جزء بيستم ويكم قرآن
معرفى سوره روم
معرفى سوره :
سوره روم سى‌امين سوره مباركه قرآن كريم در ترتيب فعلى و از لحاظ ترتيب نزول هشتاد و چهارهمين سوره است كه بعد از سوره انشقاق و قبل از سوره عنكبوت نازل شده است. اين سوره مشتمل بر شصت آيه مى‌باشد كه تعداد كلمات آن را 819 وتعداد حروفآن را 3534 حرف ذكر كرده‌اند. مفسرين بر مكى بودن سوره روم اعتقاد دارند، لكن بعض آن‌ها آيه 17 را مدنى دانسته‌اند. در تقسيمات قرآنى اين سوره جزء سوره‌هاى ميادين بوده وآن سوره‌هايى است كه با «الم» شروع مى‌شوند. وجه نامگذارى سوره به روم، به دليل جريان جنگ روميان و غلبه آنان است كه در آيات آغازين سوره به آن اشاره شده است. ازآنجا كه اين سوره مطابق مشهور، در مكه نازل شده محتواى آن هماهنگ با سوره‌هاى مكى، درباره مبدأ ومعاد وروز رستاخيز است، چرا كه دوران مكه زمان آموزش عقايد اسلامى اعم از توحيد و معاد و مبارزه با شركت وبت‌پرستى بوده است.مطالب اين سوره را در هفت بخش مى‌توان خلاصه كرد :
1. اين سوره با وعده‌اى از خدا آغاز شده است وآن پيشگويى مكانى و زمانى ازپيروزى روميان بر ايرانيان است در جنگى كه در آينده اتفاق مى‌افتاد، به مناسبت گفتگويى كه ميان مسلمانان ومشركان در اين زمينه روى داده بود. (غُلِبَتِ الرُّومُ فى أَدْنَى الاَْرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ) آيات 2 ـ 3
2. بيان نمونه‌هايى از نحوه انديشه وحالات افراد بى ايمان كه فقط ظاهر زندگى دنيا رامى‌بينند و از آخرت غافلند و سپس تهديدهايى نسبت به آن‌ها در مورد عذاب وكيفر الهى در روز رستاخيز. (يَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَهُمْ عَنِ الاْخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ) آيه 7
3. سخن گفتن از بخش مهمى از آيات عظمت خداوند در آسمان و زمين و در وجود انسان‌ها از قبيل خروج حيات از مرگ و مرگ از حيات، خلقت انسان‌ها از خاك، نظام زوجيت، آفرينش آسمان و زمين، اختلاف زبان‌ها، نعمت خواب، رعد وبرق و تدبير امرآسمان وزمين توسط خدا. آيات 19 ـ 25
4. سخن از توحيد فطرى بعد از بيان دلايل آفاقى و انفسى براى شناخت خدا. (فِطْرَتَاللهِ الَّتى فَطَرَ النّاسَ عَلَيْها) آيه 30
5. اشاره به ظهور فساد در زمين بر اثر گناهان انسان‌ها. (ظَهَرَ الْفَسادُ) آيه 41
6. اشاره به مسئله مالكيت و حق ذى القربى و طرح مسئله رباخوارى و نكوهش آن آيات 38 ـ 39
7. بازگشت مجدد به مسئله توحيد و دلائل آن و نشانه‌هاى حق و مسائل مربوط به معاد. (فَانْظُرْ إِلى آثارِ رَحْمَتِ اللهِ كَيْفَ يُحْىِ الاَْرْضَ بَعْدَ مَوْتِها) آيه 50
پيام‌هاى مهم سوره :
1. خداوند هيچ‌گاه خلف وعده نمى‌كند. (لا يُخْلِفُ اللهُ وَعْدَهُ) آيه 6
2. سير وسفر بايد همراه با عبرت‌آموزى باشد. (أَ وَلَمْ يَسيرُوا فِى الاَْرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ) آيه 9
3. فلسفه خلق همسران آرام گرفتن در كنار آن‌هاست. (لِتَسْكُنُوا إِلَيْها) آيه 21
4. خداجويى و دين‌دارى جزئى از فطرت آدمى است . (فِطْرَتَ اللهِ الَّتى فَطَرَ النّاسَ عَلَيْها) آيه 30
5. خالق، رازق، محيى و مميت فقط خداست. (اللهُ الَّذى خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يُميتُكُمْ ثُمَّ يُحْييكُمْ) آيه 40
6. فساد عالم نتيجه اعمال انسان است. (ظَهَرَ الْفَسادُ فِى الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِى النّاسِ) آيه 41
7. آثار كفر و عمل صالحِ شخص به خود او برمى‌گردد. (مَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَمَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلاَِنْفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ) آيه 44
8. ربا نه تنها موجب افزايش مال نمى‌شود، بلكه باعث نقصان آن مى‌شود. (وَما آتَيْتُمْ مِنْ رِباً لِيَرْبُوَا فى أَمْوالِ النّاسِ فَلا يَرْبُوا عِنْدَ اللهِ) آيه 39
9. عذرخواهى ظالمين در قيامت سودى ندارد. (فَيَوْمَئِذٍ لا يَنْفَعُ الَّذينَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ). آيه 57
10. در قرآن از هر مثلى زده شده است. (وَلَقَدْ ضَرَبْنا لِلنّاسِ فى هذَا الْقُرْآنِ...) آيه 58.
فضيلت [تلاوت] سوره :
گذشت در سوره عنكبوت فضل قرائت اين سوره مباركه و عنكبوت در شب قدر (23) رمضان، و اما اخبارى كه مفسرين ذكر كرده‌اند چون سند معتبر ندارد، بلكه بعض آن‌ها به نظر مجعول[2] مى‌آيد، از نقلش خوددارى كرديم.
________________________________________________-
[2] . مجعول: جعل شده.