پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) گاهی که نزد يکى از همسرانش مى رفت، او به حضرت از عسلى که تهیه کرده بود می داد، این سخن به گوش یکی دیگر از زنان آن حضرت رسید، و این کار بر او گران آمد، لذا با یکى دیگر از همسران پیامبر(صلى الله علیه و آله) قرار گذاشتند، هر وقت پیامبر(صلى الله علیه و آله) نزد آنان رفت، فوراً بگویند: آیا صمغ «مغافیر» (که بوی نامناسبی داشت) خورده‌اى؟!
به این ترتیب، روزى پیامبر(صلى الله علیه و آله) نزد یکی از آنان آمد، او این سخن را به پیامبر(صلى الله علیه و آله) گفت، حضرت فرمود: نه، من «مغافیر» نخورده ام، بلکه عسل خورده ام، و من سوگند یاد مى کنم که دیگر از آن عسل نخورم.(نکند زنبور آن عسل، روى گیاه نامناسبى و احتمالاً «مغافیر» نشسته باشد) ولى، این سخن را به کسى مگو. (مبادا به گوش مردم برسد، و بگویند: چرا پیامبر غذاى حلالى را بر خود تحریم کرده؟ و یا از کار پیامبر در این مورد و یا مشابه آن تبعیت کنند، و یا به گوش آن همسرم برسد و دل شکسته شود).
اما او این راز را افشا کرد، و بعداً معلوم شد، اصل این قضیه توطئه بوده است، پیامبر(صلى الله علیه و آله) نیز سخت ناراحت شد، آیات ابتدایی سوره تحریم نازل گشت و ماجرا را چنان پایان داد که دیگر این گونه کارها در درون خانه پیامبر(صلى الله علیه و آله) تکرار نشود. حضرت نیز بعد از این ماجرا یک ماه از همسران خود کناره گیرى کرد، و حتى شایعه تصمیم آن حضرت نسبت به طلاق آن ها بر زبان ها افتاد، به طورى که سخت به وحشت افتادند، و از کار خود پشیمان شدند.
در یکی از این آیات خداوند آن دو همسر پیامبر اکرم (صلى الله علیه و آله) را مخاطب قرار داده و می فرماید: «إِنْ تَتُوبَا إِلَى اللَّهِ فَقَدْ صَغَتْ قُلُوبُكُمَا وَإِنْ تَظَاهَرَا عَلَيْهِ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ مَوْلَاهُ وَجِبْرِيلُ وَصَالِحُ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمَلَائِكَةُ بَعْدَ ذَلِكَ ظَهِيرٌ [تحریم/۴] اگر شما دو زن توبه كنيد بهتر است، زيرا دل هايتان از حق بازگشته است. و اگر براى آزارش همدست شويد، خدا ياور اوست و نيز جبرئيل و مؤمنان شايسته و فرشتگان از آن پس ياور او خواهند بود».
در کتب معتبر اهل سنت مخصوصاً در «صحیح بخاری» از «ابن عباس» ذیل همین آیه از سوره تحریم آمده است که این آیه در مذمت دو نفر از زنان پیامبر(صلى الله علیه و آله) نازل شده، و روایت شده که می‌گوید: «از عمر پرسیدم، آن دو نفر از زنان پیامبر(صلى الله علیه و آله) که بر ضد او دست به دست هم داده بودند، چه کسانی بودند؟ عمر گفت: حفصه و عایشه بودند، سپس افزود: به خدا سوگند، ما در عصر جاهلیت برای زنان چیزی قائل نبودیم، تا این که خداوند آیاتی را درباره آنان نازل کرد، و حقوقی برای آنان قرار داد، (و آنان جسور شدند)».[۱]
«صالح المؤمنین» در این آیه، همه افراد با ایمان و شایسته را شامل می شود، که یار و یاور پیامبرند، نه تنها اصحاب و یاران صالحی که در عصر او بودند، بلکه در تمام اعصار و قرون دیگر را نیز در برمی گیرد، که هر کدام به نوعی به پیامبر(صلى الله علیه و آله) و اسلام و مکتب او خدمت کردند؛ اما مطلب مهم در این است که روایات متعددی ذیل این آیه شریفه وارد شده، که منظور از «صالح المومنین» امیرالمومنین (علیه‌السلام) است، و نشان می دهد که او برترین و کامل ترین مصداق این آیه شریفه است، و با توجه به این که در کنار جبرئیل قرار گرفته، عظمت مقام او و اهمیت این فضیلت، به خوبی نشان داده می شود.
«ابن‌تیمیه» از علمای اهل سنت که وهابیت تفکرات خود را از او گرفته است، مانند موارد مشابه در فضایل امیرالمومنین (علیه‌السلام) می کوشد تا اثبات نماید، این آیه دلیلی بر افضلیت امیرالمومنین (علیه‌السلام) ندارد، ازجمله مواردی که ذکر می کند این است: «...چیزی که گفته شد، ثابت نمی کند که آیه مخصوص علی (علیه‌السلام) است و این قول از کسی که حرفش مورد قبول باشد نقل نگردیده؛ و حدیثی که بیان می کند علی (علیه‌السلام) مصداق صالح المومنین است، دروغ و ساختگی است».[2]
حال برای جواب به این سخن بیهوده ابن تیمیه، موارد بیان این حدیث در کتب اهل سنت را بیان می کنیم:
1. در کتاب «شواهد التنزیل» در ذیل این آیه شریفه، ۱۸ روایت از طرق گوناگون نقل می‌کند، که منظور از صالح المؤمنین، علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) است، از جمله روایات وارده از «اسما بنت عمیس» نقل شده که می گوید: «از پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) شنیدم که فرمود: صالح المؤمنین، علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) است».
و یا در همین کتاب از «ابن‌عباس» نقل شده: «پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) درباره علی بن ابی طالب(علیه السلام) فرمود: «او صالح المؤمنین، است». همچنین همین روایت و مضمون از «عمار یاسر» ، «حذیفه» ، «سلمان فارسی» ، «ابن سیرین» و ... در این کتاب نقل گردیده است. [3]
2. در کتاب « الدر المنثور» از سیوطی، ذیل این آیه شریفه از «ابن عباس» و «اسما بنت عمیس» مشابه احادیث بالا نقل شده است.
3. «بروسوی» یکی دیگر از علمای بزرگ اهل سنت، ذیل این آیه شریفه در «تفسیر روح البیان» بعد از نقل اقوال در ذیل آیه، از قول «مجاهد» نقل می کند که منظور از صالح المؤمنین، علی بن ابی طالب (علیه السلام) است و در تأیید این سخن، حدیث دیگری از پیامبر(صلی الله علیه و آله) را می آورد که فرمود: «ای علی، نسبت تو به من، مانند نسبت هارون به موسی است». بعد آیات زیادی را نقل می‌کند که خداوند واژه صالحین در قرآن کریم را بر پیامبران بزرگ اطلاق فرموده و نتیجه می گیرد، هنگامی که علی (علیه‌السلام) به منزله هارون نسبت به موسی، برای پیامبر(صلی الله علیه و آله) باشد، شایسته عنوان صالحین است.[4]
4. «ابن مغازلی» در کتاب «مناقب» خود روایتی آورده و نظر «مجاهد» در مورد آیه را بیام کرده و مصداق صالح المومنین، را شخص امیرالمومنین (علیه‌السلام) دانسته است.[5]
5. «ابن‌حجر هیثمی» هم در مورد صالح المومنین در این آیه نقل می کند که در روایات نبوی و همچنین روایاتی که از تابعین نقل شده، آمده است که مصداق صالح المومنین، امیرالمومنین (علیه‌السلام) است.[6]
بنابراین این حدیث را علمای از اهل سنت نقل کرده‌اند، و مشخص می‌شود کلام ابن تیمیه که این حدیث را ساختگی می داند، درست نیست و سخن خود او دروغ و بی اساس است.
***********************
پی نوشت :
[۱]. صحیح البخاری، بخاری، دارالفكر للطباعة والنشر والتوزيع، 1401ق، ج۶، ص69، ذیل سوره تحریم.
تفسیر درالمنثور، سیوطی، بیروت: دار المعرفة للطباعة والنشر، ج۶، ص۲۴۳.
[2]. منهاج السنه، ابن تیمیه، موسسه قرطبه، ۱۴۰۶ق، ج7، ص293.
[3]. شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، مجمع إحياء الثقافة الإسلامية، 1411ق، ج۲، ص343.
[4]. بروسوی حنفی، روح البیان، بیروت: داراحیاء التراث العربی، ج۱۰، ص۵۳.
[5]. مناقب علی بن ابی طالب، ابن مغازلي، انتشارات سبط النبي، 1426ق، ص218.
[6]. الصواعق المحرقة فی الرد علی اهل البدع و الزندقة، ابن حجر هیثمی، قاهره: مكتبة القاهرة، 1385ق، ص241.
