در انتهای بخش اول، مناسب است به ذکر احادیثی که به نکته های مهم و آموزنده ای اشاره دارد، بپردازیم و از آنجا که آموزه های این احادیث را نمی توان در یکی از فصلهای موضوعی گذشته گنجاند، آنها را جداگانه با عنوان دانستنیهای گوناگون از نظر شما خواننده محترم بگذرانیم.
امام علی (علیه السلام) فرمود:
الطعام یوکل علی ثلاثه اضرب، مع الاخوان بالسرور ومع الفقراء بالایثار و مع ابناء الدنیا بالمروه؛(180)
غذا در سه حالت خورده می شود؛ با برادران دینی به خوشحالی و شادی همراه فقیران با از خودگذشتگی و ایثار، و با دنیاطلبان و شکم پرستان و جوانمردی و گذشت.
نیز از ایشان است که:
لا تطلب الحیاه لتاکل، بل اطلب الاکل لتحیا؛(181)
زندگی را برای خوردن مخواه، بلکه خوردن را برای زیستن بخواه.
به جا آوردن نماز اول وقت، یکی از سفارشهای مهم معصومان (علیه السلام) بود و از مستحبات بسیار موکد و بافضیلت است. اما رعایت حرمت غذایی که آماده و بر سر سفره گذاشته شده نیز در نگاه حدیث اهل بیت بسیار مهم است؛ از این رو، آنان به پیروان خود سفارش می کنند که اگر در ابتدای وقت نماز، سفره غذا گسترده و غذا در آن گذاشته شده و آماده تناول بود، رعایت حرمت غذا پسندیده تر و به تاخیر انداختن نماز بهتر است.
سماعه بن مهران گوید:
سالک اباعبدالله (علیه السلام) عن الصلاه تحضرو قد الطعام؟ قال (علیه السلام): آن کان فی اول الوقت یبدا بالطعام و آن کان مضی شی ء من الوقت خاف تاخیر فلیبدا بالصلاه؛(182)
از امام صادق (علیه السلام) درباره هم زمانی وقت نماز و آماده خوردن شدن غذا سوال کردم؟ فرمود: اگر در آغاز وقت نماز است (و هنوز تا فوت شدن نماز وقت زیادی باقی است) غذا را مقدم کن؛ و اگر از وقت نماز گذشته و ترس از به تاخیر افتادن (غذا شدن نماز) وجود دارد، نماز را به غذا مقدم کن.
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
ما من مائده وضعت و حضر علیها من اسمه احمد او محمد الا قدس ذلک المنزل فی کل یوم مرتین؛(183)
هیچ سفره ای نیست که گسترده شود و در کنار آن کسی که نامش احمد یا محمد است حاضر باشد، مگر آنکه آن خانه در هر روز دوبار تقدیس می شود.
یکی از توصیه های معصومان (علیه السلام) در خصوص انتخاب غذا آن است که در صورت امکان، از خوردن یک نوع در وعده های متوالی و پشت سر هم خودداری شود تا حد توان، نوع غذا را در نوبت های مختلف تغییر داده شود. بدیهی که تغییر نوع غذا، باعث اشتها و اشتیاق بیشتر به خوردن غذا، تقویت جسم، و نیز پیدایش انگیزه برای شکرگزاری بیشتر و تامین مواد غذایی مورد نیاز بدن، از قبیل انواع پروتئینها، ویتامینها، چربیها و قند خون می شود.
ادریس بن عبدالله می گوید:
کنت عبد الی عبدالله (علیه السلام)، فذکر اللحم، فقال: کل یوما بلحم و یوما بلبن و یوما بشی ء آخر؛(184)
در نزد امام صادق (علیه السلام) بودم که صحبت از گوشت به میان آمد، آن حضرت فرمود: یک روز گوشت بخور، روز دیگر شیر و روز بعد نیز غذای دیگر.
البته باید توجه داشت که تنوع غذایی چه مطلوب است، ولی توجه بیش از اندازه به آن و همچنین استفاده از غذاهای رنگارنگ در یک وعده غذایی، باعث پرخوری شده و عوارض ناخوشایندی همچون چاقی به دنبال خواهد داشت.
امام علی (علیه السلام) فرمود:
الالوان یعظمت البطن و یخدرن الالیتین؛(185)
غذاهای رنگارنگ شم را بزرگ و سرین را سست می کند.
یکی از راه های شکر گزاری از خداوند روزی بخش آن است که نعمتهای الهی را در حد معمول استفاده کرده و دیگران را نیز از آن بهرمند ساخت؛ چرا که خداوند نعمتهایش را به همین منظور به بندگانش بخشیده و از آنان انتظار دارد حق آن را ادا کنند. بنابراین، خسیس بودن در مصرف نعمتهای پروردگار و یا داشتن امکانات زندگی، اما همچنین مستمندان زیستن و همانند آنان خوردن، ذات مقدس پروردگار را ناخشنود ساخته و در نتیجه، نعمتهای آن انسان خسیس را در معرض زوال قرار می دهد.
پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود:
ان الله تعالی یحب آن یری اثر نعمته علی عبده فی ماکله و مشربه؛(186)
خداوند متعال دوست دارد که آثار نعمت های خود را که به بنده اش بخشیده، در خوراک و پوشاک او ببیند.
البته باید توجه داشت که زندگی کردن متناسب با نعمتهای الهی را نباید با اسراف و زاده روی اشتباه نمود؛ زیرا اسراف در هر زمینه و به هر میزان که باشد، مطرود و ناپسند بوده و به هیچ وجه پذیرفتنی نیست.
امام صادق (علیه السلام) فرمود:
دخل رسول الله علی عائشه فرای کسره کاد آن یطاها فاخذها فاکلها ثم قال: یا حمیراء اکرمی جوار نعم الله عزوجل علیک فانها لم تنفر من قوم فکادت تعود الیهم؛(187)
پیامبر خدا نزد عائشه و در آنجا تکه نانی را روی زمین دید که نزدیک بود عایشه آن را پایمال کند. حضرت آن را برداشت و خورد و به عائشه فرمود: ای! حمیرا نعمتهایی را که خداوند عزوجل به تو بخشیده گرامی بدار؛ زیرا هیچ نعمتی از نعمتهای خداوند از ملتی گرفته نمی شود مگر آنکه به واسطه قدردانی و شکرگزاری آن ملت دوباره به سوی آنها باز گردانده خواهد شد.(188)

180) غرر الحکم: ح 2111.
181) شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید: ج 20، ص 333، ح 824.
182) تهذیب الاحکام: ج 9، ص 100، ح 433.
183) عیون اخبار الرضا: ج 2، ص 29، ح 31.
184) المحسان: ج 2، ص 262، ح 1829.
185) الکافی: ج 6، ص 317، ح 8.
186) کنز العمال: ج 6، ص 640، ح 17174.
187) الکافی: ج 6، ص 300، ح 6؛ مسند الفردوس: ج 4، ص 138، ح 6326.
188) شکر نعمت نعمتت افزون کند - کفر نعمت از کفت بیرون کند

نوشتن دیدگاه