جدل به معناى خاص

(زمان خواندن: 1 دقیقه)

جدل در اين اصطلاح به عنوان دومين صنعت از صناعات پنجگانه در منطق محسوب مى شود. مرحوم مظفر مى نويسد:
جدل صناعتى است علمى كه به وسيله آن قادر شوند بر اقامه حجت از مقدمات مسلمه (33) بر هر مطلوبى كه بخواهند و محافظت هر وضعى كه اتفاق افتد بر وجهى كه نقض بدان متوجه نشود بر حسب امكان .(34)
بنابر اين چون جدل عبارت است از بحث و سؤ ال و جواب ميان دو فرد به گونه اى خاص ، لذا كسى كه از عقيده اى دفاع مى كند ((حافظ وضع )) يا ((مجيب )) ناميده مى شود. از آنجايى كه از دليل و عقيده اى كه به آن ملتزم است ، دفاع مى كند، حافظ وضع است و به خاطر اين كه به سؤال هاى خصم خود پاسخ مى دهد، مجيب است . اين فرد همواره تلاش مى كند به امرى ملزم نشود. فردى كه مى خواهد عقيده او را نقض كند، ((سائل )) يا ((ناقض ‍ وضع )) ناميده مى شود و تلاش مى كند وضعى را خراب نمايد.

- پاورقی -

 33- صنعت جدل به مشهورات حقيقيه و مسلمات استوار است كه مشهورات از مبادى مشتركه نسبت به سائل و مجيب است ، ولى مسلمات ويژه سائل است .
34- المنطق المظفر، ص 326.