موائلى در كتاب «احكام السجون» زندان‏ هاى حضرت را به: احتياطى و استبرائى و حقوقى و جنايى تقسيم كرده است،[1] زيرا حضرت گاه متهم به قتل را حبس مى‏ كرد تا شركاى جرم و ديگر متهمان را شناسايى كند (احتياطى). گاه حكم مى فرمود بدهكار را حبس كنند و اگر افلاس او ثابت شد، او را آزاد مى‏ گذاشت، تا مالى بيابد و دَين خود را بپردازد (استبرائى). گاه افرادى كه مال يتيم را غصب كرده يا خيانت در امانت نموده بودند، زندانى مى ‏كرد (حقوقى) و گاه كسانى را كه در حال مستى، عربده و قمه‏ كشى و ماجراجويى كرده و كسانى را كشته يا مجروح نموده بودند، زندانى مى‏ كرد تا ديه بپردازند يا قصاص شوند (جنائى). برخى معتقدند زندان هاى حضرت با توجه به سيره ايشان نوعاً احتياطى بوده است.[2]
حضرت در مواردى حبس ابد داشت.[3] صاحبان افكار سياسى را تا زمانى كه محاربه نمى‏ كردند، زندانى نمى‏ كرد و به رفاهيات زندان ها خوب مى‏ رسيد،[4] حتى به قاتل خود شير داد. زندانيان را براى تربيت دينى به نماز جمعه و نماز عيد مى‏ آورد؛[5] البته در رفت و برگشت براى آنها محدوديت قائل مى ‏شد.[6] نويسنده كتاب «احكام السجون»[7] مدعى است تاركان شؤون دينى‏ را در زندان با عصا تأديب مى‏ كرد و مسامحه‏ كاران در عبادت را تعزير مى‏ نمود. وى مدعى است عبادات شرعيه و آداب تهذيب و تعاليم قرآنى و قرائت و كتابت در زندان هاى اميرالمؤمنين رعايت مى‏شد. حضرت براى ملاقات و خلوت مردان زندانى با همسرانشان تمهيداتى مى ‏انديشيد[8] و مخارج زندانيان ثروتمند را با هزينه خودشان و زندانيان فقير را از بيت المال تأمين مى‏ كرد.[9]
*************************************************************************************
[1]. احكام السجون، ص‏128 30، به نقل از دراسات في ولاية الفقيه، ج‏2، ص‏457.
[2]. دراسات في ولاية الفقيه، ص‏446.
[3]. همان، ص‏533.
[4]. وسائل الشيعه، باب 32، از ابواب جهاد عدو، ح‏2.
[5]. همان، از ابواب كيفية الحكم، ح‏2.
[6]. مستدرك الوسائل، باب 17، از ابواب صلوة جمعه، ح‏2.
[7]. احكام السجون، ص‏124.
[8]. مستدرك الوسائل، باب 6، از كتاب حجر، ح‏3.
[9]. خراج، ابو يوسف، 151 146؛ احكام السجون، ص‏125.

نوشتن دیدگاه