مقاله ها

داود بن قاسم بن اسحاق بن عبداللّه بن جعفر بن ابى‏طالب، از مشاهير علويان و از محدّثان نامدار شيعه، اهل بغداد بود و پدرش، قاسم، ولايتدار يمن. پدرش از امام صادق عليه‏السلام روايت دارد. مادرش، ام حكيم، دختر قاسم بن محمّد بن ابوبكر بود. به گفته مسعودى، «نسب او با سه واسطه به جعفر طيّار مى‏رسد و در خاندان ابوطالب هيچ‏كس كه نسبتى نزديك‏تر از او داشته باشد، شناخته نبود.» وى از اصحاب امام رضا، جواد، هادى و عسكرى عليهم‏السلام بود و به روايت بعضى منابع، امام دوازدهم عليه‏السلام را نيز ديده است. تاريخ ولادت او در دست نيست، ولى مى‏توان حدس زد كه وى پيش از سال 200 ه. و احتمالاً در بغداد به دنيا آمده است؛ زيرا وى از اصحاب امام رضا عليه‏السلام بود. وفات او به گفته خطيب بغدادى (م 463 ق) در سال 261 ه. اتفاق افتاده و به گفته مسعودى (م 345 ق) قبر او در بغداد معروف است، ولى در برخى منابع آمده كه وى در سامرّاء، كنار مزار امام حسن عسكرى عليه‏السلام به خاك سپرده شد.
وى در بغداد پرورش يافت و در ايّام جوانى، نزد امام رضا عليه‏السلام شاگردى كرد و پس از آن در خدمت امامان ديگر شاگردى نمود و آثار فضل و پرهيزگارى در وى نمايان گشت. وى به اهل بيت عليهم‏السلام محبت زيادى داشت و گاهى نيز در منقبت آنان شعر مى‏سرود.
موقعيت اجتماعى وى چنان بود كه نفوذ فراوانى در دستگاه حاكم داشت و در رويارويى با بزرگان حكومت، زبانى قاطع داشت. مسعودى در جريان خروج يحيى بن عمر آورده است: هنگامى كه سر يحيى بن عمر بن يحيى (م 248 ق) را در بغداد نزد محمّد بن عبدالله بن طاهر (از كارگزاران مستعين عبّاسى) آوردند، وى پيش امير طاهرى رفت و به او گفت: «اى امير، مردم درباره قتل كسى به تو تبريك مى‏گويند كه اگر پيامبر خدا صلى‏الله‏عليه‏و‏آله زنده بود، قتل او را به پيامبر تسليت مى‏گفتند.» پس از آن وى اشعار سوزناكى خواند و امير طاهرى دستور داد سر يحيى را به زير بكشند.
خطيب بغدادى به نقل از ابن عرفه مى‏گويد: «ابوهاشم نسبت به دستگاه حاكم، فردى سخنگو و شكايتگر بود. از اين‏رو، در سال 252 ه. وى را از بغداد به سامّراء منتقل كردند و در آنجا زندانى نمودند.» وى در زندان (در زمان مهتدى عبّاسى) با امام عسكرى عليه‏السلام و ياران ديگرش هم‏سلول بود. يك روز از خستگى زندان، نزد امام عسكرى عليه‏السلام شكايت كرد و امام در پاسخ به او فرمود: «نماز ظهر را در منزلت خواهى خواند.» در همان روز مهتدى كشته شد و وى آزاد گشت.
وى احاديث فراوانى از امام هادى و عسكرى عليهماالسلام روايت كرده و چون پسرخاله امام صادق عليه‏السلام بود، روابط نزديكى با ائمّه اطهار عليهم‏السلام داشت. رابطه او با امامان شيعه سبب شد تا اخبار فراوانى كه از او روايت شده، مورد قبول همگان قرار گيرند. منابع رجالى بالاتفاق، او را فردى مطمئن و جليل‏ القدر معرفى كرده‏اند. وى به دليل اينكه بيشتر تعليمات خود را به طور مستقيم از امامان عصر خويش مى‏گرفت، روايات او (مگر اندكى) بدون هيچ واسطه‏اى از آنان نقل شده‏اند.
برخى از كسانى كه از او روايت كرده‏اند احمد بن محمّد برقى، حسن بن ابى لبابه، سعد بن عبداللّه، احمد بن محمّد بن عبداللّه، محمد حميرى، اسحاق بن محمّد نخعى، حسين بن احمد مالكى اسدى و جعفر بن محمّد بن مالك هستند. از جمله تأليفات او كتابى است كه در اخبار و مدايح امامان شيعه عليهم‏السلام نوشته شده است.

نوشتن دیدگاه