سيد محمد مسعود معصومي
.1 لباس نمازگزار بايد پاك باشد و در مواردى استثنا شده كه با لباس نجس هم نماز صحيح است؛ يكى از آن موارد، لباس زنى است كه پرستار بچه است و همان يك لباس را دارد و يا اگر لباس ديگرى هم دارد مى‏پوشد كه اگر آن لباس نجس شود و روزى يك بار تطهير شود كفايت مى‏كند. البته حضرت آيه‏الله خوئى(ره) فرموده‏اند: بايد پرستار، مادر باشد و بچه هم پسر و نجاستش هم بول باشد و براى آن زن نيز تعويض لباس يا تطهير آن سخت و دشوار باشد و حضرت آيه‏الله سيستانى فرموده‏اند: اين مورد داخل در موارد اضطرار است و معيار در بخشودگى، وجود سختى و دشوارى براى شخص است و اين منحصر به اين مورد نيست. و حضرت امام(ره) و حضرت آيه‏الله فاضل فرموده‏اند: يك مرتبه‏اى كه در روز تطهير مى‏كند بايد پيش از اولين نمازى باشد كه آن لباس نجس شده است و حضرت آيه‏الله مكارم نجاست را منحصر به بول دانسته‏اند.(1)
.2 در نماز، هنگامى كه نامحرم نيست، زن مى‏تواند قرص صورت و دست‏ها و پاها را تا مچ باز بگذارد ولى پوشيدنِ پاها تا مچ مستحب است؛ اما نسبت به مردها چنين استحبابى نيست.(2)
.3 در جنسِ لباس، هرگاه از ابريشم خالص باشد، زن مى‏تواند چه در نماز و چه در غير نماز بپوشد؛ اما براى مرد پوشيدن لباس ابريشمىِ خالص، حرام و نماز با آن هم باطل است.(3)
.4 پوشيدنِ لباسِ طلاباف براى زن و مرد، مانند لباسِ ابريشمى است.(4)
.5 براى زن نماز خواندن درخانه، بلكه در صندوقخانه و اتاق عقب بهتر است، ولى اگر بتواند كاملاً خود را از نامحرم حفظ كند بهتر است در مسجد نماز بخواند.(5)
.6 اذان هجده جمله واقامه هفده جمله است، ولى براى زن جايز است كه در اذان فقط به گفتن تكبير و شهادتين و در اقامه نيز به گفتن آن دو اكتفا كند.(6)
.7 مستحب است نمازها را اوّل وقت بخوانند و يكى از مواردى كه استثنا شده؛ يعنى افضليّت آن برداشته شده، نمازِ زنى است كه فرزند كوچكى را تربيت مى‏كند، (و براى تطهيرِ لباس هايش مشكل دارد) در اين صورت مى‏تواند نماز ظهر و عصر را آخر وقت بخواند تا بعد از آن بتواند نماز مغرب و عشا را نيز بخواند (كه با يك تطهيرِ لباس، هرچهار نماز را خوانده باشد) و اين حكم براى مردِ مربّى نيست، كه اختلاف اقوال در شماره (1) بيان گرديد.(7)
.8 براى زن‏ها مستحب است كه زيورهاى خود را در نماز همراه داشته باشند.(8)
.9 مستحب است اگر نمازگزار مرد است، هنگام ايستادن، پاها را از سه انگشت باز تا يك وجب فاصله دهد واگر زن است پاها را به هم بچسباند.(9)
.10 بر زن‏ها مستحب است كه درحالِ ايستادن، كفِ دست‏هاى خود را روى پستان‏ها بگذارند (چون مطلوب‏تر آن است كه حجمِ بدن زن در نماز كمتر مشهود باشد) ولى مردها مستحب است دست‏ها را روى ران‏ها بگذارند.(10)
.11 بر مرد واجب است حمد و سوره نماز صبح و مغرب و عشا را بلند بخواند؛ اما زن مى‏تواند بلند يا آهسته بخواند؛ ولى اگر نامحرم صدايش را مى‏شنود بنابراحتياطِ واجب بايد آهسته بخواند. و اما در مورد حمد و سوره نماز ظهر و عصر، بر مردها و زن‏ها واجب است آهسته بخوانند.(11)
.12 در مقدار خم شدن براى ركوع بين زن و مرد تفاوتى نيست و بهتر است كه زن‏ها بيش از آن مقدار خم نشوند ولى حضرت آيه‏الله اراكى(ره) فرموده‏اند: اگر زن در ركوع به حدى خم شود كه بتواند دست‏ها را روى ران‏ها بگذارد كافى است.(12)
.13 در ركوع، مستحب است مردها زانوها را به عقب بدهند، ولى زن‏ها مستحب است زانوهارا به عقب ندهند.(13)
.14 مردها در ركوع دست‏ها را روى زانوها مى‏گذارند، ولى زن‏ها بالاتر قرار مى‏دهند، و حضرت آيه‏الله مكارم نسبت به گذاردن دست‏ها احتياط واجب دارند.(14)
.15 مستحب است زن‏ها پس از ركوع، براى رفتنِ به سجده، اوّل راست بنشينند سپس به سجده روند؛ و اما مردها اوّل دست‏ها را به زمين گذارده و سپس زانوها را و بعد از آن به سجده روند.(15)
.16 مستحب است مردها در سجده آرنج‏ها و شكم را بر زمين نچسبانند و بازوها را از پهلوها جدا نگاه دارند؛ ولى زن‏ها آرنج‏ها و شكم را بر زمين بگذارند و اعضاى بدن را به يكديگر بچسبانند.(16)
.17 مستحب است مردها بعد از سجده بر رانِ چپ بنشينند و روى پاى راست را به كفِ پاى چپ بگذارند؛ اما زن‏ها مستحب است زانوها را بالا آورده و روى قسمتِ بالاى ران بنشينند.(17)
.18 براى مردها مستحب است موقع بلند شدن، اوّل زانوها و سپس دست‏ها را از زمين بردارند؛ ولى زن‏ها به تدريج و راست مى‏ايستند به صورتى كه كمتر حجم بدن ظاهر شود.(18)
.19 اگر زن در نماز، عقب‏تر از مرد بايستد نماز هر دو صحيح است و همچنين اگر برابر يا جلوتر بايستد ولى بين آن دو حايل و مانعى باشد و اما اگر مانع و حايلى نباشد در بيشتر از ده ذراع مانعى ندارد و كمتر از آن تا حدّى كه نماز را از باطل بودن خارج نمايد (كه بعضى از فقها اين حد را حدود يك وجب فاصله يا عقب‏تر قرار دادنِ جاىِ سجده عنوان نموده‏اند) مكروه است. در غير اين صور (يعنى مساوى بودن يا جلوتر بودن زن با فاصله كم) اگر با هم وارد نماز شده‏اند به فتواى‏حضرت آيه‏الله خوئى(ره) و حضرت آيه‏الله فاضل و حضرت آيه‏الله سيستانى و حضرت آيه‏الله مكارم نماز باطل است و همچنين نمازِ كسى كه با تأخير شروع كرده است ولى به فتواى حضرت امام(ره) و حضرت آيه‏الله گلپايگانى(ره) و حضرت آيه‏الله اراكى(ره) نماز باطل نيست.(19)
.20 مرد، مى‏تواند براى مردها و زن‏ها، امام جماعت شود؛ ولى زن براى مردان نمى‏تواند امام جماعت شود؛ اما براى زنان اختلاف است، بعضى از فقها مانند حضرت امام(ره) و حضرت آيه‏الله فاضل احتياط واجب دارند كه زن براى زنان امام جماعت نباشد.(20)
سؤال: با توجه به اين‏كه حضرت امام (ره) احتياط واجب فرموده‏اند كه امام جماعت بايد مرد باشد و اين مسأله در بعضى از رساله‏ها اشتباهاً احتياط مستحب ذكر شده است نماز بانوانى كه با امام جماعت زن خوانده شده است چگونه خواهد بود؟
جواب: اگر جاهل به مسأله بوده‏اند و تقصيرى در ياد گرفتن مسأله نكرده‏اند نمازشان به طور فرادى صحيح است مگر آن‏كه ركنى كم يا زياد شده باشد.(21)
.21 در نماز جماعت اگر تعدادى زن و مرد هستند، مستحب است مردها پشتِ سرِ امام و زن‏ها پشتِ سرِ آنها بايستند و همچنين اگر چند مرد يا چند زن باشند مستحب است پشتِ سرِ امام بايستند و اگر يك مرد و يك يا چند زن باشند، مستحب است مرد طرف راستِ امام، و زن يا زن‏ها پشتِ سرِ امام بايستند و اما اگر مأموم يك مرد باشد حضرت آيه‏الله خوئى فرموده‏اند: بنابراحتياط واجب بايد طرف راستِ امام قدرى عقب‏تر بايستد، و بقيه فقها فرموده‏اند: مستحب است چنين كند، و اما اگر مأموم يك زن باشد مستحب است در طرف راستِ امام طورى بايستد كه جاى سجده‏اش مساوى با قدم امام باشد، و حضرت آيه‏الله خوئى (ره) فرموده‏اند: يا پشتِ سرِ امام بايستد.(22)
.22 بهتر است زن‏ها نماز عيد فطر و قربان را ترك كنند مگر پير باشند.(23)
.23 زن‏ها مى‏توانند در نماز جمعه شركت كنند و نمازشان صحيح است و از نماز ظهر كفايت مى‏كند؛ولى به تنهايى (بدون شركت مردان) نمى‏توانند نماز جمعه تشكيل دهند، همچنين نمى‏توانند تكميل كننده عددِ لازم (پنج نفر مرد) باشند؛ زيرا نماز جمعه تنها با شركت حداقل پنج نفر منعقد مى‏گردد. (به خلاف نماز جماعت كه با حداقل دو نفر كه يكى امام و يكى مأموم باشد تشكيل مى‏شود.(24»
.24 اگر پدر، نماز و روزه خود را به جا نياورده باشد،(با شرايطش) بر پسر بزرگ‏تر واجب است كه پس از مرگش به جا آورد يا براى او اجير بگيرد، و اما نسبت به مادر، بعضى از فقها فرموده‏اند: مانند پدر است و بعضى مانند حضرت امام (ره) و حضرت آيه‏الله خوئى (ره) و حضرت آيه‏الله سيستانى فرموده‏اند: واجب نيست؛ و اما نسبت به دختر بزرگ‏تر، تمامى اين هفت مرجعى كه فتوايشان در اين كتاب بيان شده است واجب نمى‏دانند.(25)
.25 اگر زن بخواهد در خواندنِ نماز ميّت به جماعت شركت كند، مستحب است كه پشتِ سرِ مردان بايستد. و اگر زنى حائض در ميان زنان باشد، مستحب است خودش صف جداگانه تشكيل دهد.(26)
________________________________________
1- العروه‏الوثقى، ج‏1، فى احكام النجاسات، فصل فيما يعفى عنه فى الصلاه.
2- همان، فيما يستحب من اللباس «التاسع».
3- همان، فى شرائط الباس المصلّى «السادس».
4- همان، فى شرائط الباس المصلّى «الخامس».
5- توضيح المسائل مراجع، مسأله 894.
6- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الاًّ ذان والاًّقامه.
7- همان، فى اوقات الرواتب، مسأله 13 «التاسع».
8- همان، فى القنوت، مسأله 16.
9- توضيح المسائل مراجع، مسأله 977.
10- العروه‏الوثقى، ج 1، فى القنوت، مسأله 16، و فى القيام، مسأله 32.
11- توضيح المسائل مراجع، مسأله 992 و 994.
12- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الركوع، مسأله 10.
13- همان، فى القنوت، مسأله 16؛ توضيح المسائل مراجع، مسأله 1044.
14- العروه‏الوثقى، ج 1، مسأله 16، و فى الركوع، مسأله 1؛ توضيح المسائل مراجع، مسأله 1044.
15- العروه‏الوثقى، ج 1، فى القنوت، مسأله 16 و فى مستحبات السجود «الثالث».
16- العروه‏الوثقى، ج 1، فى القنوت، مسأله 16؛ توضيح المسائل مراجع، مسأله 1091.
17- العروه‏الوثقى، ج 1، فى القنوت، مسأله 16، و فى مستحبات السجود «الخامس عشر».
18- همان؛ توضيح المسائل مراجع، مسأله 1091.
19- توضيح المسائل مراجع، مسأله 886 و 887 و 888؛ العروه‏الوثقى، ج 1، فى مكان المصلى «العاشر».
20- العروه‏الوثقى، ج 1، فى شرائط امام الجماعه؛ توضيح المسائل مراجع، مسأله 1453؛ جامع‏المسائل حضرت آيه‏الله فاضل، ج 2، ص 153، سؤال 327.
21- استفتا از دفتر استفتاى حضرت امام‏1 كه نزد نويسنده موجود است.
22- توضيح المسائل مراجع، مسأله 1480؛ العروه‏الوثقى، ج 1، فى مستحبات الجماعه.
23- العروه‏الوثقى، ج 1، فى صلاه‏العيدين، مسأله 4.
24- توضيح المسائل، شرايط نماز جمعه، مسأله 13.
25- العروه‏الوثقى، ج 2، فى قضأالولى؛ توضيح المسائل مراجع، مسأله 1390.
26- العروه‏الوثقى، ج 1، فى الصلاه على الميت، مسأله 17.

نوشتن دیدگاه