از كشاجم دو فرزند بنام ابو الفرج و ابو نصر احمد بجا مانده و شاعر ما، خود را با نام دومين فرزند به كنايه، ياد كرده است از جمله:
- گفتند: ابو احمد خانه اى بنيان مى كند، گفتم: آرى، چنانكه كرم ابريشم ساختمان پيله را بنيان نهاد.
- خانه را بنياد و چون به پايان آمد، فرجامش با خير و نيكى همراه بود.
كشاجم همين ابو احمد را در شعر خود ستوده و چنين وصف مى كند:
- جانم فداى او باد كه هر گاه ناملايمات روزگار، بر قلبم سنگينى كند با ديدار او جراحات قلب را درمان ميكنم.
- پاره جگرم، ميوه دلم، نور چشمم، مايه اميدم در تنگناى زندگى و فراخى.
- به پرورش او پرداختم و در سيماى او ديدم آنچه را پدرانم در سيماى من ديدند.
- تربيت من مورد پذيرش و استقبال او قرار گرفت و اين را از عطاى پروردگار  منان مى دانم.
- در عوض مادر، خودم صبح و شب ملازم او گشتم، با آنكه مادرش نجيب وزاده نجباست.
- با وجود او مجالس و محافل خود را آباد و معمور داشتم و آنچه ميخواستم از وجود او توشه برداشتم.
- سراسر روز خرم و مسرور بودم كه وجود او را در كنار خود احساس مى كنم و همواره راه چنگ زدن به مقامت بزرگ را بدو مى آموختم.
- اورا به خدمت دانشمندان مى بردم كه از آن توشه گيرد، اينك كمتر كسى است كه بزيارت دانشمندان مشتاق باشد.
- و چون تاريكى فرا مى رسيد، سراسر شب بامن به گفتگو مى نشست، يا در كنار من مى آرميد و يا در برابرم به خدمت ايستاده بود.
- و من شب تا به صبح پاره دلم را به دل مى فشردم و تار و پودم را به بر مى گرفتم.
ابو نصر فرزند كشاجم هم شاعرى اديب بود، و از شعر اوست كه بخيلى را نكوهش مى كند:
- دوستى دارم كه در بخالت از همه سر است، و بر همه فائق آمده، با اينكه هيچ تفوقى ندارد.
- مرا دعوت كرد، چنانكه يك دوست دعوت كند و منهم پذيرفتم چنانكه دوستان مى پذيرند.
- چون بر سر خوان غذا نشستيم، ديدم گويا تصور مى كند پاره تنش را ميخورم.
- گاه خشم مى گرفت و برده اش را دشنام مى گفت و من مى فهميدم خشم و دشنام بخاطر من است.
- بناچار غذا را پوشيده مى ربودم، ولى چشمانش خيره، مراقب دست من بود.
- دست مى بردم لقمه اى بدزدم، با خشم بمن مى نگريست و من ناچار دست بطرف سبزى برده و بآن مشغول مى شدم. - بالاخره بادست خود گور خود را كندم، چون گرسنگى عقل را از سر من ربود:
- يعنى دست بردم و ران را پيش كشيدم و او هم دست برد كه پاى مرا بكشد.
- چون بعد از طعام شيرينى آوردند، من كه جرات نكردم دست به سياهى و يا سفيدى بزنم.
- از سر خوان پا شدم، و اگر ديشب نيت روزه كرده بودم، امروزثواب آنرا داشتم، چه امروز نه روزه دارم و نه غذا خورده ام.
ثعالبى در "يتيمه الدهر " ج 1 ص 251 - 257 در حدود60 بيت از اشعار او را انتخاب كرده وآورده است، محشى در ج 1 ص 240 مى نويسد: در ديوان كشاجم به اين اشعار دست نيافتم، و توجه نداشته كه ديوان معروف كشاجم، ديوان شعر پدر است نه پسر.
ضمنا وطواط در كتاب " غرر الخصائص " به اشعار او استشهاد كرده است.
روزى ابو الفضل جعفر بن فضل بن فرات وزير، در گذشته به سال 391 به بوستان شخصى خود در مقس رفت، ابو نصر پسر كشاجم بر روى سيبى، با آب طلا، اين دو شعر را نوشته به خدمت فرستاد:
- بدان هنگام كه وزير در كنار نيل خلوت مى كند.
- در واقع دو همنامش: جعفر فرزند فرات بكنار آمده اند.
و نيز در " بدايع البدايه " ج 1 ص 157 مختصرى از شعر او ياد شده، و هم در تاريخ ابن عساكر ج 4 ص 149 آنچه را در رمله به سال 356 بمناسبت ورود ابو على - قرمطى "قصير" سروده خواهيد ديد.
محمد بن هارون بن اكتمى،دو فرزند كشاجم را نام برده و چنين نكوهش كرده است: - اى پسران كشاجم شما هر دو كارگزار مجربى هستيد.
- پدر نحستان مرد و شما به جاى او نشستيد.
- در روزگار ما بهم پيوستيد، مانند پيوستن دو ستاره شوم، نحسى شما همگان را گرفت.
- هم قيمت ارزاق بالا گرفت و هم جهان پادشاه صاحب كرم مرد.

نوشتن دیدگاه