سرپرستى امور حج

(زمان خواندن: 2 - 4 دقیقه)

سرپرستى امور حج به دو قسمت تقسيم مى شود: گاه رهبرى كاروان منظور است و گاه اقامه مناسك حج.رهبرى كاروان نيازمند سياست و كفايت و تدبير است و رئيس كاروان بايد مردى فرمانرا، صاحب نظر، شجاع، با ابهت و كاردان باشد تا بتواند از عهده وظائف دهگانه خود برآيد:
1- گرد آوردن همگان و جلوگيرى از تشتت و پراكندگى كه مايه هلاكت اموال و جانهاست.
2- تقسيم بندى گروهها، براى حركت و فرود، تا موجب درگيرى و گمراهى از راه و مقصد نگردد.
3- كاروان را با نرمى و هموارى حركت دهد كه ضعيفان، درمانده نشوند، و آنها كه احيانا عقب مانده اند، ياوه نشوند، از اينروست كه پيامبر فرمود: " امير كاروان كسى است كه از همگان ضعيف تر است " يعنى آنكه چارپايش كند و ناتوان است ديگران بايد در حركت و فرود تابع او باشند و جانب او را رعايت كنند.
4- شاهراه امن و پر نعمت را براى حركت كاروان در نظر داشته باشد و از راه خشك و سنگلاخ بپرهيزد.
5- اگر آب كمياب باشد، قبلا در تهيه آن باشد و اگر چراگاه كم است، در فكرعلوفه چارپايان.
6- هر گاه در منزلى فرود آيند، با اعوان خود، بمراقبت و پاسبانى قيام كند و چون براه افتند، گرداگرد آنان چرخد تا از شر سارقان وطراران در امان مانند.
7- اگرراهزنان راه كاروان را ببندند، با تمام امكانات خود، مقابله كند، اگر مى تواند با نبرد و قتال، و اگر نه با بذل اموال، راه كاروان را باز كندكه حجاج از وظائف و اعمال حج عقب نمانند، البته بذل اموال، در صورتى است كه حجاج از جان و دل بپذيرند، زيرا در اين گونه موارد، بذل اموال واجب نيست.
8- در نزاع و درگيرى، ميان افراد كاروان وساطت كند تا صلح و صفا برقرار گردد، و اگر مجاز نيست،بدون رضايت آنان داورى ننمايد، و در صورتى كه مجاز باشد يعنى اهليت داورى داشته و فرمان لازم صدور يافته باشد،مى تواند شخصا داورى كند، و اگر به شهرى وارد شوند كه حاكم شرع در آن مستقر است، مى تواند داورى را بدو محول کند.
9- ستمگران را بجاى خود بنشاند و خطاكاران را ادب كند، و جز در صورتى كه مجاز باشد و از اهل اجتهاد، حدود الهى را اجرا نكند.
10-مراقب وقت و هنگام باشد كه به موقع مناسك حج را دريابند، و حتى المقدور،محتاج به سرعت و تاختن نشوند كه باعث رنج و خستگى خواهد بود.و موقعى كه به ميقات رسيدند به حد كافى فرصت دهد كه بانجام واجبات و مستحبات احرام موفق شوند. اما اقامه حج و بپا داشتن مناسك آن:
كسى كه متصدى اين كار مى شود، و او را امير الحاج گويند، بمنزله امام جماعت است در نمازهاى روزانه، و علاوه بر شرائطى كه در امام جماعت معتبر است، بايستى به احكام و مناسك حج مطلع باشد و وقت و هنگام آنرا بشناسد.دوره اين سرپرستى و نظارت، فقط 7 روز است كه ازنماز ظهر روز هفتم ذيحجه شروع و روز 13 خاتمه مى يابد.
امير الحاج، پنج وظيفه قطعى دارد و يك وظيفه ششم كه در لزوم آن اختلاف شده:
1 - اعلام كردن به مردم كه روز احرام و حركت براى درك مشاعر چه روزى است تا همگان تابع او باشند و به راه و روش او اقتدا كنند.
2- مناسك و اعمال حج را با همان ترتيبى كه در شرع مقرر شده، چه برو جه استحباب و يا بر وجه لزوم،يادآور شده عملى سازد تا ديگرانهم ازاو پيروى نمايند.
3- توقف در عرفات ومشاعر و منى از حد لازم تجاوز نكند، بموقع معين كوچ كند تا ديگران هم بمتابعت كوچ نمايند 4-راهنمائى حجاج كه در اركان وظائف از او پيروى كنند، و به راز و نيازى كه به خالق كعبه دارد، توجه كرده آمين گويند.
5-امامت در نمازهاى يوميه.
6- قضاوت و داورى در ميان حجاج و اجرا كيفر از قبيل حد و " تعزير "، كه مورد اختلاف مذاهب است.
شريف رضى، از دوران جوانى، تا اواخر زندگى، عهده دار اين مقام منيع بود چه در زمان پدر بزرگوارش به عنوان يار و معين يا نيابت، و چه بطور استقلال از سال 380هجرى، و در اين پست، خدمات عظيمى انجام داده كه در تاريخ ثبت شده و ياد او را جاويدان ساخته است:
ابو القاسم، ابن فهد هاشمى در كتاب " اتحاف الورى باخبار القرى " ضمن حوادث سال 389 مى نويسد: در اين سال، شريف مرتضى و شريف رضى به حج مشرف شدند، در راه حج، ابن جراح طائى، آن دو را متوقف ساخت.نه هزار دينار از مال خود بدو عطا كردند، تا خود را بمراسم حج برسانند.