مرحوم علامه مجلسی اعلی الله مقامه در کتاب (بحار الانوار) خطبه ی امیرالمؤمنین (علیه السلام) را از قول (اصبغ بن نباته) از کتاب (سرور اهل الایمان) اینگونه آورده است:
اصبغ بن نباته گفت شنیدم که امیرالمؤمنین (علیه السلام) به مردم می فرمود:
(سلونی قبل أن تفقدونی لأنی بطرق السماء أعلم من العلماء وبطرق الأرض أعلم من العالم)
ای مردم پیش از آنکه مرا از دست بدهید هر چه می خواهید از من بپرسید، زیرا که من از همه ی دانشمندان به راه های آسمان داناتر، و از تمام مردم روی زمین به راه های (زمین) آشناترم.
ای مردم پیش از آنکه مرا از دست بدهید از من بپرسید، زیرا که در گنجینه ی سینه ی من علوم فراوانی است.
(فسلونی قبل أن تشغر برجلها فتنة شرقیة وتطأ فی خطامها بعد موتها وحیاتها وتشب نار بالحطب الجزل من غربی الأرض رافعة ذیلها تدعوا یا ویلها لرحله ومثلها، فاذا استدار الفلک قلتم مات أو هلک بأی واد سلک فیومئذ تأویل هذه الایة (ثم رددنا لکم الکرة علیهم وأمددناکم بأموال وبنین وجعلناکم أکثر نفیرا) .
از من بپرسید پیش از آنکه فتنه و آشوبی از جانب مشرق بر پا شود که افسار گسیخته باشد و هنگام اشتغال نائره ی آن بالا بگیرد بطوری که زمام کار را از دست اهلش بیرون برد و بعد که خاموش شد و مردمی را در کام خود فرو برد و نابود گرداند، دوباره زنده شود و شراره ی آن بالا گیرد و مانند شعله ی آتش سوزنده ای که در انبوه هیمه های خشک افتد از مغرب زمین دامن خود را بالا زده و بگوید: ای وای بر کسانی که طعمه ی من می شوند. (و یا ای وای بر جائی که این آتش داخل شود) و یا ای وای بر آن محلی که این فتنه به آنجا کوچ کند، و یا ای وای بر آن موقعی که مانند آن تلافی کنند و یا ای وای بر دجله.
پس چون گردش آسمان طولانی شد (یعنی مدتی بدین منوال گذشت) شما خواهید گفت: (آن مهدی موعود) مرده یا هلاک شده است و اگر هست پس به کدام بیابان رفته است. آنروز است که تأویل این آیه ی کریمه مصداق پیدا می کند.
(ثم رددنا لکم الکرة علیهم وأمددنا بأموال وبنین وجعلناکم أکثر نفیرا)؛ سپس ما شما را بر آنها غالب میگردانیم و اموال و فرزندانتان را افزون خواهیم نمود و نفرات شما را بیشتر (از دشمن) قرار خواهیم داد . ( سوره اسراء آیه 6 )
سپس فرمود: برای ظهور مبارک آن حضرت نشانه ها و علاماتی است.
(أولهن احصار الکوفة بالرصد والخندق، وتخریق الزوایا (الروایا) فی سکک الکوفة، وتعطیل المساجد أربعین لیلة، وکشف الهیکل، وخفق رایات حول المسجد الأکبر تهتز، القاتل والمقتول فی النار، وقتل سریع وموت ذریع، وقتل النفس الزکیة بظهر الکوفة فی سبعین، والمذبوح بین الرکن والمقام، وقتل الأسقع (الأسبغ) (الأصلع) صبرا فی بیعة الأصنام.
نخستین آن علامتها به حصار درآوردن (کوفه) (یعنی: (عراق)) است بوسیله ی دیده بانان و نگهبانان و کندن خندق و کشیدن کانالها و گودالهای عریض و طویل و یا زاویه ها و حفره های مثلثی شکل در راه های ورودی کوفه یعنی: عراق، و تعطیلی مساجد بمدت چهل شبانه روز، و کشف هیکل، و برافراشته شدن پرچمهائی در اطراف مسجد بزرگ کوفه، و قاتل و مقتولی که هر دو در آتش دست و پا می زنند، و قتل سریع و مرگ فوری و کشته شدن (نفس زکیه) با هفتاد نفر در بیرون کوفه، و شخصی که (در مکه ی معظمه) در بین رکن و مقام، سر او را می برند، و کشته شدن (اسقع) یعنی: انسانهای بیگناه و خروج سفیانی، با پرچمی سرخ رنگ که سر کرده ی آنها مردی از قبیله (کلب) است.
*************************
اصل روایت :
وبإسناده عن إسحاق يرفعه إلى الاصبغ بن نباتة قال : سمعت أمير المؤمنين عليه السلام يقول للناس : سلوني قبل أن تفقدوني لاني بطرق السماء أعلم من العلماء ، وبطرق الارض أعلم من العالم ، أنا يعسوب الدين ، أنا يعسوب المؤمنين وإمام المتقين ، وديان الناس يوم الدين ، أنا قاسم النار ، وخازن الجنان ، وصاحب الحوض والميزان ، وصاحب الاعراف فليس منا إمام إلا وهو عارف بجميع أهل ولايته ، وذلك قوله عزوجل « إنما أنت منذر ولكل قوم هاد » الرعد : ٧.
ألا أيها الناس سلوني قبل أن تفقدوني [ فان بين جوانحي علما جما فسلوني قبل أن ] تشغر برجلها (1) فتنة شرقية وتطأ في خطامها بعد موتها وحياتها وتشب نار بالحطب الجزل من غربي الارض ، رافعة ذيلها ، تدعو يا ويلها لوحله ومثلها ، فإذا استدار الفلك ، قلتم مات أو هلك ، بأي واد سلك ، فيومئذ تأويل هذه الآية « ثم رددنا لكم الكرة عليهم وأمددناكم بأموال وبنين وجعلناكم أكثر نفيرا » أسرى : 6
ولذلك آيات وعلامات ، أو لهن إحصارالكوفة بالرصد والخندق ، وتخريق الروايا في سكك الكوفة ، وتعطيل المساجد أربعين ليلة ، وكشف الهيكل ، وخفق رايات حول المسجد الاكبر تهتز ، القاتل والمقتول في النار ، وقتل سريع ، وموت ذريع، وقتل النفس الزكية بظهرالكوفة في سبعين ، والمذبوح بين الركن والمقام وقتل الاسقع صبرا في بيعة الاصنام.
بحار الأنوار - ط دارالاحیاء التراث ، نویسنده : العلامة المجلسي، جلد : 52 صفحه : 272
پی نوشت:
1- ابن میثم بحرانی : این ترکیب برای ناقه ای به کار می رود که مهارش رها شده و صاحبی ندارد.
برای این ترکیب تفسیر دیگری شده است: كني بشغر رجلها عن خلو تلك الفتنة من مدبر
فتنه ای که کسی توانایی مدیریت آن را ندارد