با لباس عروسى پا به خانه پدرى نهادى. زنان عرب، زن بودن را در خانه دارى و تربيت فرزند خلاصه مى‏كردند. اما تو، هر چه باشد، با فرهنگ فاطمى عليها السلام الفتى ديرينه دارى. خوب مى‏دانى كه اسلام به زنانى گسترده و انديشمند، به مادرانى عميق و وسيع نيازمند است. از سويى خود را تشنه‏اى ديده‏اى بر كنار چشمه‏اى جوشان. نه. نمى‏توانى فرصت را از دست بدهى. در انجام كارهاى خانه و امور روزمره چنان سريع و بى درنگ عمل مى‏كنى كه تنها به فكر ذخيره فرصت براى آموختن هستى... و پدر كه خوب تو را شناخته و به عطش آموختنت آگاهى يافته، سفره علوم كامله‏اش را مقابل تعقل تو پهن مى‏كند و سخاوتمندانه تو را به مهمانى مى‏نشاند.
روزها و شب‏ها در جهاد علمى تو مى‏گذرد. چشم بر هم مى‏زنى و خود را سرآمد زنان عرب مى‏بينى. به گونه‏اى كه در دانش زمان خود به نبوغى عجيب دست يافته‏اى! تو در سنگر علم، بهترين هم رزم پدر هستى. براى همين است كه پدر احترام ويژه‏اى براى تو قائل است. كار به جايى مى‏رسد كه تو، بى واسطه به نقل روايت مى‏پردازى. و شاگردان ولايت، به روايات تو استناد مى‏كنند. مادر!... آيا درد را احساس نمى‏كنى؟! تا تولد من چيزى نمانده... و من تو را نه به اين خاطر كه چون هر انسان زنده‏اى به سايبان مادرى نيازمند باشم، بلكه به دليل آسمانى كه از سينه‏ات منتشر است؛ مى‏پرستم. پرستش عبدى، عبد را... يعنى پناه مى‏آورم به آغوش بيكرانت. اينك همهمه‏اى در خانه بر پا مى‏شود. پدر از شوق، بى تاب است و مژده ميلاد من در خانه مى‏پيچد. زنان قابله، خوى مى‏دانند كه من نيز مانند ديگر ائمه تولدى آسمانى داشته‏ام و آنان در به دنيا آوردن من، نقشى نداشنه‏اند...
پدر در گوشم اذان و اقامه مى‏گويد و تو آرام سر بالين راحت مى‏نهى. در حالى كه باز هم به اسرار آسمانى مى‏انديشى. اما پلك هايت سنگين مى‏شود و آرام به خواب مى‏روى...
... مادر! شايد كسى نتواند به درك اين مطلب برسد؛ اما من بى پرده مى‏گويم كه از همان ابتداى آمدنم، به اين باور رسيدم كه تو زنى از تبار افلاك هستى... از جنس آسمان... بى جهت نيست كه بارها و بارها، همه جا از تو سخن گفته‏ام كه: مادرم بانويى از مؤمنان، داراى يقين و از نيكوكارانى است كه خدا در موردشان مى‏فرمايد: خداوند اهل احسان را دوست مى‏دارد.... دوست دارم همه ج فرياد بزنم كه فضايل فاطمى عليها السلام در تو به شكوفايى رسيده است. مادر! تو چراغ خانه كودكى‏ام بوده‏اى و تنها سرمايه زندگى‏ام... .
سال‏ها مى‏گذرد و من، مثل پدرانم در غربت محزون خاك سر فرو مى‏برم؛ كه ما را براى تنهايى آفريدند و تنهايى را براى ما. امروز در كلاس درس خود، به شاگردانى كه عطش علم، جانشان را مشتعل داشته مى‏نگرم، و بيش از پيش احساس تنهايى مى‏كنم. ناخودآگاه دلم بهانه بقيع را مى‏گيرد. بقيع، راز اشك‏هاى شبانه را خوب مى‏فهمد. هرگاه دلم از اين دنياى بى سامان مى‏گيرد به آغوش مزارت پناه مى‏آورم. امشب نيز دلم هواى ناله‏هاى شبانه در كنار آرامگاه تو را دارد مادر! با من حرف بزن! با آن علوم افلاكى‏ات، از آسمان بگو... هر چند پدر، پيش از تو و بيش از تو درهاى حكمت عالم را بر من گشوده است. اما انسان مقابل مادر، هميشه احساس كودكى مى‏كند. با وجود اين، من مى‏دانم كه چه اندازه از معارف الهى سرشار بوده‏اى و چه آشنايى عميقى با آداب اسلام پيدا كرده بودى... يادت هست، كسايى بر تن داشتى و با وقار هميشگى‏ات به دور كعبه مشغول طواف بودى. طورى حركت مى‏كردى كه كسى تو را نشناسد. آن گاه با دست چپ حجرالاسود را زيارت مى‏كردى. مردى آن گوشه ايستاده بود. ناگاه متوجه حركت تو شد. رو به تو كرد و گفت: اى كنيز خدا! خطاكردى در سنت و آداب... نبايد با دست چپ زيارت مى‏كردى! بى درنگ، با علم لدنى خود، قاطعانه جواب دادى: همانا ما از خاندانى هستيم كه از علم شما بى نيازند!
چگونه در اين بقيع خاموش به مرور خاطرات تو بنشينم و صبور باشم. آه!... صبر!... چه واژه سهمگينى! يادم نمى‏رود، يك بار از پدر نقل روايت مى‏كردى و فرمودى كه پدرت به من گفت: اى ام فروه! من در هر شبانه روز هزار بار براى گناه كاران امت از خدا طلب آمرزش مى‏كنم، زيرا ما با دانايى بر مصائب خود صبر مى‏كنيم. ولى آنان صبر مى‏كنند بر چيزى كه از آن بى خبرند!. حالا كه فكر مى‏كنم، مى‏بينم چه نكته عظيمى را از ميان آن همه فرموده‏هاى زيباى پدر به من منتقل كرده‏اى. چه صبرى مى‏خواهد كه ندانى چه شود و صبورى كنى. اما صبر دشوارتر آن است كه تنها و خسته در بقيع مصائب، كنار مزارى زانو بزنى. خصوصا اگر بقيع، اين جا باشد و مزار، كاشانه جاودان مادر! مادر! در اين تنهايى تاريك به خلوت تو پناه آورده‏ام. پذيرايم باش كه به آغوش آسمانى‏ات دل بسته‏ام.

نوشتن دیدگاه