رسول ‏خدا(ص) با آن كه در تب شديدى به سر مى ‏برد، با حالت‏ خشم به مسجد آمد و ضمن نكوهش عاملان كارشكنى، متخلفان از حركت ‏سريع، سپاه ‏را ملعون خواند. براى پيامبر جاى ترديد نبود كه جمعى درانتظار مرگ او و انديشه قبض حكومت ‏اند و براى اين هدف در پى‏ نقشه و توطئه‏ اند. از همين رو با آگاهى از حوادثى كه به انتظار مرگ حضرتش كمين كرده بود و با شناختى كه از برخى اطرافيان خود داشت ‏براى آخرين بار فرصت را غنيمت ‏شمرد و بر آن شد تا مهمترين پيام دوران رسالت را ساده و روشن بيان و مسير آينده‏ حركت اسلامى را ترسيم نمايد. عمر بن خطاب ماجراى رحلت پيامبر را براى ابن عباس چنين نقل مى‏ كند:«... ما نزد پيامبر حضور داشتيم. بين ما و زنان - كه فاطمه ‏نيز در ميانشان بود- پرده ‏اى آويخته شده بود. رسول خدا به سخن ‏درآمده، فرمود: نوشت ‏افزار بياوريد تا براى شما چيزى بنويسم‏ كه با وجود آن هرگز گمراه نشويد. زنان پيامبر(ص) از پس پرده‏ گفتند: خواسته پيامبر را برآوريد. من گفتم: ساكت ‏باشيد.» بخارى در صحيح خود بى‏ آن كه نامى از عمر ببرد مى ‏نويسد: يكى از حاضران در مجلس، سخن حضرت را در حضورش رد كرد و گفت ‏درد بر او غلبه كرده و نمى ‏داند چه مى‏ گويد ... و رو به حاضران ‏گفت: قرآن نزد شماست و همان ما را كفايت مى‏كند. در ميان ‏حاضران اختلاف شد و به يكديگر پرخاش كردند. برخى سخن او را تاييد مى‏كردند و برخى سخن رسول خدا را . و بدين ترتيب از نوشتن ‏نامه جلوگيرى شد.  به خوبى معلوم بود كه موضوع آن نوشته چه ‏بود؛ گفتارى صريح در تعيين جانشين پيامبر. بدين ترتيب چيزى ‏نمانده بود كه اصل نبوت حضرتش مورد ترديد قرار گيرد و قرآن‏ كلام غير الهى پنداشته شود. زيرا قرآن، فرموده آن بزرگوار را درهرحال، برگرفته از وحى ياد كرده بود. و اين گروه سخن و فرمان پيامبر ‏را هذيان ناشى از تب برشمردند. راستى آيا پيامبراسلام(ص) حق‏ تعيين جانشين پس از خود را نداشت؟ و آيا كسى را براى اين مقام‏ برنگزيد؟ چگونه است كه ديگران حق انتخاب داشتند و پيامبر نداشت؟ آيا عاقلانه است كه رسول خدا با تعيين نكردن جانشين،امت را به حال خود رها سازد تا هر كه توانست ‏بر جان و نواميس‏ مسلمانان تسلط يابد؟ آيا اصولا جانشينى پيامبر امرالهى است كه‏ تنها با تعيين پروردگار صورت مى ‏پذيرد يا آن كه بر عهده بعضى ازمردم است تا هر كسى را بر مسلمانان فرمانروا سازند؟ آيا اين ‏ديدگاه كه از سوى برخى ابراز شده صحيح است كه پيروى از بيانات ‏پيامبر در مسائل سياسى و اجتماعى بر اصحاب وى واجب نبوده است؟ پاسخ اين پرسش ها را بايد در علم كلام جستجو كرد.