26     «قُلْ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِنْدَ اللّه‏ِ وَ إِنَّما أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ»

ترجمه:
26. بفرما در جواب آن‏ها اينكه: علم به وقت قيامت جز اين نيست كه نزد خداى
متعال است و جز اين نيست كه من فقط انذار كننده آشكار هستم كه به شما خبر دهم
كه يك چنين پيشامدى داريد[1].
 
تفسير:
تنبيه: [علم به زمان قيامت، مختص به خداوند است]
در بسيارى از آيات شريفه دلالت دارد بر اينكه اين از علوم مختصه به خداى
متعال است، چنانچه در همين آيه به كلمؤ «إنّما» كه دلالت بر حصر دارد، بيان فرموده.
«قُلْ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِنْدَ اللّه‏ِ» و الف و لام «الْعِلْمُ» عهد است، يعنى به وقت قيامت و از
آن طرف اخبار متظافره[2] بلكه متواتره به تواتر اجمالى داريم كه ائمؤ اطهار، عالِم
هستند به جميع ما كانَ و ما يكونُ إلى انقضاء خلقِهِ[3]، و جمع بين اين‏ها به اين نحوه
است كه در اخبار هم بيان شده و در مواردى هم اشاره كرده‏ايم كه از براى خداى متعال
دو لوح است، لوح محفوظ كه آنچه واقع مى‏شود و تغييرپذير نيست در آن لوح است
و آن لوح را پيغمبر و ائمه اطهار و بعض ملائكه دانا هستند و اخبار اشاره به اين لوح
است، و لوح محو و اثبات او مختص به خداست كه مى‏فرمايد: «يَمْحُوا اللّه‏ُ ما يَشاءُ وَ
يُثْبِتُ وَ عِنْدَهُ أُمُّ الْكِتابِ»[4].
«وَ إِنَّما أَنَا نَذِيرٌ مُبِينٌ» اين جمله دلالت ندارد كه وظيفؤ پيغمبر فقط انذار است
به واسطؤ كلمؤ «إنَّما» كه دلالت بر حصر دارد. مراد اين است كه در اين مورد
مسئوليت[5] من [و] وظيفه‏ام انذار است كه چنين پيشامدهايى داريد، و اما تعيين وقت
آن را خدا مى‏داند و بس. و الاّ علم پيغمبر از جميع انبيا و ملائكه بالاتر است، بالاخص
اسرارى كه در ليلة المعراج به او سپرده شده كه مى‏فرمايد: «ثُمَّ دَنا فَتَدَلّى * فَكانَ قابَ
قَوْسَيْنِ أَوْ أَدْنى * فَأَوْحى إِلى عَبْدِهِ ما أَوْحى»[6].
*    *    *


[1].  ترجمه ديگر: بگو: «علم آن فقط پيش خداست و من صرفاً هشدار دهنده‏اى آشكارم».
 
[2] . اخبار متظافره: اخبارى كه در يك موضوع باشد و تعداد آن‏ها نيز زياد، لكن به تواتر نرسيده باشد.
 
[3].  اشاره به اين فراز از دعاى ندبه «وَأودعتهُ علمُ ما كانَ و ما يكونُ إلى انقضاء خَلقِه؛ وعلم گذشته وآينده تا انقضاى خلقت را به او به وديعت سپردى». ر. ك: المزار «مشهدى»: ص575؛ اقبال الأعمال: ج1، ص506 و هدية الزائرين و بهجة الناظرين: باب 13، ص641 و همچنين اشاره به كلام نورانى امام باقر عليه‏السلام كه فرمود: «وَإنّ عندَنا لَعلمُ ما كانَ وَ ما هُو كائنٌ إلى أن تقومَ الساعةُ؛ و نزد ماست علم آنچه گذشت وآنچه هست تا برپايى روز قيامت». ر .ك بصائر الدرجات: ص172؛ كافى: ج1، ص239، ضمن ح1 و تأويل الآيات: ج1، ص103.
 
[4].  خدا آنچه را بخواهد محو يا اثبات مى‏كند و اصل كتاب نزد اوست. سوره رعد: آيؤ 39.
 
[5].  در نسخه چاپ تهران «مسئول» آمده، كه تصحيح شد.
 
[6].  سپس نزديك آمد و نزديك‏تر شد، تا فاصله‏اش به قدر طول دو انتهاى كمان يا نزديك‏تر شد؛
آنگاه به بنده‏اش آنچه را بايد وحى كند، وحى فرمود. سوره نجم: آيات 8 ـ 10.