آنچه از نظر خوانندگان گرامي گذشت، شماري از احاديث پيشوايان معصوم (عليه السلام) پيرامون (کوفه) بود، در اين رابطه احاديث فراوان ديگري هست که در مورد مناطق وابسته ونواحي پيوسته به کوفه از امامان نور (عليهم السلام) صادر گشته است که به جهت محدود بودن صفحات مجله از آن‌ها صرف‌نظر نموده، به چند نمونه از احاديث وارده پيرامون (ظَهر کوفه) بسنده مي‌کنيم:
27 _ مولاي متقيان، امير مؤ‌منان (صلوات الله عليه) در مورد ظهر کوفه که همان نجف اشرف مي‌باشد، فرمود:
يُحشَرُ مِن ظهرِ الکوفةِ سبعُونَ ألفاً عَلى غرةِ الشمسِ، يَدخُلُونَ الجنةَ بغيرِ حسابٍ.(34)
از ظهر کوفه هفتاد هزار نفر همانند قرص خورشيد در نخستين لحظات طلوع آن برانگيخته مي‌شوند که بدون حساب وارد بهشت شوند.
28 _ ودر همين رابطه خطاب به شهر کوفه فرمود:
ما أحسَنَ ظَهرَکِ وأطيَبَ قعرَکِ، اللهم اجعَل قبري بِها.(35)

اي کوفه، چه پشت خوب (نجف) وه چه اندرون خوبي داري، بار خدايا قبر مرا در آن قرار ده.
از ده‌ها حديث مربوط به قبر مطهر مولاي متقيان به يک حديث بسنده مي‌کنيم:
29 _ امام صادق (عليه السلام) فرمود:
بِظهرِ الکوفَةِ قبرٌ لا يلوُذُ بِهِ ذوُ عاهةٍ إلاَّ شفاهُ اللهُ.(36)
در پشت کوفه قبري هست که هيچ صاحب مرضي به آن پناه نمي‌برد، جز اين که خداوند او را شفا مي‌دهد.
معجزات وکرامات باهره‌اي که در حرم مولاي متقيان مشاهده گرديده، بيرون از شماراست، فقط اشاره مي‌کنيم که (ابن بطوطه) مي‌نويسد: از اين روضه کرامت‌ها ظاهر مي‌شود که منشأ عقيدهِ مردم بر اين که قبر علي (عليه السلام) آنجاست همان کرامت‌ها مي‌باشد. ‌در شب بيست وهفت رجب که (ليله المحيا) مي‌نامند، عراقيان، خراسانيان، فارسيان وروميان، سي تن وچهل تن، بعد از نماز خفتن در آنجا گرد مي‌آيند وبيماران افليج وزمين گير را کنار ضريح مقدس مي‌گذارند وخود به نماز وذکر وقرآن مي‌پردازند. چون پاسي از شب گذشت همهِ مريض‌ها که شفا يافته وسالم شده‌اند، برخاسته ذکر لا إله إلاَّ الله، محمد رسول الله وعلي ولي الله مي‌گويند. واين حکايت در ميان آنان به حد افاضه رسيده، گرچه من خود آن شب را درک نکردم، داستان آن را از اشخاص مورد اعتماد شنيدم.(37)
در اينجا فقط اشاره مي‌کنيم که پيامبران فراواني در نجف وکوفه مدفون هستند، از جمله حضرت آدم وحضرت نوح، که در داخل ضريح مقدس امير مؤ‌منان (عليه السلام) مدفون مي‌باشند.(38)
30 _ در عظمت اين مکان مقدس همين بس که مولاي متقيان فرمود:
أوّلُ بقعةٍ عُبِدَ اللهُ عليها ظهرُ الکوفةِ، لَمَّا أمَرَ اللهُ الملائکَةَ أن يَسجُدُوا لآدَمَ، سَجَدُوا عَلى ظَهرِ الکوفَةِ.(39)
نخستين بقعه‌اي که خداوند بر فراز آن پرستش شده ظَهر کوفه است. هنگامي که خداوند به فرشتگان امر فرمود که در برابر حضرت آدم (عليه السلام) سجده کنند، بر فراز ظهر کوفه او را سجده کردند.
31 _ امام صادق (عليه السلام) در پشت کوفه در سه مورد از مرکب خود پياده شد ودر هر يک دو رکعت نماز گزارد. ابو الفرج سندي که در محضر بود عرضه داشت: اين سه مورد که نماز گزارديد، کجا مي‌باشند؟
فرمود:
أمَّا الأوّلُ فَموضعُ قَبر أمير المؤ‌منينَ (عليه السلام) والثاني مَوضِعُ رأسِ الحسَينِ (عليه السلام) والثالِثُ مَوضِعُ مِنبَرِ القائِمِ (عليه السلام).(40)
اما اولي محل قبر امير مؤ‌منان، اما دومي محل سر مقدس سالار شهيدان واما سومي محل منبر حضرت صاحب الزمان (صلوات الله عليه) مي‌باشد.
32 _ امام باقر (عليه السلام) در ضمن يک حديث طولاني که در مورد کيفيت بناي کعبهِ معظمه توسط حضرت آدم (عليه السلام) به تفصيل سخن گفته، در مورد ارکان چهارگانهِ آن مي‌فرمايد:
فَرَفَعَ قواعِدَ البيتِ الحرامِ بحجرٍ منَ الصفا، وحَجَر مِنَ المروهِ، وحَجَر مِن طورِ سيناءَ، وحَجَرٍ مِن جَبَلِ السلامِ وهُوَ ظهرُ الکوفَةِ.(41)
آنگاه پايه‌هاي بيت الله الحرام را با سنگي از صفا، سنگي از مروه، سنگي از طور سينا وسنگي از جبل السلام که همان پشت کوفه است، بنياد نهاد.
33 _ ودر حديث معراج آمده است که رسول اکرم (صلى الله عليه وآله) چون به (دار السلام)(42) در پشت کوفه رسيدند، جبرئيل عرضه داشت که اينجا مسجد پدرت آدم وعبادتگاه پيامبران است، فرود آي ودر اينجا نماز بگزار، پس از براق پياده شده نماز گزارده، آنگاه به سوي بيت المقدس عزيمت نمود.(43)
34 _ سرزمين نجف اشرف به قدري شرافت دارد که سنگ ريزه هاي آن نگين افتخار عبادت کنندگان مي‌باشد.
امام صادق (عليه السلام) به هنگام شمارش انگشتري‌هايي که بسيار فضيلت دارد، از دُرّ نجف ياد کرده مي‌فرمايد:
وَما يُظهرُهُ اللهُ بِالذکواتِ البيضِ بِالغَرِيّينِ.(44)
وآنچه خداوند پديدار مي‌سازد در تپه‌هاي سفيد غريين.
به تفصيل از پاداش آن بحث کرده مي‌فرمايد:
خداوند از روي رحمت گسترده‌اش به شيعيان، دُرّ نجف را به قدري فراوان کرده که به رايگان به دست همگان برسد.

سيماي اهل کوفه در آيينه روايات:

با توجه به اين که اهالي کوفه همواره پشتيبان اهلبيت عصمت وطهارت بوده‌اند، نکوهش‌هاي فراواني در مورد آنها از سوي دشمنان به عمل آمده است ولذا احاديث مربوط به کوفه وظهر کوفه را با رواياتي پيرامون (اهل کوفه) پي مي‌گيريم:
35 _ امام باقر (عليه السلام) در اين رابطه مي‌فرمايد:
إنَّ ولايتنا عُرضَت عَلى أهلِ الأمصارِ، فلم يقبلها قبُولَ أهلِ الکوفَةِ شيءٌ.(45)
ولايت ما به اهل شهرها عرضه شد، اهالي هيچ شهري همانند اهل کوفه آن را نپذيرفتند.
36 _ امام رضا (عليه السلام) در مورد اهل کوفه فرمود:
يا أهلَ الکوفَةِ قَد اُعطيتم خيراً کثيراً، وإنَّکم لَمِمَّن امتَحَنَ اللهُ قَلبَهُ.(46)
اي اهل کوفه به شما خيرهاي فراوان عطا شده، شما از کساني هستيد که خداوند دلهايشان را آزموده است.
37 _ امام حسين (عليه السلام) خطاب به اهل کوفه، در ايام جنگ صفين فرمود:
يا أهلَ الکوفةِ، أنتمُ الأ‌حبّةُ الکرماءُ، والشِعارُ دُونَ الدِثارِ.(47)
اي اهل کوفه، شما دوستان گرانمايه، بسيار صميمي وخصوصي، نه ظاهري وبيگانه مي‌باشيد.
38 _ امام سجاد (عليه السلام) در همين رابطه فرمود:
مَرحباً بِکُم يا أهلَ الکوفةِ، أنتُمُ الشعارُ دوُنَ الدِثارِ.(48)
مرحبا به شما اي اهل کوفه، شما (همانند لباس زيرين) صميمي وخصوصي هستيد، نه مانند جامهِ رويي (بيگانه وظاهري).
39 _ امام صادق (عليه السلام) در اين رابطه مي‌فرمايد:
أهلُ خُراسانَ أعلامُنا، أهل قُم أنصارنا، وأهل کوفَةَ أوتادُنا، وأهلُ هذا السوادِ مِنّا ونحنُ مِنهُم.(49)
اهل خراسان پيشتازان ما، اهل قم ياوران ما، اهل کوفه تکيه‌گاههاي ما واهل اين ديار (نواحي کوفه) از ما هستند وما نيز از آنها هستيم.
40 _ مولاي متقيان در نامه‌اي که به اهل کوفه نوشته‌اند، چنين مي‌نويسند:
مِن عبدِ اللهِ عَليّ أمير المؤ‌منين إلى أهلِ الکوفَةِ جَبهةِ الأ‌نصارِ وسَنامِ العَرَبِ.(50)
از بندهِ خدا علي امير مؤ‌منان، به سوي اهل کوفه پيشتاز ياران وقلّهِ (شرف) عرب.

 - پاورقی -

(35) فرحه الغري، ص 22؛ موسوعه العتبات المقدّسه، ج 6، ص 71.
(36) تهذيب الاحکام، ج 6، ص 34؛ وسائل الشيعه، ج 14، ص 377.
(37) سفرنامهِ ابن بطوطه، ج 1، ص 185.
(38) اثبات الوصيه، ص 14 و132؛ تهذيب الاحکام، ج 6، ص 22 و34؛ فرحه الغريّ، ص 48؛ الهدايه، ص 11؛ الجعفريات، ص 201؛ وسائل الشيعه، ج 14، ص 384؛ مستدرک الوسائل، ج 2، ص 314؛ ج 10، ص 219.
(39) تفسير عياشي، ج 1، ص 120؛ بحار الانوار، ج 11، ص 149؛ ج 100، ص 232؛ مستدرک الوسائل، ج 10، ص 206؛ جنّات ثمانيه، ص 302.
(40) موسوعه العتبات المقدسه، ج 6، ص 80؛ فرحه الغريّ، ص 45.
(41) الکافي، ج 4، ص 197؛ بحار الانوار، ج 11، ص 185 و209؛ علل الشرائع، ج 2، ص 422؛ تفسير العياشي، ج 1، ص 126.
(42) در مورد (جبل السلام)، (دار السلام) و(وادي السلام) ان شاء الله در شماره‌هاي آينده سخن خواهيم گفت.
(43) تفسير عياشي، ج 2، ص 307؛ الکافي، ج 8، ص 235؛ بحار الانوار، ج 11، ص 333؛ ج 100، ص 386.
(44) تهذيب الا‌حکام، ج 6، ص 37؛ روضه الواعظين، ج 2، ص 411؛ فرحه الغريّ، ص 71.
(45) امالي شيخ مفيد، ص 142؛ کامل الزيارات، ص 167؛ ثواب الا‌عمال، ص 114؛ وسائل الشيعه، ج 14، ص 518؛ مستدرک الوسائل، ج 10، ص 212؛ بحار الانوار، ج 23، ص 281؛ ج 60، ص 209؛ ج 101، ص 140؛ بصائر الدرجات، ص 97.
(46) مصباح المتهجّد، ص 680؛ تهذيب الاحکام، ج 6، ص 24؛ مصباح الزّائر، ص 54؛ اقبال الاعمال، ص 468؛ وسائل الشيعه، ج 14، ص 389.
(47) وقعه صفين، ص 114؛ بحار الانوار، ج 32، ص 405.
(48) الکافي، ج 6، ص 498؛ الفقيه، ج 1 ص 66؛ مکارم الا‌خلاق، ص 83؛ بحار الانوار، ج 76، ص 103.
(49) تاريخ قم، ص 93؛ بحار الانوار، ج 60، ص 218؛ کريمهِ اهلبيت، ص 432.
(50) نهج البلاغه، بخش نامه‌ها، نامهِ شماره 1؛ بحار الانوار، ج 32، ص 84.

نوشتن دیدگاه