حـضـرت زيـنـب (س ) روز پـنـجم جمادى الاولى سال پنجم يا ششم هجرى ديده به جهان گشود. پـدرش ‍ حضرت امير المؤ منين (ع ) و مادرش حضرت فاطمه زهرا (س ) مى باشد.(1) پـس از تـولّد، حـضـرت فاطمه دخترش را نزد حضرت على (ع ) بردند و از ايشان خواستند كه نامى براى وى انتخاب نمايد، امير المؤ منين (ع ) فرمود: از پيامبر(ص ) پيشى نمى گيرم در آن هنگام پيامبر (ص ) در مسافرت بودند. پس از بازگشت ، على (ع ) به محضرشان شرفياب شد و از ايـشـان در خـواسـت كـرد كـه بـراى دخـتـرش ‍ نـامـى انـتـخـاب بـكـنـد. رسـول خـدا (ص ) فـرمـودنـد: مـن هـم از پـروردگـارم پـيـشـى نـمـى گـيـرم . در ايـن هـنـگـام جبرئيل نازل شد و درود پروردگار را ابلاغ فرمود و گفت : نام اين دختر را ((زينب )) انتخاب كن . زيرا خداوند چنين فرموده است . سپس از مصائبى كه بر اين كودك وارد مى شود خبر داد؛ پيامبر (ص ) در حالى كه سخت مى گريستند فرمود: هر كس بر او بگريد مانند كسى است كه بر حسين (ع ) گـريـسـته . كنيه او را نيز ام كلثوم گذاشتند.(2) وى دختر بزرگ اين خانواده مى باشد.(3)
حـضرت زينب لقب هاى فراوانى دارد كه عبارت اند از: صدّيقه صغرى ، عقيله بنى هاشم ، عقيلة الطـّالبـيـّيـن ، مـوثـّقـه ، عـارفـه ، عـالمـه غـيـر مـعـلّمـه ، فـاضـله ، كـامـله ، عـابـده آل ابى طالب .(4)
كنيه اش ، امّ المصائب ، امّ الرّزايا، امّ النّوائب ، امّ كلثوم كبرى ، امّ عبداللّه و امّ الحسن بوده است .(5)
بـا نـزديـك شدن وفات پيامبر اكرم (ص ) حضرت امير المؤ منين (ع ) و حضرت فاطمه (س ) هر كـدام خـوابـى حـاكـى از وفـات پـيغمبر (ص ) مى ديدند و به همين جهت گريه زارى مى كردند. حـضـرت زيـنب (س ) خدمت رسول خدا (ص ) آمد و گفت : يا جدّاه در خواب ديدم كه باد تندى وزيد دنيا و آنچه در آن است تيره و تار شد و مرا از جايى به جاى ديگر حركت مى داد، من از شدّت آن بـاد به درخت تنومندى تكيه دادم ، در اين هنگام آن درخت از جا كنده شد و بر روى زمين افتاد. به يكى از شاخه هاى نيرومند آن چسبيدم اما آن شاخه شكسته شد، به سراغ شاخه ديگرى رفتم آن هـم شـكـسـت بـه دو شـاخـه ديـگـر پـنـاه بـردم آن دو نـيـز شـكـسـتـنـد و مـن از خواب بيدار شدم . رسـول خـدا (ص ) از شـنـيـدن سخنان زينب اندوهگين شد و اشك غم از ديدگانش ‍ جارى شد؛ آنگاه فـرمـود: آن درخـت كـه از ريـشـه كـنـده شـد مـنـم جـدّ تـو؛ و آن شـاخـه اوّل مادرت فاطمه (س )، شاخه دوم پدرت على (ع ) و آن دو شاخه ديگر برادرانت حسن و حسين (ع ) هـسـتـنـد! دخـترم ! اين خواب حكايت از آن دارد كه دنيا از فقدان آنان تيره و تار مى شود، و شما دچار مصائب و دشواريهاى فراوانى خواهيد شد.(6)
طولى نكشيد كه براى زينب (س ) آنچه را كه در خواب ديده بود در بيدارى تعبير شد و او به غم فراق جدّ بزرگوار و مادر مهربان خود دچار گرديد.
وى در زمـان رحـلت پـيـامـبـر (ص ) پـنـج سـاله بـود(7) و در عـيـن ايـنـكـه خـردسـال بود امّا از مادرش ‍ فاطمه سلام اله عليها(8) و اسماء بنت عميس و طهمان يا ذكوان (غلام پيامبر ص ) حديث نقل مى كند.(9)
برخى از مورّخين نوشته اند كه : حضرت زهرا (س ) به زينب سفارش كرد كه در كنار حسين (ع ) بـاشـد و بـعـد از او بـراى آنـهـا مـادر بـاشـد، زيـنـب هـم هـيـچ گاه اين سفارش مادر را فراموش نكرد.(10)
زمـانـى كـه زينب (س ) پا به سنّ ازدواج گذاشت خواستگاران زيادى داشت امّا با تنها مردى كه شـايـسـتـگـى و ليـاقـت هـمـسرى زينب (س ) را داشت يعنى عبداللّه جعفر (پسر عموى خود) ازدواج كـرد.(11) بـرخـى از مـورخـيـن تـاريـخ ايـن ازدواج را سـال هفدهم هجرى مى دانند.(12) ثمره اين ازدواج چهار و يا پنج فرزند مى باشد كه دوتاى آنها به نامهاى عون و محمد كه در كربلا به شهادت رسيدند كه در بخشهاى ديگر به آن اشاره خواهد شد.(13)
موقعيت زينب (س ) نزد امام حسين (ع ):
بـرخـى از مـورخـيـن چـنـيـن آورده انـد: حـسـيـن (ع ) نـسـبـت بـه زيـنـب (س ) احـتـرام ويـژه اى قـائل بود به طورى كه هرگاه زينب بر او وارد مى شد امام مى ايستاد و زينب را در جاى خود مى نـشـانـد و ايـن نـشـانه منزلت و عظمت زينب است (14) و همچنين وارد شده كه آن حضرت مـشـغـول تلاوت قرآن بوده وقتى زينب (س ) وارد شد امام (ع ) قرآن را زمين گذاشت و به احترام زينب ايستاد.(15)
يـحـيـى مـازنى گويد: من در مدينه مدّت زيادى همسايه امير المؤ منين (ع ) بودم و به آن خانه اى كـه زينب (س ) سكونت داشتن نزديك بودم امّا سوگند به خدا نه اندام زينب را ديدم و نه صداى او را شـنـيـدم ؛ هـنـگـامـى كـه اراده زيـارت مـرقـد مـطـهـر رسول خدا (ص ) را داشت شبانه حركت مى كرد در حالى كه امام حسين (ع ) سمت راست او، امام حسن سـمـت چـپـش و امـير المؤ منين (ع ) پيشاپيش دخترش حركت مى كرد؛ زمانى كه نزديك قبر مطهر مى رسيدند على (ع ) چراغ قنديل را خاموش مى كردند وقتى امام حسن (ع ) علّتش را پرسيد على (ع ) فـرمـودنـد: مـى تـرسـم اشـخـاصـى در ايـن اطـراف بـاشـنـد كـه قـيـافـه و انـدام خـواهـرت را ببينند.(16)
________________________

1 ـ الارشـاد، ج 1، ص 354؛ نـسـب قـريـش ، ص 41؛ لبـاب الانـسـاب ، ج 1، ص 335؛ الاصابه ، ج 8، ص 166.
2 ـ زينب الكبرى ـ جعفر نقدى ـ ص 16.
3 ـ اعلام الورى ، ص 203؛ الارشاد، ج 2، ص 354.
4 ـ زينب الكبرى ، جعفر نقدى ، ص 17.
5 ـ رياحين الشريعه ، ج 3، ص 46؛ وسيلة الدارين ، ص 386.
6 ـ زينب الكبرى ، جعفر نقدى ، ص 19.
7 ـ السيّده زينب عقيلة بنى هاشم ، بنت الشاطى ، ص 34.
8 ـ المجدى ، ص 18.
9 ـ تاريخ مدينة دمشق ، ج 69، ص 174.
10 ـ السيّده زينب عقيلة بنى هاشم (ع )، بنت الشاطى ، ص 41.
11 ـ المـجـدى ، ص 18؛ اعـلام الورى ، ص 203، اسـد الغـابـه ، ج 5، ص 469، اخـبـار الزينبات ، ص 111.
12 ـ زينب كبرى عقيله بنى هاشم ، حسن الهى ، ص 76.
13 ـ زندگانى حضرت زينب (س )، على قائمى ، ص 48. منتخب التواريخ ، ص 94.
14 ـ زينب الكبرى ، جعفر نقدى ، ص 22.
15 ـ همان ، ص 29.
16 ـ زينب الكبرى ، جعفر نقدى ، ص 22 .