تعقيبات مشتركه

(زمان خواندن: 18 - 36 دقیقه)

تعقيبات مشتركه

تسبيح حضرت زهراء سلام الله عليها

امّا مشتركه و آن تعقيباتى است كه بعد از هر نماز خوانده شود و آن بسيار است و ما در اينجا به چند امر از آن اكتفا مى نمائيم :

اوّل تسبيح حضرت فاطمه زهراء صلوات اللّه عليها است و احاديث در فضيلت اين زياده از حدّ و احصاء است از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه ما امر مى كنيم كودكان خود را به تسبيح فاطمه سلام الله عليها چنانكه امر مى كنيم ايشان را به نماز پس آن را ترك مكن كه هر كه مداومت نمايد بر آن شقى و بدبخت نمى شود و در روايات معتبره وارد شده كه ذكر كثير كه خدا در قرآن مجيد به آن امر فرموده تسبيح حضرت فاطمه سلام الله عليها است و هر كه بعد از هر نماز بر آن مداومت نمايد خدا را بسيار ياد كرده و به آيه كريمه ((وَاذْكُرُوا اللّهَ ذِكْراً كَثيراً)) عمل نموده و به سند معتبر از امام محمّد باقر عليه السلام مرويست كه هر كه تسبيح فاطمه سلام اللّه عليها را بگويد و بعد از آن استغفار كند خدا او را بيامرزد و آن بر زبان صد هست و در ميزان عمل هزار و شيطان را دور مى كند و خدا را خوشنود مى گرداند و به سندهاى صحيح از حضرت صادق عليه السلام منقولست كه هر كه تسبيح فاطمه سلام الله عليها را بعد از نماز بگويد پيش از آنكه پاها را از هيئت نماز بگرداند آمرزيده شود و بهشت او را واجب گردد و در حديث معتبر ديگر فرمود كه تسبيح فاطمه سلام الله عليهارا بعد از هر نماز خواندن بهتر است نزد من از آنكه هزار ركعت نماز بگذارد در هر روزى و در روايت معتبر از حضرت امام محمد باقر عليه السلام مرويست كه عبادت الهى كرده نشده است به چيزى از تسبيح و تمجيد كه بهتر از تسبيح فاطمه سلام الله عليها باشد و اگر چيزى از آن بهتر مى بود حضرت رسول صلى الله عليه و آله آن را به حضرت فاطمه سلام الله عليهاعطا مى فرمود و احاديث در فضل آن زياده از آنست كه در اين رساله ايراد توان كرد و در كيفيّت آن اختلافى در احاديث هست و اشهر و اظهر آن است كه سى و چهار مرتبه اَللّهُ اَكْبَرُ و سى و سه مرتبه اَلْحَمْدُلِلّهِ و سى و سه مرتبه سُبْحانَاللّهِ بگويد و در بعضى روايات سُبْحانَاللّهِ پيش از اَلْحَمْدُلِلّهِ وارد شده و بعضى از علماء جمع به اين نحو كرده اند كه بعد از نماز بطريق اوّل بخواند و در هنگام خواب رفتن بطريق ثانى و ظاهراً مطلقاً بطريق اوّل كه مشهور است اَوْلى باشد و سنّت است كه بعد از اتمام كردن يك نوبت لااِلهَ اِلا اللّهُ بگويد چنانكه از حضرت صادق عليه السلام مرويست كه هر كه بعد از هر نماز فريضه تسبيح فاطمه سلام الله عليها را بگويد و در عقب آن يك مرتبه لا اِلهَ اِلا اللّهُ بگويد خدا او را بيامرزد و بهتر آن است كه به تسبيح تربت حضرت امام حسين عليه السلام حساب آن را نگاه دارد و در جميع اذكار سنّت است و پيوسته تسبيح تربت آن حضرت را با خود داشتن مستحبّ است و حرز از بلاها است و مورث ثواب بى انتها است و منقولست كه در ابتدا حضرت فاطمه سلام الله عليها رشته اى از پشم تابيده بودند و بر آن گِرِه ها زده بودند و به آن تسبيح مى گفتند تا آنكه حضرت حمزة بن عبدالمطلّب رضى الله عنه شهيد شد پس حضرت فاطمه سلام الله عليها از تربت قبر آن شهيد بزرگوار خاك برگرفت و تسبيح ساخت و به آن تسبيح مى كرد مردم نيز چنان كردند

 فضيلت تسبيح تربت امام حسين عليه السلام

و چون سيّدالشّهداء حسين بن علىّ عليهماالسلام شهيد شد سنّت شد كه از تربت آن امام مظلوم تسبيح سازند و با آن ذكر گويند از حضرت صاحب الا مر عليه السلام مرويست كه هر كه تسبيح تربت امام حسين عليه السلام در دست داشته باشد و ذكر را فراموش كند ثواب ذِكر براى او نوشته مى شود و از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه تسبيح تربت آن حضرت ذكر مى كند و تسبيح مى گويد بى آنكه آدمى بگويد و فرمود كه يك ذكر يا استغفار كه با آن گفته مى شود برابر است با هفتاد ذكر كه با چيز ديگر گفته شود و اگر بى ذكر بگرداند به هر دانه هفت تسبيح براى او نوشته مى شود و به روايت ديگر اگر با ذكر بگرداند به هر دانه چهل حَسَنه براى او نوشته مى شود و مروى است كه حوريان بهشت چون ملكى را مى بينند كه به زمين مى آيد از او التماس مى كنند كه تسبيح و تربت حضرت حسين عليه السلام را براى ما بياور و در حديث صحيح از حضرت امام موسى عليه السلام منقول است كه مؤ من مى بايد خالى نباشد از پنج چيز: مسواك و شانه و سجّاده كه بر روى آن نماز كند و تسبيحى كه در آن سى و چهار دانه باشد و انگشتر عقيقى و ظاهر آن است كه خام و پخته هر دو خوب است و خام بهتر است و از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه هر كه به تسبيح تربت قبر امام حسين عليه السلام يك تسبيح بگويد حق تعالى براى او چهار صد حسنه بنويسد و چهارصد گناه از او محو كند و چهارصد حاجت او را برآورد و چهارصد درجه براى او بلند كند و مروى است كه مستحبّ است كه رشته اش كبود باشد به رنگ آسمان و از بعضى روايات مستفاد مى شود كه زنان را به انگشتان شمردن افضل است ولكن احاديث فضيلت تربت مطلقاً اكثر و اقوى است

 استحباب سه تكبير بعد از تمام شدن نماز

دوّم مستحبّ است كه بعد از سلام نماز فريضه سه مرتبه دست بردارد تا محاذى روى و برگرداند تا به زانو يا نزديك زانو و با هر مرتبه يك اَللّهُ اَكْبَرُ بگويد چنانكه علىّ بن ابراهيم و سيّد بن طاوس و ابن بابويه به سندهاى معتبر از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده اند كه مفضّل بن عمر از آن حضرت پرسيد كه به چه علت نماز گذارنده بعد از سلام سه مرتبه تكبير مى گويد و دست برمى دارد فرمود براى آنكه چون حضرت رسالت پناه صلى الله عليه و آله فتح مكّه نمود نزد حجرالا سود نماز ظهر با اصحاب گذارد و چون سلام نماز داد سه نوبت تكبير گفت و با هر نوبت دست برداشت پس گفت :

لا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ وَحْدَهُ اَنْجَزَ وَعْدَهُ وَنَصَرَ عَبْدَهُ

معبودى نيست جز خداى يكتاى يكتاى يكتا كه به وعده اش وفا كرده و بنده اش را يارى كرد

وَاَعَزَّ جُنْدَهُ وَغَلَبَ الاَْحْزابَ وَحْدَهُ فَلَهُ الْمُلْكُ وَلَهُ الْحَمْدُ يُحْيى وَيُميتُ

وسپاهش را پيروز كرد وبه تنهائى بر همه احزاب غالب آمد پس فرمانروايى او راست و ستايش خاص او است زنده مى كند ومى ميراند

وَهُوَ عَلى كُلِّ شَىْءٍ قَديرٌ

و او بر هر چيز توانا است

پس رو به جانب اصحاب گردانيد و فرمود ترك مكنيد اين تكبير را و اين دعا را بعد از هر نماز فريضه زيرا كه هر كه بعد از سلام چنين كند ادا كرده است شكر نعمت خدا را بر تقويت اسلام و لشكر اسلام .

 دعاء بعد از فراغت از نماز

و در حديث صحيح منقول است كه چون حضرت صادق عليه السلام از نماز فارغ مى شدند دستها را بالاى سر مبارك خود بلند مى كردند و دعاء مى نمودند و از امام محمد باقر عليه السلام مروى است كه هر بنده اى كه دستها را بسوى خدا بلند كند حقّ تعالى شرم مى كند كه دستهاى او را خالى برگرداند پس چون دعا كنيد دستها را فرو مياوريد مگر آنكه بر سر و روى خود بكشيد.

سوّم كلينى به سند معتبر از حضرت باقر عليه السلام روايت كرده است كه هر كس بعد از نماز فريضه پيش از آنكه پاهاى خود را بگرداند سه مرتبه اين دعا را بخواند خدا گناهان او را بيامرزد اگرچه مانند كفّ دريا باشد در بسيارى :

اَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذى لا اِلهَ اِلاّ هُوَ الْحَىُّ الْقَيُّومُ ذُوالْجَلالِ وَالاِْكْرامِ وَاَتُوبُ اِلَيْهِ

آمرزش خواهم از خدائى كه معبودى جز او نيست زنده پاينده داراى جلالت و بزرگوارى و بسويش بازگشت كنم

و در روايت ديگر وارد شده است كه هر كه اين استغفار را در هر روز بخواند حق تعالى چهل كبيره او را بيامرزد.

چهارم كلينى به سند معتبر از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده است كه ترك مكن بعد از هر نماز اين دعا را:

اُعيذُ نَفْسى وَما رَزَقَنى رَبّى بِاللَّهِ الْواحِدِ

پناه دهم خودم و آنچه پروردگارم روزيم كرده به خداى يگانه

الصَّمَدِ الَّذى لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوا اَحَدٌ وَاُعيذُ نَفْسى وَما

بى نيازى كه نزايد و نزائيده شده و نيست برايش همتائى هيچكس و پناه دهم خود و آنچه

رَزَقَنى رَبّى بِرَبِّ الْفَلَقِ مِنْ شَرِّ ما خَلَقَ وَمِنْ شِرِّ غاسِقٍ اِذا وَقَبَ وَمِنْ شَرِّ

پروردگارم روزى من كرده به خداى سپيده دم از شر آنچه آفريده و از شر شب هنگامى كه تاريكيش فرا گيرد و از شر

النَّفّاثاتِ فِى الْعُقَدِ وَمِنْ شَرِّ حاسِدٍ اِذا حَسَدَ وَاُعيذُ نَفْسى وَما رَزَقَنى رَبّى

دمندگان در گره ها و از شر حسود هنگامى كه حسد ورزد و پناه دهم خودم و آنچه پروردگارم روزيم كرده

بِرَبِّ النّاسِ مَلِكِ النّاسِ اِلهِ النّاسِ مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنّاسِ الَّذى

به پروردگار مردم پادشاه مردم معبود مردم از شر وسوسه گر پنهانى كه

يُوَسْوِسُ فى صُدُورِ النّاسِ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنّاسِ

وسوسه كند در سينه هاى مردم (چه ) باشد از جنيان و (چه ) از مردم

پنجم شيخ كلينى به سند معتبر از علىّ بن مهزيار روايت كرده است كه محمّد بن ابراهيم به حضرت امام علىّ نقىّ عليه السلام نوشت كه اگر مصلحت دانى اى سيّد من تعليم نما براى من دعائى كه بعد از همه نمازها بخوانم تا حق تعالى به سبب آن جمع نمايد براى من خير دنيا و آخرت را پس آن حضرت نوشت كه مى گوئى :

اَعُوذُ بِوَجْهِكَ الْكَريمِ وَعِزَّتِكَ الَّتى لا تُرامُ وَقُدْرَتِكَ الَّتى لا يَمْتَنِعُ مِنْها

پناه برم به ذات بزرگوارت و به عزتت كه مورد دستبرد نيست و قدرتت كه چيزى از آن خوددارى نتواند

شَىْءٌ مِنْ شَرِّ الدُّنْيا وَالاْخِرَةِ وَمِنْ شَرِّ الاَْوْجاعِ كُلِّها

از شر دنيا و آخرت و از شر تمامى دردها

و در بعضى از روايات اين تتمه را دارد:

وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظيمِ

و جنبش و نيروئى نيست جز به خداى والاى بزرگ


ششم كلينى و ابن بابويه به سندهاى صحيح و غير صحيح از حضرت امام محمّد باقر و امام جعفر صادق عليهماالسلام روايت كرده اند كه كمتر چيزى كه تو را مجزى است از دعاء بعد از نماز واجب آن است كه بگوئى :

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ مِنْ كُلِّ خَيْرٍ اَحاطَ بِهِ عِلْمُكَ وَاَعُوذُ بِكَ مِنْ كُلِّ شَرِّ اَحاطَ

خدايا از تو مى خواهم هر خيرى را كه علمت بدان احاطه دارد و پناه مى برم به تو از هر شرى كه

بِهِ عِلْمُكَ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ عافِيَتَكَ فى اُمُورى كُلِّها وَاَعُوذُ بِكَ مِنْ خِزْىِ

علمت بدان احاطه دارد خدايا از تو مى خواهم عافيت را در تمام كارهايم و پناه مى برم به تو از رسوائى

الدُّنْيا وَعَذابِ الاْخِرَةِ

دنيا و عذاب آخرت

و در روايت ابن بابويه چنين است :

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى

خدايا درود فرست بر

مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ

محمد و آل محمد خدايا از تو مى خواهم .....

تا آخر دعا

 هفتم سنّت است كه چون از نماز فارغ شود بگويد:

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَجِرْنى مِنَ النّارِ

خدايا درود فرست بر محمد و آل محمد و مرا از آتش پناه ده

وَاَدْخِلْنِى الْجَنَّةَ وَزَوِّجْنىِ الْحُورَ الْعينَ

و داخل بهشتم گردان و حورالعين به همسريم درآر

چنانكه در حديث معتبر از حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام منقول است كه بايد بنده از نماز فارغ نشود تا آنكه از حق تعالى سؤ ال كند بهشت را و پناه برد به خدا از دوزخ و سؤ ال كند كه تزويج كند او را با حورالعين .

 فضيلت حمد و آية الكرسى و آيه شهادت و آيه ملك بعد از هر نماز

هشتم به سند موثّق از حضرت صادق عليه السلام مرويست كه چون حق تعالى امر كرد كه اين آيات را به زمين آورند چنگ زدند به عرش الهى و گفتند پروردگارا ما را بسوى اهل خطا و گناهكاران مى فرستى پس حق تعالى وحى كرد بسوى ايشان كه برويد بسوى زمين به عزّت و جلال خودم سوگند ياد كنم كه تلاوت نكند شما را احدى از آل محمد صلى الله عليه و آله و شيعيان ايشان مگر آنكه نظر رحمت كنم بسوى ايشان از رحمتهاى پنهان خود هر روز هفتاد نظر در هر نظرى هفتاد حاجت او را برآورم و او را قبول كنم هر چند معصيت بسيار كرده باشد و به روايت ديگر هر كه اين آيات را بعد از هر نماز بخواند او را ساكن گردانم در حَظيره قدس با هر گناهى كه داشته باشد و اگر نكنم نظر كنم بسوى او بنظر رحمت خاصّ خود در هر روز هفتاد نظر كردن و اگر نكنم هر روز هفتاد حاجت او را برآورم كه كمتر آنها آمرزيدن گناهان باشد و اگر نكنم او را پناه دهم از شرّ شيطان و از شرّ هر دشمنى و يارى دهم او را بر ايشان و مانع نشود او را از داخل شدن بهشت غير از مرگ و آن آيات اينها است سوره فاتحه تا آخر و آية الكرسى تا هُمْ فيها خالِدُونَ بخواند بهتر است و آيه شهادت يعنى :

شَهِدَ اللَّهُ اَنَّهُ لا اِلهَ اِلاّ هُوَ وَالْمَلاَّئِكَةُ وَاُولُوا الْعِلْمِ ق آئِما بِالْقِسْطِ لا اِل هَ اِلاّ هُوَ

گواهى دهد خدا كه نيست معبود بحقى جز او و نيز فرشتگان و دارندگان علم (گواهى داده اند) كه انصاف بدو پايدار است و نيست معبودى

الْعَزيزُ الْحَكيمُ اِنَّ الدّينَ عِنْدَ اللَّهِ الاِْسْلامُ وَمَا اخْتَلَفَ الَّذينَ اُوتُوا الْكِتابَ

جز او كه عزيز و فرزانه است همانا دين نزد خدا اسلام است و اختلاف نكرده اند كسانى كه كتابشان داده اند

اِلاّ مِنْ بَعْدِ مآ جآئَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيا بَيْنَهُمْ وَمَنْ يَكْفُرْ بِاياتِ اللَّهِ فَاِنَّ اللَّهَ سَريعُ الْحِسابِ

مگر پس ازآنكه آمده است برايشان دانش به خاطر ستمگرى ميانشان و هر كه كفر ورزد به آيات خدا پس خدا زود به حساب خواهد رسيد


و آيه مُلك يعنى :

قُلِ اللّهُمَّ مالِكَ الْمُلْكِ تُؤْتِى الْمُلْكَ مَنْ تَشآءُ وَ

بگو اى خداى صاحب ملك و فرمانروائى مى دهى فرمانروائى را به هر كه خواهى

تَنْزِعُ الْمُلْكَ مِمَّنْ تَشآءُ وَتُعِزُّ مَنْ تَشآءُ وَتُذِلُّ مَنْ تَشآءُ بِيَدِكَ الْخَيْرُ اِنَّكَ

و بستانى ملك را از هر كه خواهى و عزت بخشى هر كه را خواهى و زبون كنى هر كه را خواهى همه خوبيها بدست تو است

عَلى كُلِّ شَىْءٍ قَديرٌ تُولِجُ اللَّيْلَ فِى النَّهارِ وَتُولِجُ النَّهارَ فِى اللَّيْلِ وَتُخْرِجُ

كه همانا تو بر هر چيز توانائى درآورى شب را در روز و درآورى روز را در شب و بيرون آرى

الْحَىَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَتُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَىِّ وَتَرْزُقُ مَنْ تَشآءُ بِغَيْرِ حِسابٍ

زنده را از مرده و بيرون آورى مرده را از زنده و روزى دهى هر كه را خواهى بى حساب

و به سند معتبر از حضرت موسى بن جعفر عليهماالسلام منقولست كه هر كه آية الكرسى را بعد از هر نماز فريضه بخواند او را گزنده ضرر نرساند و در حديث معتبر ديگر فرمود كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود كه يا على بر تو باد به تلاوت كردن آية الكرسى بعد از هر نماز فريضه بدرستى كه محافظت نكند بر آن مگر پيغمبرى يا صدّيقى يا شهيدى و از حضرت رسالت پناه صلى الله عليه و آله منقولست كه هر كه آية الكرسى را بعد از هر نماز بخواند مانعى نباشد او را از داخل شدن به بهشت بغير مرگ و به روايت ديگر هر كه آية الكرسى را بعد از هر نماز فريضه بخواند نمازش ‍ مقبول گردد و در امان خدا باشد و خدا او را از بلاها و گناهان نگاه دارد .

 دعاى شيبه هذلى

نهم كلينى و ابن بابويه و ديگران به سندهاى معتبر از حضرت امام محمد باقر عليه السلام روايت كرده اند كه شيبه هذلى به خدمت حضرت رسول صلى الله عليه و آله آمد و گفت يا رسول اللّه صلى الله عليه و آله من پير شده ام و قوّه ام وفا نمى كند به اعمالى كه قبل از اين خود را به آن عادت داده بودم از نماز و روزه و حجّ و جهاد پس تعليم كن مرا كلامى كه خدا مرا به آن نفع بخشد و بر من سبك و آسان باشد حضرت فرمود كه بار ديگر بگو او سه مرتبه اين سخن را اعاده كرد پس حضرت فرمود كه نماند بر دُوْرِ تو درختى و كلوخى مگر اينكه گريست بر تو براى ترحّم بر تو هرگاه از نماز صبح فارغ شوى ده مرتبه بگو:

سُبْحانَ اللَّهِ الْعَظيمِ وَبِحَمْدِهِ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللَّهِ الْعَلِىِّ الْعَظيمِ

منزه است خداى بزرگ و حمد او را است و جنبش و نيروئى نيست مگر بوسيله خداى والاى بزرگ

تا خدا تو را عافيت دهد به بركت اين دعا از كورى و ديوانگى و خوره و پيسى و پريشانى و خَرِفْ شدن شيبه گفت : يا رسول اللّه صلى الله عليه و آله اين براى دنياى من است براى آخرت من چيزى بفرما فرمود كه مى گوئى بعد از هر نماز:

اَللّهُمَّ اهْدِنى مِنْ عِنْدِكَ وَاَفِضْ عَلَىَّ مِنْ

خدايا مرا از نزد خود راهنمائى كن و از فضل خويش بر من

فَضْلِكَ وَانْشُرْ عَلَىَّ مِنْ رَحْمَتِكَ وَاَنْزِلْ عَلَىَّ مِنْ بَرَكاتِكَ

افاضه كن و بگستر بر من از رحمت خويش و فرو ريز بر من از بركاتت

پس حضرت فرمود كه اگر بر اين مواظبت نمايد و عمداً ترك نكند تا وقت مردن چون به صحراى محشر درآيد هشت دَرِ بهشت براى او گشوده گردد كه از هر دَرْ كه خواهد داخل شود و دعاى آخر به اسانيد معتبره ديگر وارد شده .

 فضيلت تسبيحات اربع

دهم خواندن تسبيحات اربع است چنانچه شيخ طوسى و ابن بابويه و حميرى به سندهاى صحيح از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده اند كه روزى حضرت رسالت پناه صلى الله عليه و آله به اصحاب خود فرمود اگر جمع كنيد آنچه داريد از جامها و ظرفها و بر روى هم گذاريد آيا به آسمان مى رسد گفتند نه يا رسول اللّه صلى الله عليه و آله فرمود كه مى خواهيد تعليم كنم شما را چيزى كه اصلش در زمين است و شاخهايش در آسمان گفتند بلى يا رسول اللّه صلى الله عليه و آله فرمود كه بعد از هر نماز سى نوبت بگوئيد:

سُبْحانَ الِلَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ وَلا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَاللَّهُ اَكْبَرُ

منزه است خدا و حمد خاص خدا است و معبودى جز خدا نيست و خدا بزرگتر از توصيف است

كه اصل اينها در زمين است و فرعشان در آسمان و دفع مى كند از آدمى خانه فرود آمدن و غرق شدن و سوختن و در چاه افتادن و دريدن درّندگان و به مرگهاى بد مردن و هر بلائى كه در آن روز از آسمان نزول كند و اينهايند باقيات صالحات كه حقّ تعالى در قرآن فرموده و به سندهاى صحيح ديگر از حضرت صادق عليه السلام منقول است كه هر كه اين تسبيحات را بعد از هر نماز فريضه چهل نوبت بخواند پيش از آنكه از جاى نماز حركت كند هر حاجت كه از خدا سؤ ال كند روا گردد و به سند صحيح از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام منقول است كه هر كه بعد از نماز فريضه سى مرتبه سُبْحانَ اللّهِ بگويد بربدنش گناهى نماند مگر بريزد و در حديث صحيح ديگراز آن حضرت منقول است كه ذكر بسيار كه حق تعالى در كلام مجيد مدح كرده است اين است كه سى مرتبه سُبْحانَ اللّهِ بعد از هر نماز فريضه بگويد و قطب راوندى روايت كرده است كه حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام به براء بن عازب گفت كه مى خواهى دلالت كنم تو را بر امرى كه چون بجا آورى به حقّ و راستى دوست خدا باشى گفت بلى فرمود كه بعد از هر نماز هر يك از تسبيحات اربع را ده مرتبه بگو چون چنين كنى هزار بليّه در دنيا از تو دورگردد كه يكى ازآنها مرتدّ شدن باشد و هزارمرتبه در آخرت براى تو ذخيره كنند كه يكى آن باشد كه در جوار حضرت رسول صلى الله عليه و آله باشى .

 يازدهم كلينى به سند حسن از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده است كه هر كه بعد از نماز فريضه سه مرتبه بگويد:

يا مَنْ يَفْعَلُ ما يَشآءُ وَ لايَفْعَلُ ما يَشآءُ اَحَدٌ غَيْرُهُ

اى كه مى كند هر چه خواهد و جز او هيچكس نتواند بكند آنچه را خواهد

هر حاجت سؤ ال كند روا شود

 فضيلت تهليل ماثور

دوازدهم شيخ برقى به سند موثق از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده است كه هر كه بعد از فارغ شدن از نماز پيش از آنكه زانوهاى خود را از جاى خود حركت دهد ده مرتبه اين تهليل را بخواند حق تعالى چهل هزار هزار گناه او را محو كند و چهل هزار هزار حسنه براى او بنويسد و چنان باشد كه دوازده مرتبه قرآن را ختم كرده باشد و فرمود كه من صد مرتبه مى خوانم و شما را ده مرتبه كافى است :

اَشْهَدُ اَنْ لا اِلهَ اِلا اللَّهُ وَحْدَهُ

گواهى دهم كه معبودى جز خداى يگانه نيست

لا شَريكَ لَهُ اِلها واحِدا اَحَدا صَمَدا لَمْ يَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا وَلَدا

كه شريك ندارد معبودى است يكتا يگانه بى نياز كه نگرفته براى خود همسرى و نه فرزندى

و فضيلت اين تهليل بسيار وارد شده است خصوصاً در تعقيب نماز صبح و شام و هنگام طلوع و غروب آفتاب .

 سيزدهم كلينى و ابن بابويه و ديگران به سندهاى صحيح از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده اند كه جبرئيل به نزد حضرت يوسف عليه السلام آمد در زندان و گفت بعد از هر نماز بگو:

اَللّهُمَّ اجْعَلْ لى فَرَجا وَمَخْرَجا وَارْزُقْنى مِنْ حَيْثُ اَحْتَسِبُ وَمِنْ حَيْثُ لا اَحْتَسِبُ

خدايا قرار ده برايم گشايش و راه چاره اى و روزيم ده از آنجا كه گمان دارم و از آنجا كه گمان ندارم

 چهاردهم در بلدالا مين از حضرت رسول صلى الله عليه و آله روايت كرده است كه هر كه خواهد كه خدا او را در قيامت بر اعمال بد او مطلّع نگرداند و ديوان گناهان او را نگشايد بايد كه بعد از هر نماز بخواند:

اَللّهُمَّ اِنَّ مَغْفِرَتَكَ اَرْجى مِنْ عَمَلى وَاِنَّ رَحْمَتَكَ اَوْسَعُ مِنْ

خدايا مسلماً آمرزش تو اميدوار كننده تر از عمل من است و مسلماً رحمت تو پهناورتر از

ذَنْبى اَللّهُمَّ اِنْ كانَ ذَنْبى عِنْدَكَ عَظيما فَعَفْوُكَ اَعْظَمُ مِنْ ذَنْبى اَللّهُمَّ اِنْ لَمْ

گناه من است خدايا اگر گناهم پيش تو بزرگ است پس گذشت تو بزرگتر از گناه من است خدايا اگر من

اَكُنْ اَهْلا اَنْ تَرْحَمَنى فَرَحْمَتُكَ اَهْلٌ اَنْ تَبْلُغَنى وَتَسَعَنى لاَِنَّها وَسِعَتْ كُلَّ

شايستگى ندارم كه تو بر من رحم كنى پس رحمت تو شايستگى دارد كه به من برسد و مرا فرا گيرد زيرا كه رحمتت همه

شَىْءٍ بِرَحْمَتِكَ يا اَرْحَمَ الرّحِمينَ

چيز را فرا گيرد به رحمتت اى مهربانترين مهربانها

 پانزدهم كفعمى از حضرت رسالت پناه صلى الله عليه و آله روايت كرده است كه مردى به آن حضرت شكايت كرد بيمارى و تنگدستى را فرمود كه بعد از هر نماز فريضه بگو:

تَوَكَّلْتُ عَلَى الْحَىِّ الَّذى لا يَمُوتُ وَالْحَمْدُ لِلّهِ الَّذى لَمْ

توكل كنم برخداى زنده اى كه نمى ميرد و ستايش خاص خدائى است كه نه

يَتَّخِذْ صاحِبَةً وَلا وَلَدا وَلَمْ يَكُنْ لَهُ شَريكٌ فِى الْمُلْكِ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ وَلِىُّ مِنَ

همدمى براى خود گرفته و نه فرزندى و نيست براى او شريكى در سلطنت و نيست او را دوستى براى رفع

الذُّلِّ وَكَبِّرْهُ تَكْبيرا

مذلت و او را به كمال بزرگى تكبير گوى

و به روايت ديگر فرمود كه هيچ شدّتى مرا رو نداد مگر آنكه جبرئيل براى من مُتمثّل شد و گفت كه اين دعا بخوان و در احاديث معتبره وارد شده است كه براى وساوِس سينه و قرض و پريشانى و بيمارى مكرّر اين دعا را بايد خواند و در بعضى روايات در اوّلش ‍ ((لاحَوْلَ وَلاقُوَّةَ اِلاّ بِاللّهِ)) است .

 شانزدهم شيخ مفيد در مقنعه در تعقيب هر نماز اين دعا را آورده است :

اَللّهُمَّ انْفَعْنا بِالْعِلْمِ وَزَيِّنّا بِالْحِلْمِ وَجَمِّلْنا بِالْعافِيَةِ وَكَرِّمْنا بِالتَّقْوى اِنَّ وَلِيِّىَ

خدايا ما را به علم و دانش سود ده و به حلم زيور بخش و به تندرستى زينت ده و به پرهيزكارى گرامى دار براستى سرپرست من

اللَّهُ الَّذى نَزَّلَ الْكِتابَ وَهُوَ يَتَوَلَّى الصّالِحينَ

yدائى است كه كتاب را فرو فرستاد و او صالحان را دوست دارد

 دعاى مكنون و فضيلت آن

هفدهم ابن بابويه و شيخ طوسى و غير ايشان به سندهاى معتبر از حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام روايت كرده اند كه هر كه خواهد بيرون رود از دنيا و حال آنكه پاك شده باشد از گناهان چنانچه پاك مى شود طلا از غشّ و از او احدى بازخواست مظلمه ننمايد در قيامت پس بخواند بعد از نمازهاى پنجگانه نسبت پروردگار را يعنى سوره قُلْ هُوَاللّهُ اَحَد را دوازده مرتبه پس دستها را بسوى آسمان بگشايد و اين دعا را بخواند پس حضرت فرمود كه اين از رازهاى مكنون است كه تعليم كرد مرا رسول خدا صلى الله عليه و آله و امر كرد مرا كه تعليم به حسن و حسين عليهماالسلام نمايم و دعا اين است :

اَللّهُمَّ اِنّى اَسْئَلُكَ بِاسْمِكَ الْمَكْنُونِ الْمَخْزُونِ الطّاهِرِ الطُّهْرِ الْمُبارَكِ

خدايا من از تو مى خواهم به حق نام مستور در گنجينه ات و پاك و پاكيزه و مباركت

وَاَسْئَلُكَ بِاسْمِكَ الْعَظيمِ وَسُلْطانِكَ الْقَديمِ يا واهِبَ الْعَطايا يا مُطْلِقَ

و از تو مى خواهم به حق نام بزرگ و سلطنت ازليت اى بخشنده عطاها و اى رها كننده

الاُْسارى يا فَكّاكَ الرِّقابِ مِنَ النّارِ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَفُكَّ

اسيران و اى آزاد كننده مردمان از آتش درود فرست بر محمد و آل محمد و ما را از آتش دوزخ

رَقَبَتى مِنَ النّارِ وَاَخْرِجْنى مِنَ الدُّنْيا آمِنا وَاَدْخِلْنِى الْجَنَّةَ سالِما وَاجْعَلْ

آزاد كن و از دنيا در حال امن و امان بيرونم بر و به سلامتى وارد بهشتم كن و قرار ده

دُعآئى اَوَّلَهُ فَلاحاً وَاَوْسَطَهُ نَجاحا وَآخِرَهُ صَلاحا اِنَّكَ اَنْتَ عَلاّمُ الْغُيُوبِ

دعاى مرا آغازش را رستگارى و وسطش را كاميابى و انجامش را شايستگى كه همانا توئى داناى بر ناديدنيها


و در بعضى نسخ معتبره دعا چنين است :

يا فَكّاكَ الرِّقابِ مِنَ النّارِ اَسْئَلُكَ اَنْ تُصَلِّىَ

اى آزاد كننده بندگان از آتش از تو مى خواهم كه درود فرستى

عَلَى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَاَنْ تُعْتِقَ رَقَبَتى مِنَ النّارِ وَاَنْ تُخْرَجَنى مِنَ الدُّنْيا

بر محمد و آل محمد و اينكه مرا از آتش دوزخ آزاد كنى و از دنيا سالم بيرونم برى

سالِما وَتُدْخِلَنِى الْجَنَّةَ آمِنا وَاَنْ تَجْعَلَ دُعآئى اَوَّلَهُ فَلاحا وَاَوْسَطَهُ نَجاحا

و در حال امن و امان داخل بهشتم كنى و قرار دهى دعايم را آغازش را رستگارى و وسطش را كاميابى

وَآخِرَهُ صَلاحا اِنَّكَ اَنْتَ عَلاّمُ الْغُيُوبِ

و انجامش را شايستگى كه توئى داناى ناديدنيها

فضيلت سوره توحيد بعد از هر نماز

و كلينى به سند معتبر از حضرت صادق عليه السلام روايت كرده است كه هر كه ايمان دارد به خدا و روز قيامت بايد كه ترك نكند بعد از هر نماز فريضه خواندن سوره قُلْ هُوَاللّهُ اَحَدٌ را بدرستى كه هر كه بخواند آن را خدا جمع كند براى او خير دنيا و آخرت را و مى آمرزد او را و پدر و مادر او را و هر كه از پدر و مادر او به هم رسيده اند و در حديث ديگر وارد شده است كه هر كه بعد از هر فريضه ده مرتبه سوره قُلْ هُوَ اللّهُ اَحَدٌ بخواند حق تعالى از حورالعين به او تزويج نمايد و سيد بن طاوس از حضرت رسول صلى الله عليه و آله روايت كرده است كه هر كه بعد از هر نماز سوره قُلْ هُوَاللّهُ اَحَدٌ بخواند رحمت از آسمان بر سرش فرو ريزد و سكينه بر او نازل گردد و خدا نظر رحمت بسوى او افكند و گناهانش را بيامرزد و هر حاجت كه سؤ ال كند برآورد و در امان خدا باشد .

 هيجدهم كلينى و ديگران به سند معتبر از اهلبيت عليهم السلام روايت كرده اند كه هر كه بعد از هر نماز ريش خود را بدست راست خود بگيرد و دست چپ را بسوى آسمان بگشايد و سه مرتبه بگويد:

يا ذَاالْجَلالِ وَالاِْكْرامِ اِرْحَمْنى مِنَ النّارِ

اى صاحب جلال و بزرگوارى رحم كن بر من از آتش دوزخ

پس سه مرتبه بگويد:

اَجِرْنى مِنَ الْعَذابِ الاَْليمِ

نگاهم دار از عذاب دردناك

 پس دست راست را از ريش بردارد و هر دو دست را بسوى آسمان بگشايد و سه مرتبه بگويد:

يا عَزيزُ يا كَريمُ يا رَحْمنُ يا غَفُورُ يا رَحيمُ

پس دستها رابگرداند وپشت دستها را به جانب آسمان كند و سه مرتبه بگويد:

اَجِرْنى مِنَ الْعَذابِ الاَْليمِ

نگاهم دار از عذاب دردناك

پس بگويد:

وَصَلَّى اللَّهُ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَالْمَلاَّئِكَةُ وَالرُّوحُ

و درود فرستد خدابر محمد و آلش و نيز فرشتگان و روح

پس حضرت فرمود كه هر كه اين دعا را بخواند خدا جميع گناهان او را بيامرزد و از او راضى شود و استغفار كند براى او جميع خلايق بغير از جنّ و انس تا هنگام مردن او .

 دعاى آمرزش گناهان

نوزدهم شيخ مفيد در كتاب مجالس از محمّدبن الحنفيّة روايت كرده است كه روزى پدرم حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام در دور كعبه طواف مى كرد ناگاه مردى را ديد كه چنگ در پرده هاى كعبه زده و اين دعا مى خواند پس حضرت اميرالمؤ منين عليه السلام گفت اين است دعاى تو گفت بلى مگر شنيدى حضرت فرمود بلى شنيدم گفت پس بخوان اين دعا را بعد از هر نماز بخدا سوگند كه هر مؤ منى كه اين دعا بخواند بعد از هر نماز البته حقّ تعالى مى آمرزد گناهان او را هر چند به عدد ستاره هاى آسمان و قطره هاى باران و ريگ زمين و ذرّه هاى خاك باشد پس حضرت امير عليه السلام گفت كه من مى دانم اين دعا را و حق تعالى واسع العطايا و كريم است آن مرد گفت راست گفتى يا اميرالمؤ منين و بالاى هر دانائى داناترى است وآن مرد حضرت خضر عليه السلام بود و كفعمى نيز اين دعا را در كتاب بلدالا مين روايت كرده است و دعا اين است :

يا مَنْ لا يَشْغَلُهُ سَمْعٌ عَنْ سَمْعٍ يا مَنْ لا يُغَلِّطُهُ

اى كسى كه بازش ندارد شنيدن از كسى از شنيدن ديگرى اى كسى كه او را به غلط

السّآئِلُونَ وَيا مَنْ لا يُبْرِمُهُ اِلْحاحُ الْمُلِحّينَ اَذِقْنى بَرْدَ عَفْوِكَ وَمَغْفِرَتِكَ

نياندازند سائلان و اى كسى كه به ستوهش نياورد اصرار زياد اصرار كنندگان بچشان به من از لذت گذشت و آمرزشت

وَحَلاوَةَ رَحْمَتِكَ

و از شيرينى رحمتت

بيستم ديلمى در اعلام الدّين از ابن عبّاس روايت كرده كه حضرت رسول صلى الله عليه و آله فرمود كه هر كه سه مرتبه اين آيات را بعد از نماز مغرب بخواند آنچه از ثواب در روز گذشته از او فوت شده باشد دريابد و نمازش مقبول گردد و اگر بعد از هر نماز فريضه و سنّت بخواند نوشته شود براى او حسنات به عدد ستارگان آسمان و قطرات باران و برگ درختان و ذرّات خاك زمين و چون بميرد به هر حسنه ده حسنه در قبر به او داده شود واين است آيات :

فَسُبْحانَ اللَّهِ حينَ تُمْسُونَ وَحينَ تُصْبِحُونَ وَلَهُ الْحَمْدُ فِى السَّمواتِ

پس تنزيه خدا كنيد هنگامى كه شب مى كنيد و هنگامى كه روز مى كنيد و خاص او است ستايش در آسمانها

وَالاَْرْضِ وَعَشِيّا وَحينَ تُظْهِرُونَ يُخْرِجُ الْحَىَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ

و زمين و شامگاه و هنگامى كه به نيمروز مى رسيد بيرون آورد زنده را از مرده و بيرون آورد مرده را

مِنَ الْحَىِّ وَيُحْيِى الاَْرْضَ بَعْدَ مَوْتِها وَكَذلِكَ تُخْرَجُونَ سُبْحانَ رَبِّكَ رَبِّ

از زنده و زنده كند زمين را پس از مردنش و شما نيز اين چنين (از قبر) بيرون آئيد منزه است پروردگار تو پروردگار

الْعِزَّةِ عَمّا يَصِفُونَ وَسَلامٌ عَلَى الْمُرْسَلينَ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعالَمينَ

عزت از آنچه توصيفش كنند و سلام بر رسولان و ستايش خاص خدا پروردگار جهانيان است

دعاى طول عمر

بيست و يكم سيّد بن طاوس به سند معتبر از جميل بن درّاج روايت كرده است كه مردى به خدمت حضرت امام جعفر صادق عليه السلام آمد و گفت اى مولاى من سنّم بالا رفته است و خويشان من مُردند و مونسى ندارم و مى ترسم كه مرا نيز مرگ دريابد حضرت فرمود كه برادران مؤ من صالح براى انس گرفتن بهترند از اقارب و اگر درازى عمر خود و خويشان و دوستان را خواهى اين دعا را بعد از هر نماز بخوان :

اَللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ

خدايا درود فرست بر محمد و آل

مُحَمَّدٍ اَللّهُمَّ اِنَّ رَسُولَكَ الصّادِقَ الْمُصَدَّقَ صَلَواتُكَ عَلَيْهِ وَآلِهِ قالَ اِنَّكَ

محمد خدايا اين مطلب را پيامبر راستگوى تصديق شده كه درود تو بر او و آلش باد فرمود كه همانا

قُلْتَ ما تَرَدَّدْتُ فى شَىْءٍ اَ نَا فاعِلُهُ كَتَرَدُّدى فى قَبْضِ رُوحِ عَبْدِىَ الْمُؤْمِنِ

تو فرموده اى من در كارى كه مى كنم مردّد نشدم مانند مردّد شدنم در گرفتن روح بنده مؤ منم

يَكْرَهُ الْمَوْتَ وَاَكْرَهُ مَسآئَتَهُ اَللّهُمَّ فَصَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَآلِ مُحَمَّدٍ وَعَجَّلْ

او مرگ را خوش ندارد و من هم ناراحتى او را خدايا پس درود فرست بر محمد و آل محمد و شتاب كن

لِوَلِيِّكَ الْفَرَجَ وَالْعافِيَةَ وَالنَّصْرَ وَلا تَسُؤْنى فى نَفْسى وَلا فى اَحَدٍ مِنْ اَحِبَّتى

در فرج ولىّ خود و عافيت و ياريش و بد حالم مكن درباره خودم و نه درباره يكى از دوستانم

و اگر خواهى يك يك از دوستان خود را نام ببر و بگو: ((وَ لافى فُلانٍ وَ لا فى فُلانٍ)) راوى گفت : چون بر اين دعا مداومت كردم چندان عمر يافته ام كه از زندگانى ملول شده ام و اين دعا بسيار معتبر است و در جميع كتب دعا نقل شده است .