بِسْمِ اللّه‏ِ وَ الْحمدُ للّه‏ِ
وَ الصَلاةُ وَ السَلامُ عَلَى رَسولِ اللّه‏ِ، وَ عَلَى آلِهِ آلِ اللّه‏ِ،
وَاللّعنُ عَلَى أعدائِهم أعداءِ اللّه‏ِ
 
سورؤ حم سجده، و تعبير به فُصّلت مى‏كنند، مكى 54 آيه
 
[معرفى سوره[1]]


[1] .  سوره مباركه فُصّلت چهل و يكمين سوره قرآن كريم است در مصحف فعلى و از لحاظ ترتيب
نزول، شصت و يكمين سوره است كه بعد از سوره غافر و قبل از سوره شورى، در مكه معظمه بر پيامبر گرامى اسلام صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نازل شده است. اين سوره مشتمل بر 54 آيه، 796 كلمه و 3350 حرف مى‏باشد. نام گذارى سوره به «حم سجده» يكى به دليل اينكه از سوره‏هاى حواميم است. ديگر اينكه از سوره‏هايى است كه سجده واجب، در آيه 37 آن ذكر شده است. و نام مشهور ديگر سوره كه غالباً به اين نام خوانده مى‏شود «فُصّلت» است، كه به دليل ذكر اين صفت براى قرآن در آيه (2) مى‏باشد. و از نام‏هاى آن «مصابيح»، يعنى چراغ‏ها، كه در آيه (12) آمده است. سوره فُصّلت يكى از سوره‏هاى پانزده‏گانه سجده‏دار و دومين سوره از سوره‏هاى چهارگانه‏اى است كه سجده واجب دارند(آيه 37). از نظر حجم از سوره‏هاى مثانى و دومين سوره‏اى است كه با حروف مقطعه «حم» آغاز مى‏شوند.
          اين سوره پيرامون اِعراض كفار از كتابى كه بر آنان نازل شده است، يعنى قرآن كريم سخن مى‏گويد كه يك قسمت از سوره درباره همين مسئله است. از همان ابتداى سوره اين معنا را متذكر مى‏شود و بعد از آن هر چند آيه يك بار متعرض مى‏شود و تا شش آيه اول، مسئله انكار كتاب را دنبال مى‏كند. سپس در آيه 26 و نيز آيه 40 مجدداً همين مطلب را متذكر مى‏شود و در اواخر سوره باز سخن از خدايى بودن قرآن نموده و مى‏فرمايد: «قل أرأيتم إن كان من عنداللّه‏ ثمّ كفرتم به...»ولازمه اين اعراض مشركين از كتاب خدا، انكار اصول سه گانه دين است كه اساس دعوت حقه اسلام را تشكيل مى‏دهد و آن عبارت است از وحدانيت خداوند، نبوت خاتم الانبيا و معاد، و چون چنين لازمه‏اى در كار بود لذا در سوره درباره اين سه اصل مفصل سخن مى‏گويد و در ضمن آن بشارت و انذار مى‏دهد.
          روى هم رفته مى‏توان محتواى سوره را به طور خلاصه چنين ترسيم كرد كه آغاز سوره با توجه به قرآن است و بحث‏هاى فراوانى كه در اين رابطه در آيات مختلف سوره آمده است از جمله بقاى حاكميت قرآن و تسلط منطقى آن در تمام ادوار و همچنين موضعگيرى‏هاى سرسختانه دشمنان در مقابل اين كتاب آسمانى تا آنجا كه مردم را از شنيدن قرآن نهى مى‏كردند و در ادامه به آفرينش آسمان و زمين پرداخته. آغاز آفرينش جهان را از ماده گازى شكل (دخان) دانسته و مراحل پيدايش كره زمين و كوه‏ها و گياهان و حيوانات را بيان مى‏دارد و اشاراتى به سرگذشت اقوام مغرور و سركش پيشين، از جمله عاد و ثمود و سرنوشت دردناك آن‏ها و اشاره كوتاهى به داستان يونس مى‏نمايد.
          در پى اين مباحث به انذار و تهديد مشركان و كافران پرداخته و با ذكر آيات تكان دهنده‏اى درباره قيامت و عذاب آن‏ها و گواهى اعضاى بدن، حتى پوست تن انسان و توبيخ شديد پروردگار نسبت به آن‏ها به هنگامى كه در برابر عذاب الهى قرار مى‏گيرند، مطالب مهمى را گفته و بلافاصله ايمان به پروردگار و آثار آن را مطرح مى‏نمايد و اينكه كسانى كه به خداى يكتا ايمان آورده و در اين راه استقامت ورزند به آن‏ها بشارت بهشت را مى‏دهد (آيات 1 ـ 38).
          در ادامه سوره از آيه 39 تا پايان سوره به پاره‏اى از دلايل و خصوصيات قيامت پرداخته و آيات الهى از جمله شب و روز، ماه و خورشيد، فرشتگان عابد، و جنبش زمين پس از نزول باران و حيات نباتى بعض موجودات را بيان مى‏دارد و اشاره‏اى به كتاب موسى و اختلاف قومش در آن مى‏نمايد و سرانجام با بحث جالبى پيرامون آيات آفاقى و اَنفسى پروردگار و بازگشت به مسئله معاد و اختصاص علم آن به خداوند، سوره را پايان مى‏دهد.

نوشتن دیدگاه