امام باقر علیه السلام برای الگوسازی از جامعه ایده آل و دستیابی به مدینه فاضله شاخصه ها و ویژگی های ممتازی را معرفی کرده اند. تأسی و تمسک به این دستورالعملهای حیات بخش می تواند اسوه ای از سبک زندگی اسلامی باشد.
امام باقر(ع) در قالب سفارشهایی به یکی از یاران خویش معیار زندگی برتر و مورد تأیید اهل بیت (ع) را ارائه نموده اند. جابر بن یزید جعفى (ره) می گوید: امام محمد باقر(ع) به من فرمود: اى جابر آیا براى تشیّع همین بس است که کسى ادعا کند محبت ما اهل‌بیت را؟! سوگند به خدا که شیعیان ما نیستند مگر افرادى که تقواى خدا پیشه کنند و اطاعت او را برند. شیعیان ما شناخته نمى شوند مگر به تواضع و خشوع دل، و نگاه‌دارى امانت، به زیاد یاد خدا کردن، به زیاد روزه گرفتن، نماز خواندن، احسان به پدر و مادر، مراعات فقراى همسایگان، از حال آنها با خبر بودن، از حال مسکینان و قرض داران و یتیمان با اطلاع بودن، و به آنها رسیدگى کردن، و در گفتار از راستى تجاوز نکردن، و تلاوت قرآن کردن و زبان را از گفت‌وگوى با مردم مگر چیزهایى که راجع به خیر آنها است بازداشتن و افراد امین و مورد اعتماد اقوام خود بودن در همه چیزها.(1)
امام باقر (ع) در توصیه ای حکیمانه برای حسابرسی در احوال فردی انسانها می فرماید: اگر خواستى بدانى که در وجودت خیر و خوشبختى هست یا نه ، به درون خود دقّت کن اگر اهل عبادت و طاعت را دوست دارى و از اهل معصیت و گناه ناخوشایندى ، پس در وجودت خیر و سعادت وجود دارد؛ و خداوند تو را دوست مى دارد. ولى چنانچه از اهل طاعت و عبادت ناخوشایند باشى و به اهل معصیت عشق و علاقه ورزیدى ، پس خیر و خوبى در تو نباشد؛ و خداوند تو را دشمن دارد و هر انسانى با هر کسى که به او عشق و علاقه دارد، با همان محشور مى گردد.(2)
و در جایی دیگر می فرمایند: اى جابر روزىِ اندک را از سوى خدا براى خویشتن بسیار بدان که از عهده شکرش باید به درآیى و طاعت افزون خود را براى خود اندک انگار تا بدین وسیله نفس را خوار دارى و خود را سزاوار گذشت گردانى.
هیچ ثروتى همانند بى‌نیازى دل و هیچ شناختى همچون خودشناسى نیست و هیچ نعمتى مانند عافیت و هیچ عافیتى مثل یار شدن توفیق نیست و هیچ شرفى همسنگ بلند همتى نیست و هیچ زهدى همگون با کوته آرزویى نیست و هیچ عدالتى همانند انصاف و هیچ ستمى همچون موافقت با هوا و هوس و هیچ اطاعتى به مانند انجام فرایض نیست و هیچ مصیبتى همچون بىخردى و هیچ گناهى همانند کوچک شمردن گناهت و خشنودى از حالتى که در آن هستی، نیست و هیچ فضیلتى همچون جهاد و هیچ جهادى همانند جهاد با هوا و هوس و هیچ نیرویى همچون نیروى جلوگیری از خشم نیست و هیچ ذلّتى همچون ذلّت آز نیست و مبادا با وجود فرصت، بهره‌ورى را از دست دهى که این عرصهاى است که به اهل خود زیان مىرساند.(3)
امام باقر علیه السلام در مورد صفات شیعیان واقعی می فرمایند: ای گروه پیروان ما! وصیتهای ما را بشنوید و فهم کنید و پیمان ما را با دوستانمان بشناسید. در گفتارتان صادق باشید، بخاطر ایمانی که دارید، به دوستان و دشمنانتان نیکی کنید، با اموالتان به دیگران مواسات و برادری کنید، با دلهایتان به مردم محبت کنید، به فقیرانتان از نظر مالی رسیدگی کنید، در کارهایتان، همدل و هماهنگ باشید، در هیچ کار خیانتآمیز و نیرنگ بر ضد کسی وارد نشوید، پس از یقین شک نکنید و بعد از اقدام، از روی ترس عقب ننشینید، هرگز به دوستان و هوادارنتان پشت نکنید. هرگز مودت و محبت خود را نسبت به بیگانه از خودتان و اجانب قرار ندهید، کارتان جز برای خدا و تصمیم و عملتان جز برای پیامبرتان نباشد، از خدا یاری بطلبید و شکیبا باشید و مقاوم، خداوند، زمین خویش را به هر که بخواهد به میراث مینهد، و سرانجام، از آن پرواپیشگان است...» سپس میافزاید: از شیعیان، کسی دوست خدا و رسول است که وقتی سخن میگوید، راست بگوید، هرگاه و عده میدهد، وفا کند، آنگاه که امانتی بپذیرد (و امین شمرده شود) ادا کند، هرگاه که حق واجب را از او بخواهند، بپردازد، وقتی به حق فرمان میدهد، خودش هم عمل کند، شیعیان ما آنانند که علمشان بیش از شنواییشان نمیشود، شیعیان ما آنانند که عیب جویان ما را نمیستایند، با دشمنان ما پیوند برقرار نمیکنند و با خائنان به ما، نشست و برخاست نمیکنند...
... شما مواظب باشید که خصومت نکنید و کاری را پیش از وقتش انجام ندهید که خونتان ریخته شود و مایه سرزنش و عبرت آیندگان قرار گیرید.(4)
و نیز می فرمایند: دوستان و شیعیان ما در گذشته، بهترین افراد زمانه بودند، اگر در مسجد محلهای، امام جماعتی بود، از آنان بود، اگر در قبلهای مؤذنی وجود داشت، از آنان بود، اگر امانت داری در میان مردم بود، امین مردم از شیعیان بود، اگر دانشمندی در میان جامعه بود که مردم به خاطر دین و مصالح کارهایشان سراغ او میرفتند، شیعه بود.
امام باقر (ع) همچنین به شیعیان سفارش می کنند که ثروتمندان و توانگرانشان به دیدار و عیادت تهیدستان بروند، تندرستانشان بیمارانشان را عیادت کنند، زندگانشان، در تشییع مردگان حاضر شوند، در خانهها، به دیدار همدیگر بروند، چرا که این دیدارها و رفت و آمدهای خانگی، سبب احیاء امر ما میشود و می فرمایند: خدا رحمت کند کسی را که امر ما را زنده میکند و به بهترین آن عمل مینماید.
امام باقر(ع) می فرمایند: هرگز به «ولایت» ما نخواهند رسید، جز با ورع و کوشش، حسرتبارترین حالت در قیامت، از آن کسی است که کارهای نیک را برای مردم توصیف کند، ولی خودش، مخالف آن رفتار کند.(6)
پانوشتها:
1. اصول کافى جلد 3 صفحه 118
2. اصول کافى : ج 2، ص 103، ح 11، وسائل الشّیعة : ج 16، ص 183، ح 1
3. سید محمد تقی مدرسی ؛ زندگانی امام محمدباقر علیه السلام
4. حیات الامام الباقر(ع) ص 249 (به نقل از عیون اخبار الرضا)
5. همان، به نقل از دعائم الاسلام
6. حیاة الامام الباقر(ع)، باقر شریف الفرشی، ص 253
منبع : قدس انلاین
