مفسران برای سوره شریفه شأن نزولی از ابن عباس نقل کرده اند که ما مطابق آنچه مرحوم طبرسی در مجمع البیان آورده است روایت را می آوریم: مردی در میان مسلمانان بود که شاخه یکی از درختان خرمای او بالای خانه مرد فقیر عیالمندی قرار گرفته بود صاحب نخل هنگامی که بالای درخت می رفت تا خرماها را بچیند گاهی چند دانه خرما در خانه مرد فقیر می افتاد کودکانش آن را بر می داشتند. آن مرد از نخل فرود می آمد و خرما را از دستشان می گرفت (و آن قدر بخیل و سنگدل بود که) اگر خرما را در دهان یکی از آنها می دید انگشتش را در داخل دهان او می کرد تا خرما را بیرون آورد. مرد فقیر به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله شکایت کرد. پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمود برو تا بکارت رسیدگی کنم. سپس صاحب نخل را ملاقات کرد و فرمود این درختی که شاخه هایش بالای خانه فلان کس آمده است به من می دهی تا در مقابل آن نخلی در بهشت از آن تو باشد. مرد گفت من درختان نخل بسیاری دارم و خرمای هیچ کدام به خوبی این درخت نیست (حاضر به چنین معامله نیستم) کسی از یاران پیغمبر صلی الله علیه و آله این سخن را شنید عرض کرد ای رسول خدا اگر من بروم و این درخت را از این مرد خریداری و واگذار کنم شما همان چیزی را که به او می دادید به من عطا خواهی کرد فرمود آری. او رفت و صاحب نخل را دید و با او گفتگو کرد صاحب نخل گفت آیا می دانی که محمد صلی الله علیه و آله حاضر شد درخت نخلی در بهشت در مقابل این به من بدهد (و من نپذیرفتم) و گفتم من از خرمای این بسیار لذت می برم و نخل فراوان دارم و هیچ کدام خرمایش به این خوبی نیست. خریدار گفت آیا می خواهی او را بفروشی یا نه گفت نمی فروشم مگر آنکه مبلغی را که گمان نمی کنم کسی بدهد به من بدهی. گفت: چه مبلغ؟ گفت: چهل نخل. خریدار تعجب کرد و گفت عجب بهای سنگینی برای نخلی که کج شده مطالبه می کنی چهل نخل. سپس بعد از کمی سکوت گفت بسیار خوب چهل نخل به تو می دهم فروشنده (طمعکار) گفت اگر راست می گوئی چند نفر را به عنوان شهود بطلب. اتفاقاً گروهی از آنجا می گذشتند آنها را صدا زد و بر این معامله شاهد گرفت. سپس خدمت پیغمبر صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد ای رسول خدا نخل به ملک من در آمد و تقدیم (محضر مبارکتان) می کنم. رسول خدا صلی الله علیه و آله به سراغ خانواده فقیر رفت و به صاحب خانه گفت این نخل از آن تو و فرزندان تو است.
این جا بود که سوره اللیل نازل شد (و گفتنی ها را درباره بخیلان و سخاوتمندان گفت) در بعضی از روایات آمده که مرد خریدار شخصی به نام (ابوالداح) بود. **تفسیر نمونه، ج 27، ص 68. به نقل مجمع البیان جلد 10 ص 501. ***
قرآن مجید در این آیات از دو گروه سخن می گوید گروهی مؤمن و باتقوی و پرهیزگار و سخاوتمند و گروهی بی ایمان و بی تقوی و بخیل که نمونه هر دو گروه در شأن نزول به طور وضوح منعکس شده است. گروه اول با استفاده از توفیقات الهی مسیر خود را با سهولت پیموده و به سوی بهشت و نعمتهای آن روان می شوند در حالی که گروه دوم در زندگی با انبوه مشکلات روبرو هستند و اموال سرشار را جمع می کنند و می گذراند و می روند و جز حسرت و اندوه و وبال و مجازات الهی بهره ای عائدشان نمی شود و متاعی نمی خرند!

نوشتن دیدگاه