شب اول قبر بر مردگان چه می‌گذرد؟
برزخ یا عالم پس از مرگ که بارها ائمه اطهار علیهم السلام ما در روایات خود اشاره کرده‌اند و جهان دنیوی را نوید معاد و زندگی آخرت دارند.
عالم برزخ، اولین و آخرین ایستگاهی است که آدم پس از پرسش و پاسخ های شب اول قبر به آنجا منتقل می‌شود و تا روز محشر ادامه حیات خودش را آنجا سپری می‌کند.
بسیاری از ائمه ما به روز قیامت، عالم برزخ و دنیای پس مرگ اشاره کرده‌اند، که شما در زیر می‌توانید، ویژگیهای عالم برزخ را از نگاه امیرالمؤمنین علیه السلام بخوانید:
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند : فرزند آدم وقتیكه به آخرین روز دنیا و اولین روزآخرت می رسد، مال و فرزندان و اعمالش در نظر او مجسم می شود!
نخست متوجه اموال خود می شود و به او می گوید: بخدا سوگند! من برای جمع آوری و حفظ تو، بسیار حریص بودم و زیاد بخل ورزیدم! حال چه كمكی می توانی به من بكنی؟ ثروتش به او می گوید: فقط می توانی كفن خود ر ا از من برداری!
او متوجه فرزندان خود می شود و به آنها می گوید: بخدا سوگند من شما را خیلی دوست داشتم و همواره از شما حمایت می كردم! چه خدمتی می توانید در این روز بیچارگی‌ام به من بكنید؟ می گویند: هیچ! غیر از اینكه تو را در قبرت دفن كنیم! سپس متوجه عمل ، عمل صالح خود می شود و می گوید: بخدا سوگند! من در باره تو بی رغبت بودم و تو بر من گران بودی! تو امروز چه كمكی به من می كنی؟ می گوید: من در قبر و قیامت، مونس توام! تا آنكه من و تو را بر پروردگارت عرضه بدارند!
آنگاه امام فرمود: اگر آدمی در دنیا ولی خدا باشد، عملش بصورت خوشبوترین و زیباترین و خوش لباسترین مرد، نزدش می آید و به او می گوید: تو را به روحی از خدا و ریحانی و بهشت پر نعمتی بشارت می دهم كه چه خوش آمدنی كردی! او می پرسد: تو كیستی؟ جواب می‌دهد: من عمل صالح توام كه از دنیا به آخرت، كوچ كرده ام!
آدمی در آن روز ، غسال خود را می شناسد و با كسانی كه جنازه‌اش را بر می دارند، سخن می گوید و سوگندشان می دهد كه عجله كنند! همینكه داخل قبر شد، دو فرشته نزدش می آیند كه همان دو فتان قبرند! موی بدنشان آنقدر بلند است كه بر روی زمین كشیده می شود و با نیشهای خود، زمین را می شكافند! صدایی چون رعد و قاصف دارند . چشمانی چون برق خاطف و برقی كه چشم را می زند! آنها از او می‌پرسند: خدایت كیست؟ پیرو كدام پیامبری؟ چه دینی داری؟
او جواب می دهد: خدایم اللّه است! پیامبرم، محمّد و دینم اسلام است!
آنها می گویند: چون در سخن حق، پایدار مانده ای، خدایت بر آنچه دوست می داری و خشنودی، ثابت بدارد! ... در این موقع، قبر او را تا آنجا كه چشمش كار می كند، گشاده می كنند و دری از بهشت بر رویش می‌گشایند و به وی می گویند: با دیده روشن و با خرسندی خاطر بخواب ، آن طور كه جوان نورس و آسوده خاطر می خوابد!
ولی اگر دشمن پروردگارش باشد، فرشته اش بصورت زشت ترین صورت و لباس و بدترین چیز، نزدش می آید و به وی می گوید: بشارت باد تو را به ضیافتی از حمیم دوزخ! و جایگاهی از آتش!
او نیز غسّال خود را می شناسد و تشییع كنندگان را قسم می‌دهد كه: مرا بطرف قبر مبر! و چون او را داخل قبرش كنند، دو فرشته سؤال كننده نزد او می آیند و كفن او را از بدنش كنار زده، می پرسند: خدا و پیامبرت كیست؟ چه دینی داری؟
او می گوید: نمی دانم! می گویند: هرگز ندانی و هدایت نشوی! سپس او را با گرز، آنچنان می زنند كه تمام جنبنده هایی كه خدا آفریده، به غیر از انس و جن، از آن ضربت تكان می خورند! آنگاه دری از جهنم برویش باز نموده، به او می گویند: با بدترین حال، بخواب! آنگاه قبرش، آنقدر تنگ می شود كه بر اندامش می چسبد، آنطور كه نوك نیزه به غلافش می‌چسبد، بطوریكه مغز سرش از بین ناخن و گوشتش، بیرون می آید! خداوند مار و عقرب زمین و حشرات را بر او مسلط می كند تا نیشش بزنند و او بدین حال خواهد بود تا خداوند او را از قبرش محشور كند!
متن روایت :
عَنْ سُوَيْدِ بْنِ غَفَلَةَ قَالَ : قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (صلوات الله عليه) : " إِنَّ ابْنَ آدَمَ إِذَا كَانَ فِي آخِرِ يَوْمٍ مِنْ أَيَّامِ الدُّنْيَا وَ أَوَّلِ يَوْمٍ مِنْ أَيَّامِ الْآخِرَةِ ، مُثِّلَ لَهُ مَالُهُ وَ وَلَدُهُ وَ عَمَلُهُ ، فَيَلْتَفِتُ إِلَى مَالِهِ فَيَقُولُ : وَ اللَّهِ إِنِّي كُنْتُ عَلَيْكَ حَرِيصاً شَحِيحاً فَمَا لِي عِنْدَكَ ؟
فَيَقُولُ : خُذْ مِنِّي كَفَنَكَ .
قَالَ : فَيَلْتَفِتُ إِلَى وَلَدِهِ فَيَقُولُ : وَ اللَّهِ إِنِّي كُنْتُ لَكُمْ مُحِبّاً ، وَ إِنِّي كُنْتُ عَلَيْكُمْ مُحَامِياً ، فَمَا ذَا لِي عِنْدَكُمْ ؟
فَيَقُولُونَ : نُؤَدِّيكَ إِلَى حُفْرَتِكَ نُوَارِيكَ فِيهَا .
قَالَ : فَيَلْتَفِتُ إِلَى عَمَلِهِ فَيَقُولُ : وَ اللَّهِ إِنِّي كُنْتُ فِيكَ لَزَاهِداً ، وَ إِنْ كُنْتَ عَلَيَّ لَثَقِيلًا ، فَمَا ذَا عِنْدَكَ ؟
فَيَقُولُ : أَنَا قَرِينُكَ فِي قَبْرِكَ وَ يَوْمِ نَشْرِكَ ، حَتَّى أُعْرَضَ أَنَا وَ أَنْتَ عَلَى رَبِّكَ .
قَالَ : فَإِنْ كَانَ لِلَّهِ وَلِيّاً أَتَاهُ أَطْيَبُ النَّاسِ رِيحاً ، وَ أَحْسَنُهُمْ مَنْظَراً ، وَ أَحْسَنُهُمْ رِيَاشاً ، فَقَالَ أَبْشِرْ بِرَوْحٍ وَ رَيْحَانٍ ، وَ جَنَّةِ نَعِيمٍ ، وَ مَقْدَمُكَ خَيْرُ مَقْدَمٍ .
فَيَقُولُ لَهُ : مَنْ أَنْتَ ؟
فَيَقُولُ : أَنَا عَمَلُكَ الصَّالِحُ ، ارْتَحِلْ مِنَ الدُّنْيَا إِلَى الْجَنَّةِ ، وَ إِنَّهُ لَيَعْرِفُ غَاسِلَهُ ، وَ يُنَاشِدُ حَامِلَهُ أَنْ يُعَجِّلَهُ ، فَإِذَا أُدْخِلَ قَبْرَهُ أَتَاهُ مَلَكَا الْقَبْرِ ، يَجُرَّانِ أَشْعَارَهُمَا ، وَ يَخُدَّانِ الْأَرْضَ بِأَقْدَامِهِمَا ، أَصْوَاتُهُمَا كَالرَّعْدِ الْقَاصِفِ ، وَ أَبْصَارُهُمَا كَالْبَرْقِ الْخَاطِفِ ، فَيَقُولَانِ لَهُ مَنْ رَبُّكَ ؟ وَ مَا دِينُكَ ؟ وَ مَنْ نَبِيُّكَ ؟
فَيَقُولُ : اللَّهُ رَبِّي ، وَ دِينِيَ الْإِسْلَامُ ، وَ نَبِيِّي مُحَمَّدٌ (صلى الله عليه وآله) .
فَيَقُولَانِ لَهُ : ثَبَّتَكَ اللَّهُ فِيمَا تُحِبُّ وَ تَرْضَى ، وَ هُوَ قَوْلُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ : ﴿ يُثَبِّتُ اللّهُ الَّذِينَ آمَنُواْ بِالْقَوْلِ الثَّابِتِ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَفِي الآخِرَةِ ... ﴾ (1) ، ثُمَّ يَفْسَحَانِ لَهُ فِي قَبْرِهِ مَدَّ بَصَرِهِ ، ثُمَّ يَفْتَحَانِ لَهُ بَاباً إِلَى الْجَنَّةِ ، ثُمَّ يَقُولَانِ لَهُ نَمْ قَرِيرَ الْعَيْنِ نَوْمَ الشَّابِّ النَّاعِمِ ، فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ يَقُولُ : ﴿ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ يَوْمَئِذٍ خَيْرٌ مُّسْتَقَرًّا وَأَحْسَنُ مَقِيلًا ﴾ (2) .
قَالَ : وَ إِنْ كَانَ لِرَبِّهِ عَدُوّاً ، فَإِنَّهُ يَأْتِيهِ أَقْبَحُ مَنْ خَلَقَ اللَّهُ زِيّاً وَ رُؤْيَا ، وَ أَنْتَنُهُ رِيحاً ، فَيَقُولُ لَهُ : أَبْشِرْ بِنُزُلٍ مِنْ حَمِيمٍ ، وَ تَصْلِيَةِ جَحِيمٍ ، وَ إِنَّهُ لَيَعْرِفُ غَاسِلَهُ ، وَ يُنَاشِدُ حَمَلَتَهُ أَنْ يَحْبِسُوهُ ، فَإِذَا أُدْخِلَ الْقَبْرَ أَتَاهُ مُمْتَحِنَا الْقَبْرِ ، فَأَلْقَيَا عَنْهُ أَكْفَانَهُ ، ثُمَّ يَقُولَانِ لَهُ : مَنْ رَبُّكَ ؟ وَ مَا دِينُكَ ؟ وَ مَنْ نَبِيُّكَ ؟
فَيَقُولُ : لَا أَدْرِي .
فَيَقُولَانِ : لَا دَرَيْتَ وَ لَا هَدَيْتَ ، فَيَضْرِبَانِ يَافُوخَهُ بِمِرْزَبَةٍ مَعَهُمَا ضَرْبَةً مَا خَلَقَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ دَابَّةٍ إِلَّا وَ تَذْعَرُ لَهَا مَا خَلَا الثَّقَلَيْنِ .
ثُمَّ يَفْتَحَانِ لَهُ بَاباً إِلَى النَّارِ ، ثُمَّ يَقُولَانِ لَهُ نَمْ بِشَرِّ حَالٍ فِيهِ مِنَ الضَّيْقِ ، مِثْلُ مَا فِيهِ الْقَنَا مِنَ الزُّجِّ ، حَتَّى إِنَّ دِمَاغَهُ لَيَخْرُجُ مِنْ بَيْنِ ظُفُرِهِ وَ لَحْمِهِ ، وَ يُسَلِّطُ اللَّهُ عَلَيْهِ حَيَّاتِ الْأَرْضِ وَ عَقَارِبَهَا وَ هَوَامَّهَا ، فَتَنْهَشُهُ حَتَّى يَبْعَثَهُ اللَّهُ مِنْ قَبْرِهِ ، وَ إِنَّهُ لَيَتَمَنَّى قِيَامَ السَّاعَةِ فِيمَا هُوَ فِيهِ مِنَ الشَّرِّ (3) .
منابع :
1. القرآن الكريم : سورة إبراهيم ( 14 ) ، الآية : 27 ، الصفحة : 259 .
2. القرآن الكريم : سورة الفرقان ( 25 ) ، الآية : 24 ، الصفحة : 362 .
3. الكافي : 3 / 231 .
منبع : خبرنگاران جوان
