نظام امامت در آن معانی و ابعادش که با نظامات اسلامی یا نظام تمام اسلامی ارتباط دارد، حسن اجرای این نظامات را به عدل و حق عهده دار است.
این نظامات عبارت اند از: نظام فکری و اعتقادی معقول و منطقی، نظام تعادل اخلاقی، نظام متوازن اقتصادی و مالی، نظام عدل اجتماعی، نظام صحیح سیاست و اداره و حکومت، نظام معتدل ارضا و اشباع غرایز، نظام صحیح آموزش و  پرورش و نظامات دیگر.
به عبارت دیگر: نظام امامت، نظام اجرای تمام این نظامات است و شخص امام (علیه السلام) نمونه اعلا و نمایش عملی و تجسّم ظهور تمام برنامه ها و نظامات اسلامی است و اگر این عبارت کوتاه نباشد؛ همانند آینه در برابر آفتاب که حاکی از آفتاب است، وجود امام نیز حاکی از حقیقت اسلام و معارف و نظامات اسلام است.
امامت یگانه نظامی است که استثمار و استکبار و استعمار، و استفاده های نامشروع را که موجب فاصله ها و تقسیم بندی ها و توزیع های غیرعادلانه است، از بین می برد و قسط و عدل را برقرار می سازد و از افراط و تفریط جلوگیری می نماید.
در این نظام، هم قوانینی که اساس عمل است، به عدل و حق و برقراری توازن و تعادل نظر دارد و هم حاکم و نظام حکومت و قوه مجریه ای که اجرای این قوانین را به عهده دارد، از طریق عدل منحرف نمی گردد.
این یکی از مشخصات و معرّف این نظام است که استقرار آن، عدل مطلق و خیر و احسان برقرار می کند و اموال و مواد مورد نیاز، و مشاغل و مناصب را به قسط و عدل توزیع و تقسیم می نماید و غرایز فطری و جسمی انسان را اشباع و طغیان و سرکشی آنها را مهار می نماید چنان که بعضی آیات و احادیث به همین معانی نظر دارد؛ مثل آیه:
﴿اَلَّذِینَ إِنْ مَکنّاهُمْ فِی الاَرْضِ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنکرِ﴾ (1)؛
«آنان که وقتی ایشان را در زمین قدرت و تمکن دهیم، نماز را برپا می دارند و زکات می دهند و امر به معروف و نهی از منکر می نمایند».
و مانند این حدیث معروف که از حضرت امیر المؤمنین (علیه السلام) روایت شده است و علمای بزرگ در شرح و تفسیر آن، تحقیقات و توضیحات مهمی بیان داشته اند:
«اِعْرَفُوا اللهَ بِاللهِ، وَ الرَّسُولَ بِالرِّسالَةِ وَ أُولِی الْاَمْرِ بِالْاَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ الْعَدْلِ وَ الْاِحْسانِ» (2)؛
«خدا را با خدا و پیغمبر را با پیامبری و اولیای امر (امامان) را با امر به نیکی و دادگری و احسان بشناسید».
و مانند این جمله در ضمن احادیث اوصاف حضرت مهدی (علیه السلام):

«یقَسِّمُ الْمالَ صِحاحاً، فَقالَ لَهُ رَجُلٌ: ما صِحاحاً؟ قالَ: بِالسَّوِیةِ بَینَ النّاسِ» (3)
«حضرت مهدی (علیه السلام) مال را به طور صحیح قسمت می نماید، مردی از معنای آن پرسید، پیغمبر(ص) فرمود: به طور مساوی در بین مردم تقسیم می نماید».
نظام امامت، استضعاف را به هر صورت و شکلی که باشد؛ خواه به صورت استثمار صنعتی، یا استثمار سرمایه داری، یا استثمار فردی و جمعی، و خواه به آن استعباد یا استکبار و یا استعمار بگویند، از میان برمی دارد و با هر نظام استضعاف گر اعلان جنگ می دهد؛ چنان که علی (علیه السلام) می فرماید:
«الذَّلِیلُ عِنْدِی عَزِیزٌ حَتّی آخُذَ الْحَقَّ لَهُ، وَ الْقَوِی عِنْدِی ضَعِیفٌ حَتّی آخُذَ الْحَقَّ مِنْهُ» (4)؛
«فرد ذلیل و خوار نزد من عزیز است تا حقّ او را بگیرم، و قوی در نزد من ضعیف است تا حقّ ضعیف را از او بگیرم».
«عدی بن حاتم» درضمن آن سخنرانی بسیار مشهور و معروفی که در مجلس معاویه و به درخواست و اصرار او، پیرامون شخصیت حضرت امام علی (علیه السلام) ایراد کرد - که برای هر جمله و فرازش، آن هم در چنان موقعیت حساسی، نمی توان قیمت قائل شد - و معاویه را تحت تأثیر قرار داد، می گوید:
«لا یخافُ الْقَوِی ظُلْمَهُ، وَ لا ییأَسُ الضَّعِیفُ مِنْ عَدْلِهِ» (5).
قوی و ضعیف هر دو در امان بودند، قوی از عدل علی (علیه السلام) نمی ترسید؛ چون می دانست هرگاه بخواهد او - قوی که خلاف کرده - را کیفر و مجازات کند، از حدّ قانون تجاوز نمی نماید و به هوای نفس و کینه شخصی کیفر نمی دهد، ضعیف نیز از عدل او مأیوس نمی گردید؛ چون می دانست اگر تمام اقویا و زورمندان در یک صف بایستند و یک نفر ضعیف در صف دیگر، علی (علیه السلام) در کنار ضعیف می ایستد و از او حمایت می کند. او حاکم و زمامداری است که هرگز حقّ ضعیف را وانمی گذارد و از احقاق حقّ او صرف نظر نمی کند.

پاورقی :
(1) حج، ۴۱.
(2) کلینی، الکافی، ج۱، ص۸۵؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۳، ص۲۷۰؛ ج۲۵، ص۱۴۱؛ ج۱۰۸، ص۳۵۱.
(3) احمدبن حنبل، مسند، ج۳، ص۳۷؛ اربلی، کشف الغمه، ج۳، ص۲۸۴؛ صافی گلپایگانی، منتخب الاثر، ص۱۴۷.
(4) نهج البلاغه، خطبه ۳۷ (ج۱، ص۸۹)؛ قمی، الاربعین، ص۱۷۴؛ مجلسی، بحارالانوار، ج۳۹، ص۳۵۱. در این موضوع به نهج البلاغه مراجعه نمایید، تا نظام عمل و ضد استضعاف امامت را بشناسید.
(5) محدث قمی، سفینة البحار، ج۶، ص۱۸۴.

نوشتن دیدگاه