199. ان علینا جمعه وقرآنه
جمع کردن و خواندن آن (قرآن) بر عهده ما است.
صاحب اطیب البیان گوید:
نظر به این که آیات و سور، بسا مجتمعاً یک سوره یا چند آیه نازل می شد بسا متفرقاً، حتی بسا بعضی آیات یک سوره در مکه نازل می شد و بعضی در مدینه، بسا فصل بین آن ها چند سال طول می کشید، خدا می فرماید: بر ماست جمع قرآن که هر آیه در چه سوره باید باشد و در چه جای سوره و برای شما قرائت کنیم ولکن این جمع قرآن و قرائت آن، که هر کدام جای او را معین فرموده، به ترتیبی که خدا امر فرموده، فقط امیرالمؤمنین (علیه السلام) می دانست که پس از رحلت حضرت رسالت، مشغول جمع کردن قرآن بود و این بسا بر منافقین و معاندین باعث رسوایی آن ها می شد؛ مثل آیه بلغ ما أنزل الیک(370) و آیه الیوم أکملت لکم دینکم(371) و آیات افک عایشه و آیه تطهیر و بسیاری از آیاتی که در مدح اهل بیت یا مذمب منافقین نازل شده. لذا جای آن را تغییر دادند و گفتند به امیرالمؤمنین: احتیاج به قرآن تو نداریم. و بسا شأن نزولش را امیرالمؤمنین اشاره فرموده و این هم بر ضرر آن ها بود؛ ولی ائمه طاهرین تا اندازه ای که توانستند، بیان فرموده اند و تمام آن در ظهور حضرت بقیه الله بیان خواهد شد ولکن به عقیده ما چنان که مکرر، بخصوص در مقدمه (گفتیم) چیزی از قرآن کم نشده و چیزی زیاد نشده، فقط همین محل و جای آن پیش و پس شده.(372)
در ذیل این آیه، در تفسیر نور الثقلین(373) از اصول کافی(374) روایتی نقل شده که در آن آمده است:
جابر گوید: از امام جعفر صادق (علیه السلام) شنیدم که می فرمود: هیچ یک از مردم ادعا نکرد که همه قرآن را به گونه ای که نازل شده است جمع کرده، جز این که کذاب است، و هیچ کس قرآن را به گونه ای که خداوند فرو فرستاد، جمع و حفظ نکرد، جز علی بن ابی طالب و ائمه.
370) مائده (5) آیه 67.
371) همان، آیه 3.
372) تفسیر اطیب البیان، ج 13، ص 300.
373) تفسیر نورالثقلین، ج 5، ص 464.
374) اصول کافی، ج 1، ص 228، ح 1.
