سوره علق، اولین سوره ای است که در غار حرا(433)، هنگام بعثت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بر آن حضرت نازل شده است و در آن، سخن از خواندن، آفرینش انسان، تسلیم او و طغیانش به میان آمده است. این سوره مکی است و 19 آیه دارد.(434)
برخی از فضایل امام علی (علیه السلام) را باید در مقام و منزلت آن حضرت، در پیشگاه رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) جست و جو کرد. امام، خود در بخشی از خطبه قاصعه، ضمن بر شمردن برخی از فضایل خویش با اشاره به این که در هنگام نزول پیک وحی، در غار حرا، کسی جز او در کنار پیامبر نبوده، از این فضیلت یاد کرده، می فرماید:
شما موقعیت مرا نسبت به رسول خدا، در خویشاوندی نزدیک و در مقام و منزلت ویژه می دانید. پیامبر مرا در اتاق خویش می نشاند. در حالی که کودک بودم، مرا در آغوش خود می گرفت و در بستر مخصوص خود می خوابانید، بدنش را به بدن من می چسباند و بوی پاکیزه خود را به من می بویاند و گاهی غذایی را لقمه لقمه در دهانم می گذارد. هرگز دروغی در گفتار من و اشتباهی در کردارم نیافت. از همان لحظه ای که پیامبر را از شیر گرفتند، خداوند بزرگ ترین فرشته خود (جبرئیل) را مأمور تربیت پیامبر کرد تا شب و روز، او را به راه های بزرگواری و راستی و اخلاق نیکو راهنمایی کند. و من همواره با پیامبر بودم؛ چونان فرزند (خردسال) که همواره با مادر است. پیامبر هر روز نشانه تازه ای از اخلاق نیکو را برایم آشکار می فرمود و به من فرمان می داد که به او اقتدا کنم. پیامبر چند ماه از سال را در غار حرا می گذراند و تنها من او را مشاهده می کردم و کسی جز من او را نمی دید. در آن روزها، در هیچ خانه ای اسلام راه نیافت، جز خانه رسول خدا که خدیجه هم در آن بود و من سومین آنان بودم. من نور وحی و رسالت را می دیدم و بوی نبوت را می بوییدم. هنگامی که وحی بر پیامبر فرود آمد، من ناله شیطان را شنیدم، گفتم: ای رسول خدا! این ناله کیست؟ گفت: شیطان است که از پرستش خویش مأیوس گردید. و فرمود: علی! تو آن چه را من می شنوم، می شنوی و آن چه را من می بینم، می بینی، جز این که تو پیامبر نیستی، بلکه وزیر من بوده به راه خیر می روی.(435)

433) حرا کوهی است در شمال مکه، در فاصله شش کیلومتری. بر دامنه جنوبی این کوه و در ارتفاع 160 متری، غاری وجود دارد که پیامبران گذشته و حضرت ابراهیم (علیه السلام) در آن عبادت می کردند و خلوتگاه و محل عبادت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) نیز بود که آیات آغازین قرآن، در آن جا بر رسول خدا نازل شد.
434) آشنایی با سوره ها، ص 97 (با تلخیص و اندکی تصرف).
435) نهج البلاغه، خ 192، ص 399 (ترجمه دشتی).

نوشتن دیدگاه