خانواده

 گل ختمى گياهى اس كه گاهى ارتفاع آن به يك مترونيم مى رسد، ساقه آن گرد و داراى رنگ سبز پريده و پوشيده از كركهاى نرمى است .
برگهاى ختمى ضخيم و داراى كرك و سفيد رنگ و زاويه دار مى باشد، ريشه گل ختمى گرد و دودكى شكل و در خارج از خاك سفيد رنگ است و داراى نشاسته ، صمغ ، ماده ملونه زردرنگ ، مواد سفيده اى ، آسپاراژين ، تيائين ، تانن و روغن به مقدار ثابت مى باشد گل ختمى در ماه تير و مرداد گل مى دهد و گلهاى آن بزرگ و به رنگ سفيد يا صوتى مى باشد.
گل ختمى هر چند مصارف گوناگونى در استعمالات داخلى دارد ولى موارد استعمال خارجى آن نيز حائز اهميت است ، خواص استعمالات خارجى آن نظير گل بنفشه است .
در اسلام از گل ختمى بعنوان يكى از بهترين چيزهايى كه باعث شستشوى سر و صورت است ، نامبرده شده و خواصى براى آن دراين قسمت بيان گرديده :
1 - قال امير المومنين (ع ) ((غسل الراس بالختمى يذهب بالدرن و ينفى الاقذار))(420)
على (ع ) فرمود: شستشوى سربا ختمى ، چرك و كثافات را از بين مى برد.
2 - سمعت ابالحسن (ع ): ((غسل الراس باالختمى يوم الجمعة من السنة و يحسن الشعر و البشر، و هو امان من الصداع (421)
امام هشتم ميفرمايد: شستشو دادن سر را با گل ختمى در روز جمعه جزو دستورات پيغمبر اسلام (ص ) است علاوه بر اين داراى خواصى است مانند اينكه موها و صورت را زيبا مى نمايد، و از سردرد جلوگيرى مى كند.
حمام تسكين دهنده  
((گل و ريشه ختمى چون در آب خيس شود، لعاب زيادى از آن بيرون مى آيد كه آنرا براى شستشوى بدن بكار مى برند و گاهى حمام ته نشين به آن ميگريند، اين قسم حمام تسكين دهنده است و در موردى كه پوست ، خارش داشته باشد و ياورم كرده باشد مفيد خواهد بود))(422)
((براى شستشوى زخمها، سابقا از مطبوخ گل ختمى استفاده مى كردند، و هنوز هم براى زرد زخم ، معمول است و هيچ يك از داروهاى گران قيمت امروز، جاى آن را نگرفته است ))(423)
پاورقی:
420-  بحار ج 76 ص 87.
421-  بحارالانوار ج 76 ص 88.
422-  گلها و گياهان شفا بخش ص 188.
423-  اعجاز خوراكيها ص 70.