ابوعلى، محدّث شيعى،از اصحاب امام جواد و امام هادى عليهماالسلام ، ظاهرا در اواخر سده دوم هجرى تولّد يافت. اما آنچه مسلّم است اينكه وى در عصر امام رضا (شهادت: 203 ق) نوجوان بود. به همين دليل، صاحب نظران نام او را در شمار اصحاب امام رضا عليهالسلام ذكر نكرده اند. تاريخ وفات او به درستى روشن نيست، ولى از برخى مكاتبات او با امام هادى عليهالسلام ، كه پس از رحلت فرزند آن امام صورت گرفته است، برمىآيد كه وى تا اواخر عصر امام هادى(ع) (شهادت: 254 ق) حيات داشته و اندكى پس از نيمه نخست سده سوم درگذشته است. درباره نسبت او به «هاشمى»، با توجه به اينكه شرح حال او در هيچيك از منابع نيامده است، نمىتوان سخن قاطعى گفت، اما همينقدر مىتوان احتمال داد كه وى با طايفه «بنى هاشم»، كه گروهى از آنها در كوفه سكونت داشتند، بىارتباط نبوده است.
وى در محيطى علمى و مذهبى پرورش يافت و بيشتر دوران تحصيلى او در شهرهاى كوفه و سامرّاء سپرى شد. فرزندش، محمّد بن ابراهيم يعقوبى، از راويان حديث است و احاديث متعددى از وى (يعنى از پدرش) نقل كرده. برادر بزرگترش، سليمان بن داود يعقوبى، نيز از عالمان زمان خود بود كه ابوعلى روايات متعددى از او فراگرفته است. از استادان او، كسى در منابع معرفى نشده است، اما احاديث بر جاى مانده از او، كه تماما از همين برادرش نقل شدهاند، نشان مىدهند كه وى بيشترين معارف حديثى را نزد برادرش فراگرفته است.
همچنين وى مكاتباتى با امام هادى عليهالسلام داشت و برخى از مسائلش را به طور مستقيم از آن حضرت مىپرسيد. در يكى از اين مكاتبه ها، وى از امام هادى عليهالسلام درباره وضعيت فارس بن حاتم قزوينى (م. حدود 258 ق)، كه پس از وفات فرزند امام هادى عليهالسلام ادعاى امامت كرده بود، پرسيد و امام عليهالسلام در اينباره نوشت: «لا تحفلنَّ به و اِن أتاك فاستخفَّ به»، با او محفل نگير و اگر نزد تو آمد او را حقير بشمار. اكنون در جوامع روايى شيعه، احاديث اندكى از او باقى مانده كه صاحبنظران درباره صحّت و درستى اخبار او سكوت كردهاند، اما از ارتباط او با امام هادى عليهالسلام و حساسيت او در برابر شخصيت هاى مطرود جامعه مانند فارس بن حاتم، استفاده مىشود كه وى فردى حقيقتجو بوده است.
از شاگردان او دو نفر را مىشناسيم كه يكى ابوسعيد سهل بن زياد آدمى (م. بعد 255 ق) است كه احاديثش ارزش سندى ندارند، و ديگرى سندى بن ربيع كوفى (م. حدود 260 ق) است كه ظاهرا فردى مورد اعتماد و راستگو بوده. از آثار او، جز روايات باقىمانده از او، چيزى معرفى نشده است.
مقاله ها
ابراهيم بن داود هاشمى يعقوبى
- بازدید: 2310