عشق ورزى به اهل بیت (ع) ، هدیه اى است از سوى خدا كه به دل هاى پاك و قلوب مردم شایسته داده مى شود. یك ساختمان اگر پایه هاى محكمى داشته باشد، مى تواند سال‌هاى طولانى پا برجا بماند. چنین خانه اى در گذر زمان ممكن است ظاهرش كثیف و سیاه و در و دیوارش خراب شود، اما چون پایه هایش محكم است، با كمى تعمیر و رنگ و تزیینات مى توان آن را تمیز و مرتب كرد. اما اگر پایه و اساس محكمى نداشته باشد، هرچه هم رنگ بزنیم فایده اى ندارد و با باد و باران یا سیلابى فرو خواهد ریخت.
اسلام نیز نظیر خانه اى است كه پایه اى دارد و اگر آن پایه محكم و پابرجا باشد بناى اسلام فرد و جامعه هم باقى خواهد ماند؛ هرچند ممكن است در معرض حوادث و آفاتى واقع شود و ظاهرش آسیب هایى ببیند. به حسب روایتی نورانی از امام صادق (ع) پایه و اسلام، محبت اهل بیت(ع) است. آن حضرت مى فرمایند:
« و لِكُلِّ شَىْء اساسٌ و اَساسُ الاْسْلامِ حُبُّنا اَهلَ البیتِ؛ هر چیز پایه اى دارد و پایه اسلام، محبت ما اهل بیت است ». (1)
اما چرا محبت اهل بیت (ع) پایه و اساس اسلام است؟
بهترین وسیله هدایت
اگر ما بخواهیم معرفت و محبت خداوند به شكل صحیح در دل‌هاى ما باقى بماند و چراغ راه زندگى ما در این دنیا باشد و موجب نجات و سعادت ما گردد، باید با محبت و معرفت اهل بیت(ع) همراه شود. خداوند خود در قرآن خطاب به پیامبر(ص) مى فرماید:
قُلْ إِنْ كُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاتَّبِعُونِی؛ »(2) بگو: اگر خدا را دوست دارید از من پیروى كنید.» شرط صدق در اظهار محبت به خداوند، تبعیت از پیامبر(ص) قرار داده شده، و كمال تبعیت از پیامبر(ص) تبعیت از اهل بیت او است كه محبت آن ها را به عنوان اجر و مزد رسالت از ما خواسته است. خداى متعال در قرآن كریم خطاب به پیامبر اكرم(ع) مى‌فرماید:
« قُلْ لاأَسْئَلُكُمْ عَلَیْهِ أَجْراً إِلاَّ الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبى؛ (3) بگو: به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما نمى خواهم مگر دوستى درباره اهل بیتم.»
مسلّماً پیامبر(ص) از مردم براى رسالتش اجر و مزد نمى خواهد، آن چه پیامبر(ص) از مردم مى خواهد هدایت و گام نهادن نان در صراط مستقیم است؛ و خداوند مى داند كه این هدایت، بى وجود اهل بیت(ع) و تمسك به نان صورت نمى پذیرد.
ترك گناه، مهمترین اثر محبّت
اگر در درون دمی، محبّتِ واقعی وجود داشته باشد، اولین اثرش، جلب رضای محبوب و تقدیم آن بر رضای دیگران است: «دلیل الحبّ إیثار المحبوب علی ما سواه» (4) برای تقدیم محبوب، باید دمی گِرد گناه نگردد تا گَرد آن بر چهره جانش ننشیند. از امام صادق (ع) نقل شده است: كسی كه معصیت الهی را مرتكب می شود، دوستدار او نیست: «ما أحب الله عزّ و جلّ من عصاه»؛
نگاه به این شعر تمثّل جستند:
تعصی الإله و أنت تظهر حبّه هذا محال فی الفعال بدیعٌ
لو كان حبّك صادقاً لأطعته إنّ المحبّ لمن یحبّ مطیعٌ
« عصیان خدا می كنی و اظهار محبّت به او می كنی؟ به جانم سوگند كه این كار (عجیب و) بی سابقه است. اگر محبّت تو (به خدا) واقعی بود، بی تردید، اطاعتش می كردی؛ زیرا دوست، مطیع دوست خودش است(5)
گناهكار از ارتكاب معصیت لذّت می برد و چون گمان می كند كمال وی در رسیدن به آن لذّتِ نامشروع است، خود آن لذّت و سبب آن، یعنی گناه را دوست دارد (هر چند به صورت ناخواسته). بنابراین، گناه، ریشه در محبّت دارد؛ چنان كه تقوا و ترك گناه نیز ریشه در محبّت دارد. در نتیجه، جان دمی هنگام ارتكاب گناه، صحنه جنگ محبّت به خدا و محبّت به لذّت نامشروع است. هر یك از این دو محبّت بیشتر باشد، دیگری را از صحنه بیرون می راند.
برکات محبت:
1. ایمنى از عذاب
از شمار بى شمار آثار و برکات محبت و عشق به اهل بیت(ع) و اطاعت از آنان امان یافتن از آتش در روز سنگین و پرنشیب و فراز قیامت است . امام صادق(ع) فرمود :
« به خدا سوگند هر بنده اى كه خدا و رسولش را دوست بدارد و ولایت امامان را پذیرفته باشد و از دنیا برود، آتش دوزخ به او نخواهد رسید » .(6)
2. ثبات قدم بر صراط
از آثار دیگر عشق ورزى به اهل بیت(ع) و اطاعت از فرمان ها و اوامرشان امان از لغزش بر صراط است . امام صادق(ع) از رسول خدا(ص) نقل می فرماید :
« أَثْبَتَكُمْ قَدَماً عَلى الصِّراطِ، أَشَدَّكُمُ حُبّاً لاَِهْلِ بَیْتِی ؛
پابرجاترین شما بر صراط كسى است كه محبتش به اهل بیت من بیشتر باشد» .(7)
3. آمرزش گناه
محبت اگر محبت واقعى باشد توان پاك سازى و تزاید سرمایه عملى و معنوى براى انسان دارد. امام صادق(ع) فرمود:
« هركس ما را و دوستدار ما را به خاطر خدا دوست بدارد و نه براى دست یافتن به هدف دنیایى، و دشمن ما را نیز دشمن بدارد نه به خاطر كینه شخصى كه میان آنان است، نگاه در قیامت با گناهانى به اندازه ریگ هاى ریگستان و كف دریاها بیاید، مورد آمرزش خدا قرار خواهد گرفت » (8).
4. ورود به بهشت
محبت به اهل بیت(ع) و عشق ورزى به آنان مایه زندگى جاوید است كه با مرگى خوش آغاز و تا بلنداى ابدیت امتداد مى یابد .شخصى به نام یونس به امام صادق (ع) گفت :
محبت و دوستى من به شما و شناختى كه خدا درباره حق شما به من داده برایم از همه دنیا محبوب تر است .
یونس مى گوید: پس از گفتارم آثار خشم در چهره حضرت دیدم ، سپس شنیدم فرمود :
« اى یونس ! مقایسه نادرستى نمودى ، دنیا و آن چه در آن است چیست؟ آیا دنیا چیزى جز سیر شدن شكمى و پوشاندن عورتى است؟! در حالى كه تو به سبب محبت ما به زندگى جاوید دست خواهى یافت» .(9)
چنانکه رسول بزرگوار اسلام (ص) می فرمایند:
« ... أَلا وَ مَنْ ماتَ عَلى حُبِّ لِ مُحَمّد بَشَّرَهُ مَلَكُ الْمَوْتِ بِالْجَنَّةِ ، ثُمَّ مُنْكَرٌ وَ نَكِیْرٌ ، أَلا وَ مَنْ ماتَ عَلى حُبِّ لِ مُحَمَّد یُزَفُّ إِلى الْجَنَّةِ كَما تُزَفُّ الْعَرُوْسُ إِلى بَیْتِ زَوْجِها ... ؛
آگاه باشید هر كس با محبت آل محمّد بمیرد ابتدا فرشته مرگ و سپس منكر و نكیر به او مژده بهشت می دهند . آگاه باشید هر كس با دوستى آل محمّد بمیرد همان گونه كه عروس را به خانه شوهرش مى برند او را به بهشت روانه مى كنند ...». (10)
هدیه الهی نه پیمان خویشاوندی
باید به این نکته توجه داشت که محبت ما به اهل بیت(ع) به سبب خویشاوندى و مسایلى از این قبیل نیست، بلكه براى آن است كه آنان بندگان شایسته خداوند هستند و مراتب بندگى را به نهایت رسانده اند. پس این محبت، شعاعى از همان محبت ما به خدا است و در پرتو آن شكل گرفته است و معرفت و محبت ما به خداوند موجب محبت و معرفت ما نسبت به آنان شده است.
در واقع عشق ورزى به اهل بیت (ع)، هدیه اى است از سوى خدا كه به دل هاى پاك و قلوب مردم شایسته داده مى شود، چنانکه در روایتی بسیار زیبا از امام صادق علیه السلام به آن اشاره شده است. (11) و از آنجا كه محبت اهل بیت(ع) هدیه خداست و هدیه را فقط به دوستان مى دهند، پس محبت به آن بزرگواران نشانه محبت خدا به انسان است .
*******************************
پی نوشت ها:
1) بحارالانوار: 78/ ب 24، ح 1.
2)آل عمران: 31
3) شورى: 23
4) بحاالانوارر: 67/22.
5) همان: 15.
6) همان: 65/115 ؛ واللّهِ لایَمُوْتُ عَبْدٌ یُحِبُّ اللّهَ وَ رَسُوْلَهُ ، وَ یَتَوَلّى الأَئمَّةَ فَتَمَسَّهُ النّارُ.
7) همان: 8/64.
8) همان: 27/51 ؛ مَنْ أَحَبَّنا لِلّهِ ، وَأَحَبَّ مُحِبَّنا لا لِغَرِضِ دُنْیا یُصُیْبَها مِنْهُ ، وَعادَىَ عَدُوَّنا لا لاِحْنَة كانَتْ بَیْنَهُ وَبَیْنَهُ ، ثُمَّ جاءَ یَوْمَ القِیامَةِ وَعَلَیْهِ مِنْ الذُّنُوبِ مِثْلُ رَمْلِ عالِج ، وَزَبَدِ الْبَحْرِ ، غَفَرَ اللّهُ تَعالى لَهُ.
9) همان: 75/266 ؛ یا یُوْنِسُ ! قِسْتَنا بِغَیْرِ قِیاس ، ما الدُّنْیا وَ ما فِیْها ؟ هَلْ هی إِلاّ سَدُّ فَوْرَة أَوْ سِتْرُ عَوْرَة ؟ ! وأَنْتَ لَكَ بِمَحَبَّتِنا الْحَیاةُ الدّائِمَةُ.
10) همان: 23/228 .
11) امام صادق(ع)مى فرماید : عشق و محبت به ما را خدا از خزانه هایى كه زیر عرش اوست و مانند خزانه هاى طلا و نقره است از سمان فرود مى ورد و آن را جز به اندازه نازل نمى كند و جز به بهترین بندگان نمى بخشد، این عشق و محبت همانند ابرى باران زاست، پس هرگاه خدا بخواهد آن را فرمان مى دهد و آن نیز باران محبت را نازل مى كند پس به جنین داخل شكم مادر نیز مى رسد؛ بحارالأنوار: 75/292.
ادب فنای مقربان، جلد دوم، آیة اللّه عبدالله جوادی ملی.
پندهاى امام صادق(ع) براى ره جویان صادق، آیة اللّه محمدتقى مصباح یزدى.
اهل بیت(ع) عرشیان فرش نشین، حجة الاسلام شیخ حسین انصاریان.
منبع : جام
