ام ابیها یعنی مادر و دلسوز پدر
كنیه‏ ای است، كه حضرت رسول اكرم (صلی الله علیه و آله و سلم)  آن را به دختر گرامی خود داد. چرا كه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در خردسالی مادر را از دست داد و سراسر عمر عزیزش را به سختی گذراند و پیوسته مورد آزار مشركان بود، یا در جنگ ها به این سو و آن سو می‏ رفت و دشواری تحمل می‏ كرد. پس از تولد دختر عزیزش فاطمه، با این كه وی كودكی بیش نبود، همواره چون پروانه به گرد شمع، از پدر جدا نمی‏ شد. در رفع اندوه او آن چه می ‏توانست می ‏كوشید. از پدر دلجویی می‏ كرد. اگر آن بزرگوار در جنگی آسیب می ‏دید، فاطمه (سلام الله علیها) بود، كه بر زخم و رنج پدر مرهم می‏ نهاد و بر آرامش و سلامت جانش اصرار داشت. چون رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) دلسوزی وی را می ‏دید، اشك می‏ ریخت و می‏ فرمود: او مادر پدرش است.(1) این كنیه را شیعه و سنی نقل كرده (2) و در معنای آن وجوهی بیان نموده ‏اند. در میان معانی آن شاید بهترین وجه این باشد كه : "ام‏" در لغت‏ به معنی مقصود و هدف نیز آمده است و چون فاطمه ثمره درخت نبوت و حاصل عمر حضرت ختمی مرتبت‏ بود، او را ام ابیها گفتند.(3)

پی نوشت :
1. شیخ عبد الله بحرانی، ‏عوالم العلوم و المعارف (مستدرك حضرت زهرا تا امام جواد)، قم، ‏مؤسسة امام مهدی، چ اوّل، ‏1413ق، ج11، ص89. (نرم افزار سیره معصومان)
2. ابن اثیر، أسد الغابة فی معرفة الصحابة، بیروت، دار الفكر، 1409ق، ج6، ص220؛ ابن حجر عسقلانی، الإصابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، بیروت، دارالكتب العلمیة، چ اول، 1415ق، ج8، ص262؛ ابن عبدالبر، الاستیعاب فی معرفة الأصحاب، تحقیق علی محمد البجاوی، بیروت، دار الجیل، چ أول، 1412ق، ج4، ص1899. (نرم افزار نورالسیره)
3. سید هاشم رسولی محلاتی، زندگانی حضرت فاطمه زهرا(سلام الله علیها) و دختران آن حضرت‏، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص‏14 و15.