44 «مَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً فَلاَِنْفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ»
ترجمه :
44. كسى كه كافر شد، پس بر ضرر اوست همان كفر او، و كسى كه عمل صالح كرد، پس براى نفوس خودشان آماده مى كنند[1] .
تفسير :
[همه انسان‌ها در گرو اعمال خود هستند]
هر كس نتيجه عمل خود را مى‌برد (قُلْ كُلٌّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ)[2] .
بلبل به باغ و جغد به ويرانه تاخته هر كس به‌قدر همت خود لانه ساخته
«النَاسُ مَجزِيُّونَ بِأَعْمَالِهِمْ، إنّ خَيْراً فَخَيْراً، و إن شَرّاً فَشرّاً»[3] ، (فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ * وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ)[4] ، (مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلا يُجْزى إلّا مِثْلَها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُوْمِنٌ فَأُولئِکَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيها بِغَيْرِ حِسابٍ)[5] ، (مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ خَيْرٌ مِنْها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلا يُجْزَى الَّذِينَ عَمِلُوا السَّيِّئاتِ إلّا ما كانُوا يَعْمَلُونَ)[6] ، (مَنْ جاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثالِها وَ مَنْ جاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلا يُجْزى إلّا مِثْلَها وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ)[7] و غير اين‌ها از آيات و اخبار.
(مَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ) عقوبت كفر بر او متوجه مى‌شود و اين از باب مثال است. مشرك عقوبت شرك را دارد، ضَالّ و مُضِلّ[8] عقوبت ضلالت و اِضْلال را دارد، ظالم عقوبت ظلم، فاسق عقوبت فسق و هكذا.
(وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً) به شرط ايمان، چون شرطِ صحت كل عبادات است (فَلاَِنْفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ) براى خود تهيه مى‌كنند و نگاهدارى.
برگ عيشى به گور خويش فرست كس نيارد ز پس تو پيش فرست
تمام در دفتر الهى ثبت مى‌شود و خردلى فرو گذار نمى‌كنند، حتى اگر قصد چيزى كرد و موفق نشد، ثبت مى‌شود.
_________________________________________________
[1] . ترجمه ديگر: هر كه كفر ورزد، كفرش به زيان اوست، و كسانى كه كارهاى شايسته كنند،فرجام نيك را به سود خودشان آماده مى‌كنند.
[2] . بگو: هر كس به طريقه خويش عمل مى‌كند. سوره إسراء: آيه 84.
[3] . انسان‌ها پاداش اعمال خود را مى‌بيند. اگر اعمالشان خوب بود پاداش خوب دريافت مى‌كنند،اگر اعمالشان بد بود جزاى بد مى‌بينند. تفسير التبيان: ج7، ص400؛ كشف الخفاء :ج1، ص332 و فيض القدير «مناوى»: ج5، ص535.
[4] . پس هر كس به وزن ذره‌اى نيكى كرده باشد آن را مى‌بيند و هر كس به وزن ذره‌اى بدى كرده باشد آن را مى‌بيند. سوره زلزال: آيات 7 ـ 8.
[5] . هر كس كار بدى كند جز همانند عملش كيفر نيابد. وهر كس از مرد وزن كه مؤمن باشد وعمل صالحى به جاى آرد به بهشت داخل شود و بى‌حساب روزى‌اش دهند. سوره غافر(مومن): آيه 40.
[6] . هر كس كار نيكى به جاى آرد، بهتر از آن را پاداش يابد و هر كه مرتكب گناهى شود، پس آنان كه مرتكب گناه مى‌شوند جز به اندازه عملشان مجازات نشوند. سوره قصص: آيه 84.
[7] . هر كس كار نيكى انجام دهد ده برابر به او پاداش دهند، و هر كه كار بدى انجام دهد تنها همانند آن كيفر بيند، تا ستمى بر آن‌ها نرفته باشد. سوره انعام: آيه 160.
[8] . ضَالّ: گمراه شونده؛ مُضِلّ: گمراه كننده.