قتاده در ذیل آیه 75 از سورة مبارکة زمر که می فرماید: وَ تَرَی الْمَلائِکةَ حَافِّینَ مِنْ حَوْلِ الْعَرْشِ «و ای پیامبر ملائکه را مشاهده می کنی که گرداگرد عرش الهی مشغول تسبیح پروردگار عالم هستند»، از انس نقل قول می کند که پیامبر اکرم(ص) فرمودند:
شبی که به معراج رفتم از زیر عرش الهی نگاه کرده و دیدم که حضرت علی(ع) در زیر عرش ایستاده و خداوند را تسبیح و تقدیس می گوید.
پس به جبرئیل گفتم: آیا علی بن ابی طالب(ع) از من سبقت گرفته و زودتر آمده ! جبرئیل گفت: اکنون کل ماجرا را برایت تعریف می کنم:
بدان ای محمد! چون خداوند عزوجل بر علی بن ابی طالب(ع) بسیار درود و ثنا می فرستاد، عرش مشتاق حضرت علی(ع) شد. پس خداوند تبارک و تعالی هم ملکی را به صورت حضرت علی(ع) در زیر عرش خود خلق کرد تا عرش به آن نگاه کند و شوقش تسکین یابد.
«و ای محمّد! خداوند متعال تسبیح و تمجید این ملک را برای شیعة اهل بیت تو قرار می دهد».(95)
[109]متن روایت:
عن قتادة، فی تفسیر قوله تعالی: وَ تَرَی الْمَلائِکةَ حَافِّینَ مِنْ حَوْلِ الْعَرْشِ (زمر: 75) الآیة قال أنس: قال رسول الله(ص): لما کانت لیلة المعراج نظرت تحت العرش أمامی فإذا أنا بعلی بن أبی طالب(ع) قائماً أمامی تحت العرش یسبح الله و یقدسه. قلت: یا جبرائیل؛ سبقنی علی بن أبی طالب(ع)!
قال: لکنی أخبرک، اعلم یا محمد؛ إن الله عز و جل یکثر من الثناء و الصلاة علی علی بن أبی طالب(ع) فوق عرشه فاشتاق العرش إلی علی بن أبی طالب(ع) فخلق الله تعالی هذا الملک علی صورة علی بن أبی طالب(ع) تحت عرشه لینظر إلیه العرش فیسکن شوقه و جعل تسبیح هذا الملک و تقدیسه و تمجیده ثواباً لشیعة أهل بیتک یا محمد؛ الخبر.
سند روایت:
طریق ذکر شدة روایت به نقل از مصادر این روایت در کتب شیعی و اهل سنت، از «علی بن الجعد» و او از «قتاده» و او از «انس بن مالک» می باشد.
در مورد علی بن الجعد بحثی نیست چرا که کتب معتبر رجالی اهل سنت او را با تعبیراتی همچون «ثقة»، «صدوقٌ» و «ثبت»(96)
که دلالت بر درستی فرد دارد، یاد می کنند و حتّی در برخی جملاتشان از او به عنوان فردی شیعی نام می برند.
لیکن در مورد انس بن مالک بحث و گفتگو می باشد. چرا که او همان
[110]صحابی پیامبر(ص) می باشد که از شهادت دادن به حدیث غدیر (خم) و حدیث طیر (مرغ بریان) سر باز زد و آن را کتمان نمود و در اثر همین کتمان با نفرین حضرت علی(ع) مبتلا به پیسی شد. و نیز از امام صادق(ع) روایت شده است که سه نفر بر پیامبر دروغ می بستند: ابوهریره، انس بن مالک و امرأةٍ (زنی ]دقت کن[).(97)
بنابراین سند روایت ذکر شده ضعیف و فاقد اعتبار می باشد، لیکن مضمون آن امری است که روایاتی دیگر مؤید آن می باشد، برای همین روایت را از جهت مفهوم و دلالتش قبول می نماییم.
95. مناقب ابن شهر آشوب، ج2، ص73؛ نهج الایمان ابن جبر، ص 634؛ تأویل الآیات، ج 2، ص 525، ح 40؛ تفسیر برهان، ج 4، ص 89؛ بحار، ج 39، ص 97، ح 9.96. ر.ک: تهذیب الکمال20/350؛ تاریخ بغداد 11/365؛ سیر أعلام النبلاء 10/459 رقم152؛ الجرح و التعدیل 6/178 رقم 974؛ تقریب التهذیب 2/33 رقم 303.97. ر.ک: نقدالرجال تفرشی، ج 1، ص 248، رقم 608؛ طرائف المقال، ج 2، ص 125، رقم 7880؛ معجم رجال الحدیث، ج 4، ص 149، رقم 1566.