ابوعمرو سمان اسدى، از اصحاب بلند پايه امام هادى، عسكرى و مهدى عليهم‏السلام و نخستين سفير امام مهدى(عج) در عصر غيبت صغرا است. غيبت صغرا در فاصله سال‏هاى 260 تا 329 ه. بود و وى اين مسئوليت را به مدت هفت سال بر عهده داشت. لقب او «سمّان» و «زيّات» است، زيرا براى استتار در فعاليت‏هاى سياسى و مذهبى، روغن‏فروشى مى‏كرد. وى از قبيله بنى اسد بود. به همين دليل، او را «اسدى» نيز مى‏نامند. لقب «عمروى» نيز يا منسوب به جدّ مادرى اوست و يا به روايتى ديگر، چون كنيه او «ابوعمرو» بود، حضرت عسكرى عليه‏السلام فرمود: جمع بين عثمان و ابوعمرو، تناسب ندارد. به همين دليل، كنيه او را «بريد» و وى را «عمروى» ناميد.
وى با اينكه نقش مهمى در تاريخ شيعه داشته، اما از تاريخ ولادت، وفات و خانواده‏اش اطلاع دقيقى در دست نيست و حتى نجاشى و كشّى نام او را در رجال خود ذكر نكرده‏اند، هرچند كشى در ترجمه ابراهيم بن عبده نيشابورى، مدح بليغى از وى به عمل آورده است. برخى وفات او را سال 265 هجرى نوشته‏اند. بعضى نيز گفته‏اند: وفات او پس از رحلت امام عسكرى عليه‏السلام (م 260 ق) و پيش از سال 267 ه. بوده؛ زيرا احمد بن هلال كرخى عبرتايى، كه پس از او ادعاى نيابت كرد، در سال 267 ه. فوت كرده است. پس قطعا وى پيش از اين تاريخ درگذشته است.
شيخ طوسى بدون اشاره به زمان درگذشت او، مى‏نويسد: «پس از درگذشت او، فرزندش محمّد او را غسل داد و در قسمت غرب "مدينة السلام" در محلّه معروفى به نام "الدرب" در بغداد دفن نمود و ما آشكارا از هنگام ورود به بغداد در سال 408 ه. تا سال بعد از 430 ه. او را زيارت مى‏كرديم.»
فرزند او، ابوجعفر محمّد بن عثمان عمروى، از راويان جليل‏القدر شيعه است و پس از او، تاهنگام وفاتش در سال 305ه. به عنوان دومين سفير حضرت صاحب الامر(عج) عهده‏دار اين مسئوليت بود. وى از نوجوانى و در سن يازده سالگى نزد امام هادى عليه‏السلام مشغول خدمت‏گزارى شد و با او پيمان محكمى داشت. پس از آن، بيشترين خدمت را به امام عسكرى عليه‏السلام نمود. امام هادى و عسكرى عليهماالسلام ضمن تصريح به وثاقت و امانت وى، پرسش‏هاى مردم و حتى اهل علم را به وى ارجاع مى‏دادند و اين موضوع نشان مى‏دهد كه او از شأن و منزلت رفيعى نزد آن دو بزرگوار برخوردار بود. امام عسكرى عليه‏السلام نيابت او را به چهل تن از بزرگان و علما از جمله حسين بن ايّوب، على بن بلال، عبداللّه بن جعفر حميرى و احمد بن هلال كرخى ابلاغ فرمود. از اين‏رو، هيچ‏كس در زمان نيابت او، با وى مخالف نكرد.
شيخ طوسى مى‏نويسد: توقيعات صاحب الامر(عج) توسط او و فرزندش محمّد به شيعيان و خواص پدرش مى‏رسيد. اين توقيعات شامل اوامر و نواهى امام و پاسخ به مسائل شيعيان بود. توقيعات عينا دست خط امام عسكرى عليه‏السلام بودند و كسى در اين مورد ترديدى نداشت. وى به دليل اينكه با امام عسكرى و صاحب الامر عليهماالسلام ارتباط داشت، بيشتر رواياتش به طور مستقيم از آنان نقل شده و گاهى نيز از طريق ابوشعيب محاملى، محمّد بن سليمان، عبدالكريم همدانى و عبدالحميد بن على كوفى رواياتى از امام صادق عليه‏السلام نقل كرده است. همچنين بسيارى از راويان شيعه همچون على بن ابراهيم، محمّد بن عيسى، عبدالله بن جعفر حميرى و احمد بن مفضّل خزاعى از او نقل حديث كرده‏اند. از او هيچ اثر تأليفى در منابع ديده نشده است.

نوشتن دیدگاه