باسمِهِ تَبَارَكَ وَتعالى
وَالصَلاةُ عَلَى نَبِيِّه وَآلِهِ وَاللعنُ عَلَى أعدائِهِ
وَأعْدائِهِمْ إلى يَومِ لِقائهِ
سورة المؤمن ، مشتمل بر 85 آيه، مكّى
[معرفى سوره[1]]
[1] . سوره غافر مؤمن چهلمين سوره قرآن كريم است در ترتيب مصحف فعلى و از لحاظ
ترتيب نزول، شصتمين سورهاى است كه بعد از سوره زمر و قبل از سوره فصّلت در مكه معظمه بر پيامبر گرامى اسلام صلىاللهعليهوآله نازل شده است و مشتمل بر 85 آيه، 1199 كلمه و 4960 حرف مىباشد .
مأخذ نام «غافر» براى اين سوره به مناسبت اينكه خداوند در آيه سوم آن «غافر الذنب» ناميده شده و نام ديگر آن «مؤمن» است، زيرا در آيات 28 تا 33 به داستان مؤمن آل فرعون اشاره شده است. نام ديگر آن را «طَول» ذكر كردهاند، زيرا در آيه سوم، خداوند ذى الطّول [= توانمند] ناميده شده است. نام «حم اولى» نيز بر سوره اطلاق شده است چون جزو سورههاى حواميم مىباشد و اولين آن سورههاست كه هفت سوره مىباشند . از نظر حجم از سورههاى «مثانى» است و دقيقاً نيم جزء قرآن مىباشد .
اين سوره پيرامون بلندپروازىهاى كفار و جدالشان به باطل به منظور از بين بردن حقى كه بر آنان نازل شده است سخن مىگويد و لذا آيات آن يكى پس از ديگرى متعرض جدال آنان شده و سخنان باطلشان را با حجتهايى كه گوياى وحدانيت خدا در ربوبيت و الوهيت است به كلى مردود مىسازد و رسول گرامى صلىاللهعليهوآله را امر به صبر نموده و آن جناب و همه مؤمنين را وعده نصرت مىدهد . به طور كلى محتواى سوره مجموعهاى است از قهر و لطف ، انذار و بشارت ، مبارزه منطقى و كوبنده با جباران و مستكبران و لطف و مرحمت به مؤمنان حقطلب و معركهاى است بين ايمان و طغيان ، هدايت و ضلالت .
بخش آغازين سوره (آيات 1 ـ 4) توجهى است به خداوند و قسمتى از اسماى حُسناى او مخصوصاً آنچه خوف و رجا را در دلها برمىانگيزد، مانند « غافِرِ الذَّنْبِ وَقابِلِ التَّوْبِ شَديدِ الْعِقابِ » و يكتايى خداوند را گوشزد مىنمايد و بازگشت همه را به سوى خداوند مىداند. به دنبال اين مطالب، تهديدهايى را نسبت به كافران جبار پيرامون عذابهاى اين جهان همانند آنچه اقوام سركش پيشين به آن گرفتار شدند را بيان مىدارد و به عذابهاى قيامت با ذكر خصوصيات و جزئيات آن مىپردازد و همه را به پرهيزگارى فرا مىخواند و دستور مىدهد كه خدا را از سر اخلاص و پاكى بخوانيد، زيرا خداوند صاحب عرش و كرسى و بالا برنده درجات است و مالكيت جهان هستى از آن اوست [آيات 5 ـ 22].
در ادامه سوره از آيه 23 تا آيه 55 كه بخش اعظم سوره را تشكيل مىدهد، پس از مطرح كردن داستان موسى و فرعون، سخن را به مؤمن آل فرعون سوق مىدهد كه تنها در همين سوره مطرح شده است، داستان همان مرد با ايمان و بسيار هوشيار مدبرى كه در زمره شخصيتهاى فرعونى بود ولى در باطن به موسى ايمان آورده و سنگر مطمئنى براى دفاع از موسى و آئينش بود. مؤمن آل فرعون در لحظات حساس كه موسى در خطر مرگ قرار گرفت با روشى بسيار زيركانه و لطيف او را از مرگ نجات داد و با براهين و استدلالات قوى و آشكار، توانست به يارى موسى و دين او بشتابد .
در پى مباحث گذشته باز مطلب را به صحنههاى قيامت مىكشاند و استدلالاتى را بر اثبات آن بيان مىدارد و يادآور مىشود كه در عرصه قيامت مؤمن و كافر يكسان نيستند و شكى نيست كه قيامت آمدنى است و مسئله توحيد و شرك را كه مهمترين مسئله زندگى انسان است به ميان آورده و قسمتى از نشانههاى توحيد و دلايل بطلان شرك را مطرح مىكند [آيات 56 ـ 77]. در بخش پايانى سوره، در هشت آيه ضمن دعوت پيامبر صلىاللهعليهوآله به صبر و شكيبايى، خلاصهاى از آنچه در آيات قبلى سوره گذشت، از مسائل مربوط به مبدأ و معاد و عبرت گرفتن از سرنوشت پيشينيان را بيان مىدارد و با ذكر گوشهاى از نعمتهاى الهى، همانند نعمت چهارپايان و ذكر اين نكته كه در هنگام رسيدن عذاب و مشاهده آن ديگر ايمان آوردن سودى نمىبخشد، سوره را پايان مىدهد [آيات 78 ـ 85].
معرفى سوره
- بازدید: 1114