براي مقدمه چهل حديث نماز سخني کاملتر و عميق تر و جالبتر از مطالبي که در ابتداء باب نماز توضيح المسائل حضرت امام خميني رضوان الله تعالي عليه بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران آمده بود به نظر نرسيد لذا آن را برگزيديم به اميد آنکه همه عاشقان اهل بيت (ع) و آن عارف بزرگوار از کلمات درربار آنان توشه اي فراوان بردارند.
نماز مهمترين اعمال ديني است که اگر قبول درگاه خداوند عالم شود، عبادتهاي ديگر هم قبول مي شود و اگر پذيرفته نشود اعمال ديگر هم قبول نمي شود. و همان طور که اگر انسان شبانه روزي پنج نوبت در نهر آبي شستشو کند، چرک در بدنش نمي ماند نمازهاي پنجگانه هم انسان را از گناهان پاک مي کند. و سزاوار است که انسان نماز را در اول وقت بخواند و کسي که نماز را پست و سبک شمارد. مانند کسي است که نماز نمي خواند، پيغمبر اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: کسي که به نماز اهميت ندهد و آن را سبک شمارد سزاوار عذاب آخرت است . روزي حضرت در مسجد تشريف داشتند مردي وارد و مشغول نماز شد و رکوع و سجودش را کاملا به جاي نياورد، حضرت فرمودند: اگر اين مرد در حالي که نمازش اين طور است از دنيا برود، به دين من از دنيا نرفته است. پس انسان بايد مواظب باشد که با عجله و شتابزدگي نماز نخواند و در حال نماز به ياد خدا و با خضوع و خشوع و وقار باشد، و متوجه باشد که با چه کسي سخن مي گويد و خود را در مقابل عظمت و بزرگي خداوند عالم بسيار پست و ناچيز ببيند و اگر انسان در موقع نماز کاملا به اين مطلب توجه کند، از خود بي خبر مي شود، چنانکه در حال نماز تير را از پاي مبارک اميرالمؤمنين عليه السلام بيرون کشيدند و آن حضرت متوجه نشدند. و نيز بايد نمازگزار توبه و استغفار نمايد و گناهاني که مانع قبول شدن نماز است، مانند حسد، کبر، غيبت، خوردن حرام، آشاميدن مسکرات و ندادن خمس و زکات بلکه هر معصيتي را ترک کند. و همچنين سزاوار است کارهايي که ثواب نماز را کم مي کند و به جا نياورد، مثلا در حال خواب آلودگي و خودداري از بول به نماز نايستد، و در موقع نماز به آسمان نگاه نکند و نيز کارهايي که ثواب نماز را زياد مي کند به جا آورد، مثلا انگشتري عقيق به دست کند و لباس پاکيزه بپوشد و شانه و مسواک کند و خود را خوشبو نمايد.» (1).
مقدمه را با نقل حديث زيبايي (2) از پيامبر گرامي صلي الله عليه و آله و سلم به پايان مي بريم:
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
امت من چهار گروه هستند:
1 ـ گروهي نماز مي خوانند، ولي در نمازشان سهل انگارند «ويل» براي آنهاست، و «ويل» نام يکي از طبقات زيرين جهنم است، خداوند فرمود: (فويل للمصلين الذينهم عن صلاتهم ساهون) ماعون 4 و 5
پس «ويل» براي نمازگزاران است، آنهايي که در نمازشان سهل انگارند.
2 ـ گروهي گاهي نماز مي خوانند و گاهي نمي خوانند، پس «غي» مال آنهاست، و «غي» نام يکي از طبقات پايين جهنم است. خداوند متعال فرمود: (فخلف من بعدهم خلف اضاعوا الصلوة و اتبعوا الشهوات فسوف يلقون غيا) .
سپس جانشين آن مردم خداپرست قومي شدند که نماز را ضايع کرده و از شهوات پيروي کردند، و اينها به زودي در «غي» افکنده خواهند شد.
3 ـ گروهي هيچ وقت نماز نمي خوانند، «سقر» براي آنهاست، «سقر» هم نام يکي از طبقات زيرين جهنم است که خداوند متعال فرمود: (ما سلککم في سقر قالوا لم نک من المصلين) مدثر .42
(اهل بهشت از اهل جهنم سئوال مي کنند) چه چيزي شما را به «سقر» کشاند؟ در جواب مي گويند : ما از نمازگزاران نبوديم.
4 ـ گروهي هميشه نماز مي خوانند، و در نمازشان خشوع دارند. خداوند متعال فرمود: (قد افلح المؤمنون الذين هم في صلاتهم خاشعون)
مؤمنون.1 و .2
مؤمنان رستگار شدند، آنهايي که در نمازشان با خشوع هستند. (3)
اميدواريم خداوند متعال همه ما را از گروه چهارم قرار دهد.
و اقم الصلاة ان الصلوة تنهي عن الفحشاء و المنکر و لذکر الله اکبر.
(عنکبوت، 45)
نماز را بپادار، که نماز انسان را از هر کار زشت و منکر باز مي دارد و ياد خدا بزرگتر است.
فصل اول: جايگاه نماز در اسلام
حديث اول اهميت نماز
قال رسول الله صلي الله عليه و آله:
اول ما افترض الله علي امتي الصلوات الخمس، و اول ما يرفع من اعمالهم الصلوات الخمس، و اول ما يسألون عنه الصلوات الخمس.
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
نخستين چيزي که خداوند بر امت من واجب کرد نمازهاي پنجگانه است، و نخستين عملي که از آنان بالا برده مي شود، و از آنان سؤال مي شود همان نماز است.
کنز العمال، ج 7، ح 18859
حديث دوم
نماز و پايه هاي دين
عن ابي جعفر عليه السلام قال: بني الاسلام علي خمسة اشياء: علي الصلاة، و الزکوة و الحج و الصوم و الولاية.
امام باقر عليه السلام فرمود: اسلام بر پنج چيز بنا شده است:
نماز، زکات، حج، روزه و ولايت اهل بيت عليهم السلام. بحار، ج 82، ص .234
حديث سوم مثل نماز
عن ابي جعفر عليه السلام قال:
الصلاة عمود الدين، مثلها کمثل عمود الفسطاط اذا ثبت العمود ثبتت الاوتاد الاطناب، و اذا مال العمود و انکسر لم يثبت وتد و لا طنب.
امام باقر عليه السلام فرمود:
نماز ستون دين است، مثل آن همانند ستون خيمه است که وقتي استوار باشد ميخها و طنابها پا برجاست، و هرگاه ستون آن کج و شکسته شود هيچکدام از آنها استوار نمي مانند. بحار، ج 82، ص 218
حديث چهارم نماز موجب رستگاري
قال رسول الله صلي الله عليه و آله:
خمس صلوات من حافظ عليهن کانت له نورا و برهانا و نجاة يوم القيامة.
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
کسي که بر نمازهاي پنجگانه محافظت و مراقبت نمايد اين نمازها براي او در قيامت، نور و وسيله نجات او خواهد بود.
کنز العمال، ج 7، حديث 18862
حديث پنجم نماز و نورانيت قلب
قال رسول الله صلي الله عليه و آله:
صلاة الرجل نور في قلبه فمن شاء منکم فلينور قلبه.
رسول اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
نماز هر کس، نوري در دل اوست، پس هر کس خواست، قلبش را نوراني کند.
کنز العمال، ج 7، حديث 18973
حديث ششم نماز ملاک قبولي اعمال
قال الصادق عليه السلام:
اول ما يحاسب به العبد الصلاة، فان قبلت قبل سائر عمله، و اذا ردت رد عليه سائر عمله .
امام صادق عليه السلام فرمود:
نخستين چيزي که از بنده حسابرسي مي شود نماز است، پس اگر نماز پذيرفته شد اعمال ديگرش نيز پذيرفته مي شود، چنانچه نمازش رد شود بقيه اعمال او هم قبول نخواهد شد.
وسائل الشيعه، ج 3، ص 22
حديث هفتم نماز و روش انبياء
قال رسول الله صلي الله عليه و آله:
الصلاة من شرايع الدين، و فيها مرضاة الرب عز و جل، فهي منهاج الانبياء.
پيامبر گرامي صلي الله عليه و آله فرمود:
نماز از آداب (اوليه) دين است، و آن مايه خشنودي خدا، و راه و روش پيامبران الهي است .
بحار، ج 82، 231
حديث هشتم نماز پرچم اسلام
قال رسول الله صلي الله عليه و آله:
علم الاسلام الصلاة، فمن فرغ لها قلبه و حافظ عليها بحدها و وقتها و سننها فهو مؤمن
رسول خدا صلي الله عليه و آله فرمود:
نماز، پرچم اسلام است، مؤمن واقعي، کسي است که دل به آن دهد و مراقب حدود و آداب و وقت آن باشد.
کنز العمال، ج 7، حديث 18870
حديث نهم نماز و کارآئي آن
قال الصادق عليه السلام:
ان ملک الموت يدفع الشيطان عن المحافظ علي الصلاة و يلقنه شهادة ان لا اله الا الله، و ان محمدا رسول الله في تلک الحالة العظيمة.
امام صادق عليه السلام فرمود:
فرشته مرگ، شيطان را از کسي که مراقب نماز است دور مي کند، و شهادت بر وحدانيت خدا، و رسالت پيامبر را در هنگام هولناک مرگ به او تلقين مي کند.
وسائل الشيعه، ج 3، ص 19
حديث دهم نماز و فرزندان
قال الباقر عليه السلام:
انا نأمر صبياننا بالصلاة اذا کانوا بني خمس سنين، فمروا صبيانکم بالصلاة اذا کانوا بني سبع سنين.
امام باقر عليه السلام فرمود:
هنگامي که فرزندان ما پنج ساله شدند دستور مي دهيم نماز بخوانند، پس شما هم وقتي فرزندانتان به هفت سالگي رسيدند آنها را به نماز دستور دهيد.
وسائل الشيعه، ج 3، ص 12
فصل دوم: اهميت و فضيلت نماز
حديث يازدهم ارزش نماز
قال الصادق عليه السلام:
صلاة فريضة خير من عشرين حجة و حجة خير من بيت مملو ذهبا يتصدق منه حتي يفني او حتي لا يبقي منه شي ء.
امام صادق عليه السلام فرمود:
يک نماز واجب از بيست حج بهتر است، و يک حج از صدقه دادن خانه اي پر از طلا بهتر است، آنگونه که آن را صدقه دهند تا آنکه چيزي در آن نماند.
بحار، ج 82، 227
حديث دوازدهم برتري نماز
قال اميرالمؤمنين عليه السلام:
اوصيکم بالصلاة و حفظها، فانها خير العمل و هي عمود دينکم.
اميرالمؤمنين عليه السلام فرمود:
شما را به نماز و مراقبت از آن سفارش مي کنم چونکه نماز برترين عمل و ستون دين شماست .
بحار، ج 82، ص 209
حديث سيزدهم اهميت نماز
قال النبي صلي الله عليه و آله:
ما من صلاة يحضر وقتها الا نادي ملک بين يدي الناس (ايها الناس) قوموا الي نيرانکم التي اوقدتموها علي ظهورکم فاطفئوها بصلاتکم.
پيامبر اکرم صلي الله عليه و آله فرمود:
هيچ گاه وقت نماز نمي رسد مگر اينکه فرشته اي در ميان مردم ندا مي دهد که: اي مردم بپاخيزيد و با نماز خود آتشهائي را که برافروخته ايد خاموش کنيد.
بحار، ج 82، ص 209
حديث چهاردهم برکات نماز
قال علي عليه السلام:
ان الانسان اذا کان في الصلاة فان جسده و ثيابه و کل شي ء حوله يسبح.
علي بن ابيطالب عليه السلام فرمود:
هنگامي که انسان مشغول نماز است بدن و لباس و هر چه پيرامون اوست خدا را تسبيح مي گويند .
بحار، ج 82، ص 213
حديث پانزدهم جايگاه نماز
قال رسول الله صلي الله عليه و آله:
موضع الصلاة من الدين کموضع الرأس من الجسد.
رسول گرامي صلي الله عليه و آله فرمود:
جايگاه نماز در دين همانند سر است نسبت به بدن.
کنز العمال، ج 7، حديث 18972
نماز در آيات وروايات
- بازدید: 3800