آيا اباعبدالله(علیه السلام)حج خود را ناتمام گذارد؟
يکی از موضوعاتی که سخنرانان ومداحان, سالها در منابر و مجالس ذکر مصيبت آل الله و در ايام عزاداری حضرت سيدالشهداء(علیه السلام) آن را بيان می داشتند, موضوع حج ناتمام امام(علیه السلام)است. (بيان آرزوی قلبی) قبل از شروع بحث ,آرزو می کنم , روزی برسد که سخنرانان و مداحان ارجمند که زبان گويایِ فضائل و مناقب و همچنين مصائب اهل بيت مظلوم پيامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)هستند, قبل از بيان مطالب خود,حتماً منبع مطالب خود را در بين روايات و مقاتل معتبر و قديمی جستجو کنند تا مبادا از راه درست منحرف شوند.زيرا مطلبی به جان می نشيند که خالی از هرگونه دروغ باشد .اين نکته قابل ذکر است که مصائبی که بر آل الله گذشته ودر کتب معتبر آمده, آنقدر جانسوز و ناگوار است و مطالب در اين باب, آنقدر زياد و گسترده است که نوبت به مطالب فرعی و کم اهميت و بدون هيچ سندی نمی رسد. فقط عزم جزم ميخواهد و همتی مضاعف و مطالعه ی با حوصله و گسترده.اميدواريم اين اتفاق بيفتد.برميگرديم بر موضوعی که ميخواهيم آن را تبيين کنيم. (توضيحی مختصر در باب مناسک حج) ابتدا لازم است بطور خلاصه مناسک حج را توضيح دهيم تا مسأله,بيش از بيش روشن شود. مناسک حج شامل عمره تمتع و حج تمتع است و زمان آن از ابتدای ماه شوال تا نيمه ماه ذی الحجه می باشد.عمره تمتع مقدم بر حج تمتع است؛ يعنی تا زمانی که حاجی ,عمره تمتع را بجا نياورد, نمی تواند حج تمتع را بجا آورد. عمره تمتع شامل 5 عمل است: احرام,طواف,نماز طواف,سعی بين صفا و مروه و تقصير. اعمال حج تمتع : احرام از مکه. وقوف در عرفات از ظهر روز نهم ذی الحجه تا مغرب , وقوف در مشعرالحرام از طلوع فجر تا طلوع آفتاب روز دهم, يعنی روز عيد قربان.پس از طلوع آفتاب روانه منا ميشوند و رمی جمره عقبه يا کبری را انجام می دهند.سپس قربانی و حلق يا تقصير. بعد از اعمال فوق حاجی برای انجام اعمال پنج گانه به مسجدالحرام می آيد و طواف و بقيه اعمال را انجام دهد. سپس طواف نساء(البته اين عمل شرط صحت اعمال حج نيست بلکه باعث حلال شدن همسر بر حاجی ميشود). سپس حاجی شب يازدهم و شب دوازدهم را در منا بيتوته می کند و در روز 11و 12 ذی الحجه بايد جمرات سه گانه در منا را سنگ بزند.هرکدام از اعمال فوق ,توضيحاتی دارد که در رساله مراجع تقليد موجود می باشد.پس ميان حج و عمره فرق است .در قرآن هم می فرمايد:{ إِنَّ الصَّفَا وَالْمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ؛در حقيقت،«صفا»و«مروه» از شعاير خداست[كه يادآور اوست] پس هر كه خانه [خدا] را حج كند،يا عمره گزارد}(1) يعنی حج, جدا از عمره است.لذا,کسی که به سفر عمره می رود را نمی توان حاجی ناميد. (و اما بحث حج ناتمام) در تمام کتب تاريخی و مقاتل و همچنين روايات اهل بيت (عليهم السلام) , روز خروج امام(علیه السلام) از مکه, روز ترويه يعنی روز هشتم ذی الحجه عنوان شده است.(2)اين در حالی است که در روز هشتم ذی الحجه,هنوز مناسک حج شروع نشده است. (اصل قضيه) طبق روايت امام صادق(علیه السلام),امام(علیه السلام)در حالی که معتمر (عمره گذار) بود ازمکه خارج شده است.ايشان می فرمايد:امام حسين(علیه السلام) در ذی الحجه,عمره را بجاآورد سپس در روز ترويه از مکه خارج شد.(3)ايشان عمره تمتع را به عمره مفرده تبديل کردند و سپس از مکه خارج شدند.(4) با توجه به مطالب بيان شده,معلوم می شود که امام (علیه السلام),قبل از مناسک حج از مکه خارج شده است و اصولاً حجی شروع نکرده بودند که ناتمام گذارند.
والسلام دفتر آيت الله سيد عبدالصاحب موسوی اهواز سيد محمد جواد موسوی ذی الحجه 1438 شهريور1396

منابع و مآخذ؛
1.سوره بقره:آيه158.
2.تهذيب الاحکام:ج5,ص436؛ارشاد مفيد:ج2,ص66؛الکامل فی التاريخ :ج4,ص39وتاريخ مدينه دمشق:ج28,ص206.
3.کافی:ج5,ص535.
4.مهذب الاحکام:ج12,ص350.