19. ...و ما یعلم تأویله الا الله و الراسخون فی العلم یقولون آمنا به کل من عند ربنا...
...و تأویل آن را جز خدا و آنان که قدم در دانش استوار کرده اند، نمی داند. آنان می گویند: ما بدان ایمان آوردیم، همه از جانب پروردگار ما است.
والراسخون فی العلم امیرمؤمنان، علی بن ابی طالب (علیه السلام) است. در تأیید این باور می توان به روایتی چند استناد کرد؛ چنان که صاحب تنبیه الغافلین روایات زیرا در تأیید این قول آورده است:
رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: من شهر علمم و علی در آن است.(82)
و نیز فرمود: قاضی ترین شما علی است.(83)
و عمر، خود گفت: اگر علی نبود، عمر هلاک می شد.(84)
و از او است:
خداوند مرا باقی نگذارد در مواجه با معضلی که در (حل) آن ابوالحسن (علی بن ابی طالب) نباشد.(85)
و ابو درداء گفته است:
سه تن از عالمانند: مردی در شام (اشاره به خودش)؛ مردی در کوفه، یعنی ابن مسعود؛ و مردی در مدینه یعنی علی. او که در شام است، از عالمی که در کوفه است، می پرسد و او که در کوفه است، (مشکلات خود را) از عالمی که در مدینه است، می پرسد و کسی که در مدینه است، از هیچ کس نمی پرسد.(86)
و زاذان از حضرت علی (علیه السلام) نقل می کند که حضرت فرمود:
اگر بر کرسی قضاوت نشینم، بین اهل تورات به توراتشان، و بین اهل انجیل به انجیلشان، و بین اهل زبور به زبورشان، و بین اهل فرقان (قرآن) به فرقانشان قضاوت می کنم. به خدا سوگند! آیه ای نازل نشد نه در خشکی و نه در دریا، نه در زمین و نه در آسمان، نه در دشت و نه در کوه، نه در شب و نه در روز، جز این که می دانم در چه زمانی و درباره چه چیزی نازل شد... .(87)
و نیز امام (علیه السلام) در بیانی دیگر فرمود:
أین الذین زعموا أنهم الراسخون فی آلعلم دوننا کذباً و بغیاً علینا....(88)
کجایند کسانی که - به دروغ و از روی ستم بر ما - پنداشتند که جز ما راسخان در علمند؟
و ثقه الاسلام کلینی در کافی آورده است:
...عن أبی عبدالله (علیه السلام) قال: الراسخون فی العلم أمیرالمؤمنین و الأئمه من بعده..(89)
راسخان در علم، أمیرالمؤمنین و پیشوایان پس از او هستند.
20. قد کان لکم ءایه فی فئتین التقتا فئه تقاتل فی سبیل الله و أخری کافره...
دو گروهی که (در میدان جنگ بدر) با هم روبه رو شدند، نشانه (و درس عبرتی) برای شما بود: یک گروه برای خدا نبرد می کرد و جمعی دیگر که کافر بود.
ابن مسعود روایت کرده است که:
این آیه، در جنگ بدر نازل شد که در آن نبرد، پیش قراول و پرچمدار رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) امیرمؤمنان (علیه السلام) بود... .(90)
21. فمن حاجک فیه من بعد ما جاءک من العلم فقل تعالوا ندع أبناءنا و أبناءکم و نساءنا و نساءکم و أنفسنا و أنفسکم ثم نبتهل فنجعل لعنه الله علی الکاذبین
هرگاه پس از دانشی که (درباره مسیح) به تو رسیده، (باز) کسانی با تو به محاجه و ستیز بر خیزند، به آنان بگو: بیایید ما فرزندان خود را دعوت کنیم، شما هم فرزندان خود را، ما زنان خویش را دعوت می نماییم، شما هم زنان خود را، ما از نفوس خود دعوت کنیم، شما هم از نفوس خود، آن گاه مباهله کنیم و لعنت خدا را بر دروغ گویان قرار دهیم.
این آیه شریفه، به دلیل واژه نبتهل، به آیه مباهله معروف است. مباهله به معنای رها کردن تمایلات شخصی و توجه و تضرع به درگاه خدا و تقاضای لعنت و هلاکت برای اهل باطل است.(91)
در آیه مباهله، خداوند به پیامبر خود دستور داد که هرگاه پس از این استدلال های روشن، کسی درباره عیسی با تو گفت و گو کند و به جدال برخیزد، به او پیشنهاد مباهله کن که فرزندان و زنان خود را بیاورد و تو هم فرزندان و زنان خود را دعوت کن و دعا کنید تا خداوند دروغ گو را رسوا سازد.(92)
محدث قمی می نویسد:
مراد از أنفسنا در آیه مباهله، علی بن ابی طالب است که از آن حضرت، به نفس مقدس نبوی (صلی الله علیه و آله و سلم) تعبیر شده، و از این تعبیر معلوم می شود که آن حضرت، با رسول خدا در جمیع کمالات و فضایل شرکت دارد، مگر آن چه به اجماع خارج شده، که نبوت باشد، چون مأمون از امام رضا (علیه السلام) پرسید که: خبر بده مرا به بزرگترین فضیلتی از امیرالمؤمنین که قرآن بر آن دلالت داشته باشد، حضرت فرمود: آن فضیلتی است که در آیه مباهله است.(93)
و شیخ ازدی، در شعر خود به همین فضیلت اشاره کرده است که:
و هو فی آیه التباهل نفس - المصطفی لیس غیره ایاها (94)
22. واعتصموا بحبل الله جمیعاً و لا تفرقوا
و همگی به ریسمان خدا چنگ بزنید و پراکنده نشوید...
قرآن حبل الله است.(95)
و در تفسیر مجمع البیان از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است که فرمود:
نحن حبل الله.(96)
ما اهل بیت حبل الله هستیم.
نیز در تفسیر نور الثقلین(97) نقل شده است که:
علی بن ابی طالب حبل الله است.(98)
محدث قمی روایت کرده است که:
فردی بادیه نشین درباره فرموده خداوند: و اعتصموا بحبل الله از رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) پرسید، حضرت دست او را گرفت و بر شانه امام علی (علیه السلام) نهاد، آن گاه فرمود: ای اعرابی! این شخص، حبل الله است، به او متوسل شو.
اعرابی نیز بی درنگ، پروانه وار به گرد شمع وجود علی چرخیده، ملازم آن حضرت گردید و عرض کرد: تو خود شاهد باش که من به ریسمان تو تمسک جستم. در پی آن، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: هر که می خواهد مردی از اهل بهشت را ببیند، به این اعرابی بنگرد.(99)

82) تنبیه الغافلین، ص 29 و 30: أنا مدینه العلم و علی بابها.
83) أقضاکم علی.
84) لو لا علی لهلک عمر.
85) لا أبقانی الله لمعضله لیس فیها أبو حسن.
86) مناقب خوارزمی، ص 102.
87) تنبیه الغافلین، ص 30؛ مناقب خوارزمی، ص 90.
88) تفسیر نور الثقلین، ج 1، ص 315، ح 26.
89) اصول کافی، ج 1، ص 213.
90) تنبیه الغافلین، ص 30.
91) تفسیر نور، ج 2، ص 84 (به نقل از: التحقیق فی کلمات القرآن).
92) تفسیر نمونه، ج 2، ص 438؛ برای تفصیل بیش تر، ر.ک: تنبیه الغافلین، ص 31 - 44.
93) الفصول العلیه، ص 64 - 65.
94) یعنی: او در آیه مباهله، نفس حضرت محمد مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) محسوب شده و غیر او چنین نیست.
95) نهج البلاغه، خ 176.
96) مجمع البیان، ج 1، ص 428.
97) نور الثقلین، ج 1، ص 313.
98) تفسیر نور، ج 2، ص 142.
99) سفینه البحار، ج 1، ص 207.

نوشتن دیدگاه