وقتی مسلمانان برای جنگ با رومیان آماده حركت شدند، پیامبر حضرت امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) را در مدینه باقی گذارد و فرمود:
علی جان! مدینه در این شرایط جز با وجود من یاتو سامان نمی پذیرد. دشمن منتظر است با خروج من از مدینه، به شهر حمله كند. و من هم به فرمان خدا باید به تبوك بروم. اما اگر تو در مدینه بمانی كسی جرأت حمله به مدینه را نخواهد داشت.
منافقان - همان دشمنان علی - شایعه پراكندند، كه چون علی از همراهی با پیامبر در جنگ با رومیان سرپیچی كرده است، پیامبر بناچار برای حفظ آبرو، او را در مدینه گذارده است.
حضرت علی(علیه السلام) پس از شنیدن این شایعه، فوری سلاح برگرفت، لباس رزم پوشید و خود را به اردوگاه پیامبر رسانید. خدمت حضرت شرفیاب شد و عرض كرد:
ای رسول خدا، دشمن شایع كرده است كه شما بخاطر سرپیچی من از رفتن به جنگ، مرا در مدینه با كودكان و پیرمردان و بیماران باقی گذارده اید. اینك من به لشگر پیوسته ام و منتظر فرمان شما هستم.
پیامبر وقتی سخن علی(علیه السلام) را شنید فرمود:
مدینه جز با وجود من یا تو سامان نمی پذیرد.
و آنگاه افزود:
اَما تَرْضی اَنْ تَكُونَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ هارُونَ مِنْ مُوسی اِلا اَنَّهُ لانَبِی بَعْدی؟
آیا راضی نیستی كه منزلت تو نزد من همانند هارون به موسی باشد، جز آنكه پس از من پیامبری نخواهد آمد؟(1)
حضرت علی(علیه السلام) هم در پاسخ رسول خدا(صلی الله علیه و آله و سلم) عرض كرد:
راضی و خشنود شدم .
و این كلام را سه بارتكرار نمود. سپس به مدینه بازگشت تا مأموریت خویش را به انجام رساند.
این ماجرا به «حدیث منزلت» شهرت یافته است. پیامبر به شیوه حدیث منزلت در مواقف دیگری غیر از تبوك نیز سخن گفته است .گفتنی است، هارون تا زمانی كه زنده بود، واجد منزلت خلافت و جانشینی موسی بود، چه در غیبت كوتاه او به هنگام سفر دنیا و چه در غیبت طولانی او به هنگام سفر آخرت. بنا بر حدیث منزلت، علی علیه السلام هم تا زمانی كه زنده باشد، واجد مقام خلافت و جانشینی پیامبر است چه در غیبت كوتاه پیامبر مانند جنگ تبوك، و چه در غیبت دائمی ایشان پس از شهادت. هر چند كه هارون فرصت خلافت را در غیبت دائمی موسی پیدا نكرد، اما این دلیل بر عزل علی علیه السلام از چنین منزلتی نسبت به رسول خدا صلی الله علیه وآله نیست. كه اگر عمر هارون كفاف می داد، مسلماً بلافاصله پس از موسی خلیفه می گردید.
(1)- سنن ترمذی 5/638، صحیح بخاری 14/245. .( بری آگاهی بیشتر به كتاب «المراجعات» تألیف سید شرف الدین، تحقیق شده توسط شیخ حسین راضی صفحه 376 مراجعه كنید.)
