حضرت امیر علیه‏ السلام در زمان حکومت خود تفسیر قرآن را که از پیامبر صلی‏ اللّه علیه و آله فرا گرفته بود در ضمن خطبه‏ هایش برای مردم بیان کرد و تابعین از اهل کوفه این تفاسیر را از آن حضرت شنیده و بعد برای دیگران روایت نمودند. بیشتر تفسیرهای شیعه و سنی که مشتمل بر بیانات پیامبر صلی‏اللّه علیه و آله است، از این طریق نشأت گرفته است. اگر خلافت حضرت امیر علیه السلام و هجرت ایشان از مدینه به کوفه و بیانات آن حضرت نبود، هیچ تفسیری وجود نداشت. پس آن حضرت تفسیر قرآن را که در زمان خلفای قبل ممنوع شده بود به جامعه باز گرداند لذا تعبیر حملة کتاب اللّه که در زیارت جامعه کبیره در شأن ائمه علیهم السلام وارد شده در حق حضرت امیر علیه السلام بنحو کامل صادق است.
آنحضرت در مسجد کوفه فرمود:
قبل از آنکه از میان شما بروم از من سؤال کنید. قسم به خدا من به راههای آسمان از راههای زمین آگاهترم. هیچ آیه‏ ای نیست مگر آنکه می‏دانم در کوه نازل شده یا در صحرا در شب نازل شده یا در روز...
البته بعضی افراد نادان و مغرض از این پیشنهاد حضرت سوء استفاده کرده و برای مسخره یا عاجز کردن حضرت سؤالات بیمورد یا به گمان خود مشکل مطرح می‏کردند که حضرت پاسخ مناسب را می‏دادند مثلاً انس برخاست و پرسید:
در سر و صورت من چند تار مو وجود دارد؟
حضرت فرمود:
پیامبر صلی‏ اللّه علیه و آله مرا از این سؤال تو خبر داد و فرمود: زیر هر تار موی تو شیطانی هست که تو را گمراه می‏کند و شاهد بر این مطلب اینست که در خانه تو بزغاله‏ای - فرزندی - هست که فرزندم حسین علیه السلام را به شهادت می‏رساند.(187)
یا مثلاً ابن الکواء که بعد به خوارج پیوست، خیال کرد علی هم مانند عمر که از او معنای آیه والذاریات ذرواً را پرسیدند و ندانست او هم معنای این آیه را نمی‏داند. وی پس از فرمایش آن حضرت برای شکست آن حضرت در مسجد کوفه برخاست و پرسید: الذاریات ذرواً یعنی چه؟ حضرت فرمودند: بقصد فهمیدن سؤال کن نه برای ایراد گرفتن سپس فرمودند: والذاریات بادهاست. پرسید: الحاملات و قراً چیست؟ حضرت فرمود: ابرهاست - که بارهای سنگین باران دارد - پرسید: الجاریات یسراً چیست؟ حضرت فرمود: کشتیهاست - که به آسانی رونده هستند - پرسید: المقسمات امراً چیست؟ حضرت فرمودند: فرشتگان‏اند. پرسید: منظور از آیه: الذین بدّلوا نعمة الله کفراً واحلّوا قومهم دار البوار - کسانی که نعمت خدا را ناسپاسی کردند و قوم خود را به نابودی کشاندند - چه کسانی‏اند؟ حضرت فرمود: منافقین قریش‏اند.(188)
این یک نمونه بود از چگونگی نشر حضرت امیر تفسیر قرآن را که در بین اهل کوفه که در نتیجه سبب شد تا بعضی از صحابه روایاتی که در تفسیر قرآن از پیامبر شنیده بودند در جامعه بیان کنند.

نوشتن دیدگاه