امام باقر (علیه السلام) فرمود: هر دو نفر مؤمنى که با هم دست ‏بدهند، دست‏ خدا میان دست آنان است و دست محبت الهى بیشتر با کسى است که‏ طرف مقابل را بیشتر دوست ‏بدارد. (1)  
و نیز امام صادق(علیه السلام) فرمود: هنگامى که دو برادر دینى به هم مى‏ رسند و با هم دست مى‏ دهند،خداوند با نظر رحمت‏ به آنان مى‏ نگرد و گناهانشان، آن سان که برگ ‏درختان مى‏ ریزد، فرو مى ‏ریزد، تا آنکه آن دو از هم جدا شوند. (2) .

شیوه مصافحه
دست دادن نیز، همچون سلام، ادب و آدابى دارد. یکى از آنها پیوستگى و تکرار است. در یک سفر و همراهى و دیدار، حتى چند بار دست دادن نیز مطلوب است.
ابوعبیده نقل مى‏ کند: همراه امام باقر(علیه السلام) بودم. اول من سوار مى‏ شدم، سپس آن حضرت. چون بر مرکب خویش استوار مى‏ شدیم، سلام مى ‏داد و احوالپرسى مى‏ کرد، چنان که گویى قبلا یکدیگر را ندیده ‏ایم. آنگاه مصافحه مى‏ کرد. هرگاه هم از مرکب فرود مى‏ آمدیم و روى زمین قرار مى ‏گرفتیم، باز هم به همان صورت، سلام مى‏کرد و دست مى ‏داد و احوالپرسى مى‏ کرد و مى‏ فرمود: «با دست دادن دو مؤمن،گناهانشان همچون برگ درختان فرو مى‏ ریزد و نظر لطف الهى با آنان است، تا از هم‏ جدا شوند.» (3) .
از آداب دیگر مصافحه، فشردن دست، از روى محبت و علاقه ‏است، اما نه در حدى که سبب رنجش و درد گردد. (4)
جابر بن‏ عبدالله مى‏ گوید: در دیدار با رسول خدا(صلی الله علیه و آله وسلم) بر آن‏ حضرت سلام کردم. آن‏ حضرت دست مرا فشار داد و فرمود: دست ‏فشردن، همچون بوسیدن برادر دینى است. (5)  
«مصافحه‏» هم، «دوستى‏ آور»، «کدورت ‏زدا» و «محبت‏ آفرین‏»است. ما علاقه خود و صمیمیت را با دست دادن ابراز مى ‏کنیم.بر عکس، اگر با کسى کدورت و دشمنى داشته باشیم، از دست دادن با او پرهیز مى‏ کنیم.
همچنین هنگام مصافحه، طول دادن و دست را زود عقب نکشید ن‏از آداب دیگر این سنت اسلامى است. در مصافحه، پاداش کسى بیشتر است که دستش را بیشتر نگه دارد. (6)
پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) نیز این سنت نیکو را داشت که چون با کسى‏ دست مى‏داد، آن قدر دست‏ خود را نگه مى‏داشت، تا طرف مقابل دست ‏خود را سست کند و عقب بکشد. (7)

بارى ... محبت قلبى را باید آشکار ساخت.
علاقه، گنجى نهفته در درون است که باید آن را استخراج و آشکار کرد، تا از برکاتش بهره برد. روشن ترین خیر و برکتش، تقویت دوستی ها و تحکیم آشنایی ها و رابطه‏ ها است. به دستور اسلام، هرگاه مؤمنى راملاقات مى‏کنید، مصافحه کنید، خوشرویى و چهره گشاده و بشاش وخندان به هم نشان دهید. (8)
از آثار دیگر مصافحه، «کینه ‏زدایى‏» است. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمود:
«تصافحوا، فان التصافح یذهب السخیمة‏» (9) و «تصافحوا فانه یذهب بالغل‏». (10) مصافحه کنید و دست دهید، چرا که آن، کینه و کدورت را مى‏زداید.

دست دادن با زنان
بر اساس «مکتبى‏» بودن مرز دوستی ها و رابطه ‏ها و معاشرت ها، دست ‏دادن با نامحرم، حرام است و صرف دوستى و رفاقت و آشنایى و همکار بودن یا ملاحظات سیاسى و دیپلماسى در سفرهاى خارجى و دیدارهاى رسمى، دلیل نمى‏ شود که کسى با نامحرم و اجنبى، مصافحه‏ کند. روشنفکر مآبى در این مساله جایى ندارد. رسول خدا (ص) فرمود: با زنان دست نمى ‏دهم (11) (البته زنان نامحرم). و در حدیث نبوى دیگرى‏ آمده است:
«اگر زنى بخواهد با مرد نامحرم دست ‏بدهد (که نباید دست دهد) و ناچار باشد، یا بخواهد با او «بیعت‏» کند، از پشت لباس (و با وجود حایل و پوشش دست،دستکش) مانعى ندارد.» (12)
البته معیار عمل، فتواى مجتهدى است که از او تقلید مى‏کنید و هر مسلمان متعهد، باید براى عمل خود ملاک و حجت‏ شرعى داشته باشد.
 آداب معاشرت ، جواد محدثی
تنظیم : محمدی- گروه دین و اندیشه تبیان
______________
پى‏نوشت ها:
1) اصول کافى، ج‏2، ص‏179.
2) همان، ص‏183. د
3) همان، ص‏179.
4) بحارالانوار، ج‏73، ص‏26.
5) همان، ص‏23.
6) همان، ص‏28.
7) همان، ص‏30.
8) میزان‏ الحکمه، ج‏5، ص‏355.
9) بحارالانوار، ج‏74، ص‏158.
10) میزان‏ الحکمه، ج‏5، ص‏354.
11) کنزالعمال، حدیث 475.
12) همان، حدیث 25346.

نوشتن دیدگاه