منقوش، محدّث شيعى، كنيه اش در منابع ذكر نشده و تاريخ تولّد و وفاتش در دست نيست. شيخ طوسى (م 460 ق) وى را از اصحاب امام هادى عليهالسلام (220 ـ 254 ق) به شمار آورده است. بنابراين، ولادت او مى بايست در اواخر سده دوم يا آغاز سده سوم روى داده باشد. همچنين درباره وفات او شايد از گزارشى كه شيخ صدوق (م 381 ق) ارائه داده است، بتوان سال آن را حدس زد. در گزارش وى آمده است كه وى مىگفت: خدمت امام حسن عسكرى عليهالسلام رسيدم و از آن امام درباره صاحب الامر(عج) سؤال نمودم، فرمود: «پرده را بالا بزن.» وقتى پرده را كشيدم، پسركى بيرون آمد كه طول قد او پنج وجب و حدود ده يا هشت ساله و يا كمتر بود كه در گونه سمت راست او خالى داشت و روى ران امام حسن عسكرى عليهالسلام نشست. سپس امام فرمود: «اين صاحب امر شماست.» گزارش مذكور نشان مىدهد كه وى چندين سال پس از ولادت امام دوازدهم (تولد: 255 ق) زنده بوده و احتمالاً بخشى از غيبت صغرا (260 تا 329 ق) را درك كرده است.
درباره زندگى و چگونگى تحصيلات او با توجه به اينكه شرح حال او در هيچيك از منابع معتبر نيامده است، نمىتوان سخن قاطعى گفت. تنها آگاهى ما از او گزارشى است كه نقل شد و از آن مىتوان استفاده نمود كه وى شيعه امامى و در جستوجوى امامش بود. همچنين مىتوان گفت كه وى دست كم مدتى در عراق، به ويژه كوفه و سامرّاء، به سر برد و رابطه اش با امام حسن عسكرى عليهالسلام نزديك بود؛ زيرا امام عليهالسلام در گزارش ياد شده او را به اسم خودش خطاب نموده اند. وى اين گزارش را براى جعفر بن محمّد بن عبداللّه نخعى، كه از نوادگان مالك اشتر نخعى است، نقل كرده و از همينجا مىتوان احتمال داد كه وى اهل كوفه بوده و در اين شهر پرورش يافته است. اكنون در منابع حديثى، روايتى از او به چشم نمىخورد. به همين دليل، استادان و شاگردان او براى ما ناشناختهاند؛ چنانكه از تأليفات او نيز خبرى گزارش نشده است.
مقاله ها
يعقوب بن منقوش
- بازدید: 2180