در روايات، ادعيه و زيارت هايى كه وارد شده، ائمه عليهم السلام به اين مقام ها موصوف شده اند; همان مقام هايى كه پيامبران الهى دارا بودند. گرچه مراتب پيامبران فرق مى كند و مقامات آن ها مختلف است. قرآن كريم مى فرمايد:
(وَلَقَدْ فَضَّلْنا بَعْضَ النَّبِيِّينَ عَلى بَعْض);1
و به حقيقت ما برخى از پيامبران را بر برخى ديگر برترى داديم.
ولى بالاترين درجه اين مقامات، مقامات ائمه اطهار سلام الله عليهم است كه مقام ائمه، بالاترين مراتبى است كه پيامبران الاهى با اختلاف مراتبشان دارا هستند; چرا كه پيامبران بندگان گرامى خدا هستند، اما خداوند متعال، ائمه عليهم السلام را به برترين جايگاه شرف گراميان كه داراى مراتب است، رسانده و بالاترين مرتبه از آنِ ائمه اطهار عليهم السلام است.
آرى، طبق آيات و روايات، ائمه عليهم السلام داراى مقام ولايت تكوينى، ولايت تشريعى و ديگر مقامات هستند، و از همه پيامبران گذشته در همه صفات مهم، جليل و عظيم، مقدّم هستند.
براى مثال در مقام مقايسه بين آن چه درباره كتاب هاى انبياى گذشته و علم آن ها آمده و بين آن چه در قرآن مجيد و علم رسول الله و ائمه عليهم السلام وارد شده، مى بينيم قرآن مجيد راجع به حضرت موسى عليه السلام اين طور مى فرمايد:
(وَكَتَبْنا لَهُ فِي اْلأَلْواحِ مِنْ كُلِّ شَيْء);2
و براى او در الواح اندرزى از هر موضوع نوشتيم.
اگر «من» در اين جا «من» تبعيضى باشد; يعنى براى حضرت موسى عليه السلام مطالبى، نازل شده است.
بلكه در مورد حضرت عيسى عليه السلام به كلمه «بعض» تصريح شده، آن جا كه مى فرمايد:
(وَِلأُبَيِّنَ لَكُمْ بَعْضَ الَّذي تَخْتَلِفُونَ فيهِ);3
من آمده ام تا برخى از آن چه را كه در آن اختلاف داريد، براى شما روشن كنم.
بنابراين، كتاب هاى پيامبران گذشته مشتمل بر همه حقايق و مبيّن همه امور و حقايق نبوده است; ولى خداوند متعال درباره قرآن مجيد مى فرمايد:
(تِبْيانًا لِكُلِّ شَيْء);4
بيان گر همه چيز است.
پس قرآن مجيد از كتاب هاى پيامبران گذشته افضل است و همين قرآنِ افضل با همه مطالب، حقايق و اسرارش نزد رسول خدا و ائمه اطهار عليهم السلام است. در آيه اى ديگر مى خوانيم:
(ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتابَ الَّذينَ اصْطَفَيْنا مِنْ عِبادِنا);5
سپس اين كتاب را به گروهى از بندگان برگزيده خود به ميراث داديم.
آن گاه در خصوص اميرالمؤمنين مى فرمايد:
(وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ);6
و كسى كه علم كتاب نزد اوست.
سپس خود امام عليه السلام به اين ترتيب استدلال كرده اند:
عن عبدالله بن الوليد قال: قال أبو عبدالله عليه السّلام:
ما يقول أ صحابك في أمير المؤمنين وعيسى و موسى؟ أيّهم أعلم؟
قال: قلت: ما يقدّمون على أُولي العزم أحداً.
قال: أما أنّك لو خاصمتهم بكتاب الله لحجتهم.
قال: قلت: وأين هذا في كتاب الله؟
قال: إنّ الله قال في موسى: (وَكَتَبْنا لَهُ فِي اْلأَلْواحِ مِنْ كُلِّ شَيْء مَوْعِظَةً)7ولم يقل: كلّ شيء. وقال عيسى: (وَ ِلأُبَيِّنَ لَكُمْ بَعْضَ الَّذي تَخْتَلِفُونَ فيهِ)8 ولم يقل: كلّ شيء. وقال في صاحبكم: (كَفى بِاللّهِ شَهيدًا بَيْني وَبَيْنَكُمْ وَمَنْ عِنْدَهُ عِلْمُ الْكِتابِ)9.10
در روايت ديگرى آمده است:
وعن عبدالله بن الوليد قال:
قال لي أبو جعفر عليه السّلام: يا عبدالله! ما تقول الشيعة في علي وموسى وعيسى؟
قال: جعلت فداك، وعن أيّ حالات تسألني؟
قال: أسألك عن العلم، فأمّا الفضل فهم سواء.
قال: قلت: جلعت فداك، فما عسى أن أقول لهم؟
قال: هو ـ والله ـ أعلم منهما.
ثمّ قال: يا عبدالله! أليس يقولون: إنّ لعليّ ما لرسول الله صلّى الله عليه وآله من العلم؟
قلت: بلى.
قال: فخاصمهم فيه، إنّ الله تبارك وتعالى قال لموسى: (وَكَتَبْنا لَهُ فِي اْلأَلْواحِ مِنْ كُلِّ شَيْء).11 فأعلمنا أنّه لم يبيّن له الأمر كلّه. وقال الله تبارك وتعالى لمحمّد صلّى الله عليه وآله: (وَجِئْنا بِكَ شَهيدًا عَلى هؤُلاءِ وَنَزَّلْنا عَلَيْكَ الْكِتابَ تِبْيانًا لِكُلِّ شَيْء)12.13
بنابر آن چه بيان شد، ائمه عليهم السلام از پيامبران گذشته افضل هستند، و نبايد تأمّل كرد كه آن بزرگواران از پيامبران اولوالعزم نيز افضل خواهند بود; چرا كه حضرت موسى و حضرت عيسى عليهما السلام از پيامبران اولوالعزم هستند.
جهت ديگر افضليت ائمه عليهم السلام آيه مباهله است.14 وقتى اميرالمؤمنين نفس رسول الله صلى الله عليه وآله باشد و رسول الله از ديگر پيامبران الاهى برتر باشد ناگزير اميرالمؤمنين از ديگر پيامبران الاهى افضل خواهند بود.
در قرآن مجيد موارد بسيارى نسبت به انبياى سلف داريم كه به لحاظ عصمت آنان ـ كه از خود قرآن استفاده مى شود ـ همه اين موارد را بر ترك اولى حمل مى كنيم. اما از ائمه عليهم السلام ترك اولايى صادر نشده است. اگر ترك اولايى صادر شده بود، دشمنانشان آن را بزرگ مى كردند و از آن، داستان هايى مى ساختند.
بنابراين، ائمه عليهم السلام به جهت عصمت و علم از پيامبران گذشته افضل هستند. پس به جاست كه ما بگوييم:
فَبَلَغَ اللَّهُ بِكُمْ أَشْرَفَ مَحَلِّ الْمُكَرَّمِينَ، وَ أَعْلَى مَنَازِلِ الْمُقَرَّبِينَ، وَ أَرْفَعَ دَرَجَاتِ الْمُرْسَلِينَ;
پس خداوند شما را به شريف ترين جايگاه بزرگواران، والاترين مرتبه هاى مقرّبان و بالاترين درجه هاى رسولانش رساند.

پاورقی

1 . سوره اسراء (17): آيه 55.
2 . سوره اعراف (7): آيه 145.
3 . سوره زخرف (43): آيه 63.
4 . سوره نحل (16): آيه 89.
5 . سوره فاطر (35): آيه 32.
6 . سوره رعد (13): آيه 43.
7 . سوره اعراف: آيه 145.
8 . سوره زخرف (43): آيه 63.
9 . سوره رعد (13): آيه 43.
10 . بصائر الدرجات: 229.
11 . سوره اعراف (7): آيه 145.
12 . سوره نحل (16): آيه 89 .
13 . بصائر الدرجات: 248.
14 . سوره آل عمران (3): آيه 61.

آیت الله میلانی

نوشتن دیدگاه