ابوشعيب، از مدعيان نيابت در عصر امام دهم و يازدهم شيعيان، در اوايل سده سوم در بصره چشم به جهان گشود و تا عصر غيبت صغرا حيات داشت و اندكى پس از روى كار آمدن نايب دوم، ابوجعفر محمّد بن عثمان عمرى (شروع نيابت: 267 ق) در حدود 270 ه و احتمالاً در بغداد زندگى را به انجام رساند. وى از قبيله «بنى نمير» بود كه در رأس آن، نمير بن عامر بن صعصعه قرار داشت و در بصره سكونت داشتند. به همين دليل، او را نُمَيرى بصرى (به ضم نون و فتح ميم) لقب داده‏ اند.
وى تحصيلات خود را در شهرهاى بصره، كوفه، سامرّاء و به ويژه نزد استادان بغداد، فراگرفت و در ميان هم‏روزگاران خود، داراى موقعيت علمى قابل توجهى شد، اما در دوران تحصيل، با افراد منحرفى همچون حسن بن محمّد بن بابا قمى، قاسم شعرانى يقطينى و فارس بن حاتم قزوينى ارتباط يافت و در اثر آموزش‏هايى كه نزد عمر بن فرات بغدادى (م. حدود 257 ق) فرا گرفت، داراى عقايد انحرافى و كفرآميز گشت. وى با اينكه امامت حضرت هادى عليه‏السلام را قبول داشت، اما درباره آن امام افكار غلوآميزى پيدا كرد. وى پس از وفات امام حسن عسكرى عليه‏السلام (م 260 ق) به طور آشكار ادعاى نيابت نمود و چنين القا نمود كه امام هادى عليه‏السلام خداى جهانيان است و وى فرستاده و پيام‏آور اوست. بر پايه گزارش كشى، وى منكر قيامت و قايل به تناسخ بود؛ يعنى ارواح انسان‏ها پس از مرگ، در بدن انسانى ديگر حلول مى‏كنند و تولّدى دوباره مى‏يابند. وى همچنين معتقد بود كه ازدواج با محارم و نكاح مردان با يكديگر شرعا جايز است و عمل لواط را در حق كسى كه اين كار بر او واقع مى‏شد، مايه تواضع و فروتنى ودر حق كسى كه اين عمل را انجام مى‏داد، از لذات و شهوات پاك مى‏دانست و مى‏گفت: خداوند هيچ‏يك از اين‏ها را حرام نكرده است! وى اين سخنان را در حالى اظهار كرده كه مفعول عمل لواط بوده است.
وى با افكار فاسد و كفرآميز خود، فرقه‏اى به نام «نصيريه» تأسيس نمود كه پس از مرگ او، توسط شاگرد ويژه‏اش، احمد بن محمّد بن موسى بن فرات (م 291 ق) تقويت شد، اما چندان دوام نياورد. فرقه «نصيريه» گروه اندكى بودند كه به «اباحيه» شهرت داشتند و قايل به ترك عبادات و جواز ارتكاب محرّمات بودند و از جمله اعتقادات آن‏ها اين بود كه مى‏گفتند: مذهب يهود و نصارا بر حق هستند، ولى ما خود را از آنان جدا مى‏دانيم. وى در اواخر عمر بيمار شد و دچار لكنت زبان گرديد و در آن حال، وقتى از او درباره جانشين پس از وى سؤال شد، در پاسخ با زبان ارتعاش‏آميز، كلمه «احمد» را بر زبان جارى ساخت. برخى معتقدند كه منظور او از «احمد»، همين شاگردش بوده است. اما در اثر ابهام و معلوم نبودن جانشين او، مردم پس از او به سه گروه تقسيم شدند كه يك دسته پيرو فرزندش احمد گرديدند؛ دسته‏اى طرفدار احمد بن ابى الحسين بن بشر بن يزيد شدند؛ و دسته سوم به شاگردش احمد بن موسى بن فرات روى آوردند.
از استادان او، على بن حسكه قمى، عمر بن فرات بغدادى (م. حدود 257 ق) و محمّد بن موسى شريعى (م حدود 261 ق) را مى‏شناسيم كه اين‏ها در ترويج عقايد غلوآميز و القاى مطالب فاسد به شاگردانشان نقش اساسى داشتند. ظاهرا وى داراى اثر تأليفى نبوده و به همين دليل، نام او در فهرست‏هاى معتبرى همچون الفهرست ابن نديم و الفهرست نجاشى نيامده است.

نوشتن دیدگاه