صبر به معنای گریه نکردن نیست . ما نمونه های تاریخی فراوانی را داریم . پیامبر خدا ، انبیاء و اولیاء در مصیبت هایی که به آنها می رسید گریه می کردند . زمانی که حمزه سیدالشهدا(علیه السلام) در احد به شهادت رسیدند در شهر مدینه غریب بودند . انصاری که در این جنگ به شهادت رسیده بودند ، چون در شهر مدینه ساکن بودند ، افرادی را داشتند که برای آنها گریه کنند . پیامبر در خصوص حضرت حمزه فرمودند که عموی من حمزه کسی را ندارد که برای او گریه کند . از آن به بعد رسم شد که هرکس می خواست برای شهید خود گریه کند ، به سفارش پیامبر ابتدا برای حضرت حمزه عزاداری می کرد . تاريخ طبري، ج 2، ص 210 ـ السيره النبويه لابن هشام، ج 3، ص 613 ـ الثقات، ج 1، ص 234 ـ البدايه والنهايه، ج 4، ص 54 و 55»
امیرالمومنین (علیه السلام) برادری داشتند به اسم جعفرابن ابیطالب که در موته به شهادت رسید . ایشان فرزندی دارد به اسم عبدالله که این قصه را نقل می کند . می گوید روزی که پدر من به شهادت رسید ما بچه های خردسالی بودیم . پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) به خانه ی ما آمدند و ما را در آغوش گرفته و گریه کردند . اشک چشم پیامبر(ص) روی صورت ما می ریخت . شهید ثانى، زین الدین بن علی، مُسکّن الفؤاد عند فقد الأحبّه و الأولاد، ص ۱۰۶٫
بنابراین پیامبر(صلی الله علیه و آله وسلم) در شهادت حمزه و عبدالله ابن جعفر گریه کردند . الاستيعاب، ج 1، ص 313 ـ أسد الغابه، ج 1، ص 241 ـ الاصابه، ج2، ص 238 ـ الکامل في التاريخ، ج2، ص 420
پیامبر فرزند هیجده ماهه ای داشتند که از دست دادند . کسانی که به حج مشرف می شوند در قبرستان بقیع به کنار قبر فرزند پیامبر می روند . حضرت در مصیبت ابراهیم بسیار گریه کردند . صحيح بخاري، ج 2، ص 85، - صحيح مسلم، ج 4، ص 1808، کتاب الفضائل، باب رحمته بالصبيان ـ العقد الفريد، ج 3، ص 19، کتاب التعزيه ـ سنن ابن ماجه، ج 1، ص506 ، باب ما جاء في البکاء علي الميت ـ مصنف عبد الرزاق، ج 3، ص552، باب الصبر والبکاء والنياحه
یا ایشان گاهی به کنار قبر مادر خود رفته و گریه می کردند . پیامبر مادر خود را در کودکی از دست داده بودند . و آنقدر در کنار قبر مادر خود متأثر می شدند که کسانی که در کنار ایشان بودند نیز از گریه ی ایشان به گریه می افتادند . المستدرک، ج 1،ص 357 ـ تاريخ المدينه، ابن شبّه، ج 1، ص 118»
پیامبر خدا تنها در مصبیت ها گریه نمی کردند . ایشان نوه ای داشتند به اسم عمامه که دختر زینب بود . یک زمانی این دختر بیمار شد . موقعی که پیامبر نوه ی عزیز بیمار خود را دیدند ، اشک ایشان جاری شد. اصحاب به پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) نگاه کرده و متعجب بودند که چرا ایشان گریه می کند . پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند که چرا نگاه می کنید این رحمتی است که خداوند در قلب من قرار داده است . بخاري، ج 1، ص 431، ش 1224، کتاب الجنائز باب قول النبي يعذب الميت ببعض بکاء أهله و ج 5، ص 2141، ، کتاب المرضي باب عياده الصبيان و ج 6، ص 2452،کتاب الأيمان والنذور باب قول الله تعالي «وأقسموا بالله» ـ صحيح مسلم، ج 2، ص635، کتاب الجنائز باب البکاء على الميت ـ
بنابراین قطعاً گریه ایرادی ندارد . گاهی اصحاب به پیامبر (ص) می گفتند که شما ما را به صبر دعوت می کنید پس چرا خود شما گریه می کنید ؟ حضرت می فرمودند : بعد از مصیبت انسان دو حالت دارد . اگر آثار این مصیبت در قلب و چشم ظاهر شد نشانه ی رحمت انسان است . انسان ، مخصوصاً مادر ، مظهر مهر و محبت و عاطفه است . قلب او می سوزد و اشک او جاری می شود . در تشییع جنازه ی فرزند هیجده ماهه پیامبر (ص) ایشان گریه می کردند و می فرمودند که قلب من می سوزد و اشک من جاری می شود . آنچه در چشم و در قلب است نشانه ی رحمت است . اما اگر اثر مصیبت باعث شد که انسان مصیبت زده سخنی را به زبان جاری کند که ناشکری نسبت به خداوند باشد. و عدل الهی را زیر سوال ببرد ، رد پای شیطان است . اگر فرد مصیبت زده با دست خود نیز کارهایی انجام دهد . مثلاً به سرو صورت خود زده و کارهایی از این قبیل هم انجام دهد ، رد پای شیطان است . حدیثی را به پیامبر خدا نسبت می دهند که ایشان دیدند یک نفر در حال گریه است ، فرمودند چرا این فرد گریه می کند . این گریه باعث عذاب فردی می شود که از دنیا رفته است . از این حدیث استفاده کرده و می گویند که بنابراین به گفته ی پیامبر (ص) گریه ی بستگان باعث عذاب میت می شود . این حدیث را در تمام منابع شیعه و سنی نقل کرده اند . اما جالب است که وقتی از یکی از همسران پیامبر پرسیدند که آیا پیامبر این سخن را در خصوص گریه گفته است . ایشان گفتند که پیامبر اینطور نگفته است . آن افرادی که نقل کرده اند اشتباه شنیده اند . این داستان مورد خاصی بوده . یک نفر از دنیا رفته بود که شایسته ی عذاب بود . پیامبر خدا فرمود: در حالی که بستگان این میت گریه می کنند ، او در عذاب الهی است . نه اینکه این افراد چون گریه می کنند آن میت عذاب می کشد . مسند احمد، ج 1، ص 41؛ جامع الاصول، ج 11، ص 99
پس مطمئناً اینگونه نیست و خلاف عدالت الهی است که ما گریه کنیم و میت عذاب بکشد. قطعاً گریه منافاتی با صبر نداشته و باعث آرامش انسان می شود .
حجت الاسلام والمسلمین حسینی قمی
