چنان که می‌ دانید حضرت معصومه (علیها‌السلام) در پناه برادرش زندگی می‌کرد، زیرا پدرش در زندان بود. هنگامی که یگانه برادر و پناهگاهش از روی اکراه به خراسان رفت، یک سال در مدینه بدون برادر زندگی کرد، ولی کاسه صبرش لبریز شده و تصمیم گرفت به خاطر دیدار برادر، سفر دور و دراز بین مدینه و خراسان را بپیماید، سرانجام همراه کاروانی از بستگانش، مدینه را به قصد خراسان ترک کرد و با یک جهان اشتیاق و امید، بلکه پس از یک سال دوری برادر و سرپرستش، به فیض زیارت او نایل شود، ولی در ساوه بیمار شد.

چه چیزی موجب بیماری آن حضرت شد؟
بعضی علت بیماری آن حضرت را چنین نوشته‌اند :  مردم ساوه در آن عصر از دشمنان سرسخت خاندان نبوت بودند، از این رو وقتی که موکب حضرت معصومه (علیها‌السلام) و همراهانش به ساوه رسید، به آن حمله کردند و جنگ سختی درگرفت، برادران و برادرزادگان حضرت معصومه (علیها‌السلام) در این جنگ به شهادت رسیدند، حضرت معصومه (علیها‌السلام) همچون عمه‌اش حضرت زینب (علیها‌السلام) وقتی که بدن‌های پاره پاره آن ها را که 23 تن بودند دید، به شدت غمگین گشته و بر اثر آن بیمار شد و سپس روانه قم شد و در قم بیماری او ادامه یافت و پس از 16 یا 17 روز رحلت کرد.
و در روایت دیگر آمده: هارون بن موسی بن جعفر(علیه‌السلام) همراه 23 نفر از بستگانش که یکی از آن ها خواهرش حضرت معصومه (علیها‌السلام) بود، در یک کاروانی وارد ساوه شدند، دشمنان اهل بیت (علیهم السلام) به هارون که در حال غذا خوردن بود، حمله کردند و او را به شهادت رساندند و افراد دیگر کاروان را مجروح و پراکنده ساختند.
نقل شده: در غذای حضرت معصومه (علیها‌السلام) زهر ریختند و آن بانوی گرامی، مسموم گشته و بستری شد و طولی نکشید که در قم به شهادت رسید و این روایت یا زخمی شدن حضرت معصومه (علیها‌السلام) از نظر نویسنده صحیح‌تر است. مطابق نقل بعضی، مسموم کردن آن حضرت توسط زنی در ساوه انجام شد.

زمین حرم مال چه کسی بوده و چه کسی ایشان را دفن کرد؟
زمینی که آستانه حضرت معصومه (علیها‌السلام) در آن واقع است، بابلان نام داشته و این زمین پیش از آنکه مرقد مطهر آن حضرت شود، بنایی نداشته است، فقط ملکی از ملک‌های موسی بن خزرج بوده است، این زمین را موسی بن خزرج که هم مهمان‌دار حضرت معصومه (علیها‌السلام) بود و هم در عصر خویش رئیس و محترم بود، برای دفن آن حضرت معین کرد.
آل سعد در این سرزمین سردابی حفر کردند تا آن را مقبره حضرت معصومه (علیها‌السلام) قرار دهند، پس از آنکه جنازه مطهر آن بی بی بزرگوار را غسل داده و کفن کردند، ‌آن را به آن سرزمین آوردند، در این وقت میان آل سعد گفت‌ وگو شد که چه کسی داخل قبر شده و جنازه را در سرداب به خاک بسپارد، سرانجام اتفاق کردند که شخصی به نام «قادر» که پیرمرد پرهیزکار و صالح و سید بود داخل قبر شود آن گوهر پاک را دفن کند.
چون به سراغ آن مرد رفتند، ناگاه از جانب صحرا دو سوار نقاب دار پیدا شدند، همین که به نزدیک رسیدند، از مرکب خود پیاده شدند و بر جنازه حضرت معصومه (علیها‌السلام) نماز گزاردند، سپس داخل سرداب شده و جنازه را دفن کردند، آن گاه بیرون آمده و رفتند و کسی نفهمید که آن ها چه کسی بودند.

حرم را چه کسی ساخته است؟
آنگاه موسی بن خزرج سقف و سایبانی از بوریا بر سر قبر برافراخت تاهنگامی که حضرت زینب (علیها‌السلام) دختر امام نهم (علیه‌السلام) وارد قم شد و قبه‌ای بر آن مرقد مطهر بنا کرد.
بعد از مدتی ام محمد دختر موسی پسر امام جواد (علیه‌السلام) وفات کرد، جنازه او را در کنار مرقد حضرت معصومه (علیها‌السلام) به خاک سپردند.
مدتی بعد، میمونه خواهر ام محمد وفات کرد، او را نیز در کنار مرقد حضرت معصومه (علیها‌السلام) به خاک سپردند و قبه‌ای جداگانه بر روی قبر آن دو بانو، بنا کردند سپس بْریهیه دختر موسی بن امام جواد (علیه‌السلام) وفات کرد، او را نیز در آنجا به خاک سپردند.

چه کسی از امام زادگان در حرم مدفونند؟
مرحوم محدث قمی، غیر از بانوان فوق، از بانوان دیگر نیز نام برده که در کنار مرقد مطهر حضرت معصومه (علیها‌السلام) مدفون هستند، مانند: زینب دختر امام جواد (علیه‌السلام) ، ام اسحاق کنیز محمد بن موسی مبرقع (علیه‌السلام) و ام حبیب کنیز محمد بن احمد بن موسی مبرقع (علیه‌السلام).
بنابراین در مجموع شش تن از امامزادگان و منسوبین به امامان (علیه‌السلام) در کنار مرقد مطهر حضرت معصومه (علیها‌السلام) دفن شده‌اند از این رو شایسته است آنان که مرقد شریف حضرت معصومه (علیها‌السلام) را زیارت می‌کنند، از آنها نیز یاد کنند، گرچه با این جمله کوتاه باشد:

«اَلسَلامُ عَلَیْکُنَ یا بَناتِ رَسُولِ اللهِ، اَلسَلامُ عَلَیْکُنَ وَ رَحْمَهُ اللهِ وَبَرَکاتُهُ؛
سلام بر شما ای دختران رسول خدا، سلام و رحمت و برکات خدا به شما باد.»

************
منابع و مآخذ
بحار الانوار ج6 و84و57  -  امالی شیخ مفید - امالی شیخ طوسی ج1  -  اصول کافی ج1  -  کریمه اهل بیت علیه‌السلام، علی اکبر مهدی‌پور  -  حیات سیاسی امام رضا علیه‌السلام، مرتضی جعفر عاملی  -  ریاحین الشریعه، شیخ ذبیح الله محلّاتی  -  تاریخ قم، ناصر الشریعه  -  مستدرک السفینه البحار، نمازی /ج8

ارسالی توسط آقای سید هادی مهدوی

نوشتن دیدگاه