11 «وَ الَّذِى نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً كَذلِكَ تُخْرَجُونَ»

ترجمه:
11. و خداوند آن خدايى است كه نازل مى‏فرمايد از طرف بالا آب را به مقدار مُعيَّن.
پس به آن آب زنده مى‏كنيم و برمى‏گردانيم شهرها و بلادهاى مرده را و همين نحو شما
پس از مردن بيرون آورده مى‏شويد[1].
 
تفسير:
[مثالى براى نحوه خروج مردگان از گورها]
«وَ الَّذِى نَزَّلَ مِنَ السَّماءِ ماءً بِقَدَرٍ» مراد از «سماء» طبقات سماوات سبع[2]
نيست، بلكه مراد از طرف بالاى سر است كه اصلاً لغت سماء از «سُمُوّ» است به معنى
«عُلُوّ» و «رِفعت» مقابل «دُنُوّ» و «ضَعَة». و آسمان‏ها را هم سماوات گفتند به اعتبار رِفعت
و عُلُوّ آن‏هاست؛ زيرا ابرها بالاى سر مى‏آيند به توسط بادها و از هم شكافته مى‏شوند و
مواد مائيؤ آن‏ها بر زمين نازل مى‏شود.
«فَأَنْشَرْنا بِهِ بَلْدَةً مَيْتاً» «نُشُور» به معنى «خروج» است، چنان كه «يوم القيامة» را
«يوم‏الحشر و النشر» مى‏گويند. زمين‏هايى كه مرده‏اند در فصل خزان، و خالى از گياه
هستند [و] به واسطؤ نزول باران از مرده بودن بيرون مى‏آيند و زنده مى‏شوند و اين دليل
بر قدرت پروردگار است كه هم مى‏ميراند و هم زنده مى‏كند، چنانچه مى‏فرمايد:
«فَانْظُرْ إِلى آثارِ رَحْمَتِ اللّه‏ِ كَيْفَ يُحْىِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها إِنَّ ذلِكَ لَمُحْىِ الْمَوْتى وَ هُوَ عَلى كُلِّ
شَى‏ءٍ قَدِيرٌ»[3] و مى‏فرمايد: «وَ مِنْ آياتِهِ أَنَّكَ تَرَى الْأَرْضَ خاشِعَةً فَإِذا أَنْزَلْنا عَلَيْهَا الْماءَ
اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ إِنَّ الَّذِى أَحْياها لَمُحْىِ الْمَوْتى إِنَّهُ عَلى كُلِّ شَىْ‏ءٍ قَدِيرٌ»[4].
«كَذلِكَ تُخْرَجُونَ» همين نحو كه شما مرده و پوسيده و ريسيده شده‏ايد، خداوند
شما را زنده مى‏كند و از قبورتان بيرون آورده مى‏شويد. در بعض آيات به فعل معلوم
تعبير فرموده كه مى‏فرمايد: «خُشَّعاً أَبْصارُهُمْ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْداثِ كَأَنَّهُمْ جَرادٌ مُنْتَشِرٌ»[5]
و غير اين‏ها. و در اينجا به فعل مجهول تعبير فرموده كه شما را از قبور بيرون مى‏كنند،
مثل اينكه نمى‏خواهند از قبور بيرون بيايند، به جبر و عُنف آن‏ها را بيرون مى‏كنند،
چنان كه مى‏فرمايد: «قالُوا يا وَيْلَنا مَنْ بَعَثَنا مِنْ مَرْقَدِنا»[6] و در اخبار دارد و از آيات
هم استفاده مى‏شود كه ملائكه عذاب با غُل‏ها و سلاسل [= زنجيرها] مى‏آيند و آن‏ها را
از قبر بيرون مى‏كنند و رو به جهنم مى‏برند كه مى‏فرمايد: «إِذِ الْأَغْلالُ فِى أَعْناقِهِمْ وَ
السَّلاسِلُ يُسْحَبُونَ * فِى الْحَمِيمِ ثُمَّ فِى النّارِ يُسْجَرُونَ»[7].
*    *    *

[1] .  ترجمه ديگر: و آن كس كه آبى به اندازه از آسمان فرود آورد، پس به وسيله آن، سرزمينى مرده را
زنده گردانيديم؛ همين گونه از گورها بيرون آورده مى‏شويد.
 
[2] .  آسمان‏هاى هفتگانه.
 
[3] .  سوره روم: آيؤ 50. ترجمه آن در همين تفسير: ج16، ص484، پاورقى 1 گذشت.
 
[4] .  سوره فصّلت: آيؤ 39. ترجمه آن در همين جلد: ص197، پاورقى 4 گذشت.
 
[5] .  در حالى كه ديدگان خود را فرو هشته‏اند، چون ملخ‏هاى پراكنده از گورهاى خود بر مى‏آيند. سوره قمر: آيه 7.
 
[6] .  گفتند: «اى واى بر ما، چه كسى ما را از آرامگاهمان برانگيخت؟» سوره يس: آيه 52.
 
[7] .  سوره غافر: آيات 71 ـ 72. ترجمه آن در همين جلد، ص129، پاورقى 2 گذشت.

نوشتن دیدگاه