برای دیدن تصویر در اندازه بزرگتر بر روی آن کلیک کنید
کتاب گرانسنگ منتخب التواريخ، تألیف محمد
مدرسه پریزاد در کنار مدرسه دیگری به نام مدرسه دودرب، قدیمیترین حوزههای علمیه شیعی در مشهد و در ایران بهشمار میروند. این بار با عکسی که محمد صانع آن را در سال 1348 از بنای قدیمی این مدرسه گرفته و اکنون در آرشیو مرکز اسناد آستان قدس رضوی نگهداری میشود، بنا داریم تا کمی درباره این مدرسه علمی قدیمی برایتان بگوییم.
مدرسه پریزاد که مشهدیها همگی نامش را بلااستثنا شنیدهاند، در ضلع غربی بیوت بالاسر حرم مطهّر امام رضا(ع)، جنب مسجد گوهرشاد و روبروی مدرسه دو در واقع بوده و در حقیقت، بنای آن در سال ۸۲۳ پایان یافته است.
بانی و واقفش پریزاد خانم، ندیمه گوهرشادآغا، همسر شاهرخ تیموری بوده که از نوادگان ربیعبنخثیم معروف به خواجهربیع (متوفی ۶۱ یا ۶۳) و همسر میرزا میرک حسینی، متولی مزار خواجهربیع، بود. پریزاد طبق وقفنامهای مفصل که نسخه اصل آن نیز در اداره اوقاف خراسان موجود است، تولیت این مدرسه و موقوفات بسیار آن را که برای مستمری ماهانه طلاّب و دیگر هزینهها منظور داشته بود، به همسرش تفویض کرد.
در منابع تاریخی، نامی از مدرّسان و طلاّب مدرسه نیامده است اما از علاقه و ارادت قلبی واقف به اهل بیت(علیهمالسلام) چنین برمیآید که مدرّسان و طلاّب شیعه در آنجا به بحث و فحص اشتغال داشتهاند. شمار طلاّب به بیست و گاهی سی تن میرسیده که همگی از محل موقوفات مدرسه، دارای مسکن و معاش بودهاند و چنانکه از متن وقفنامه برمیآید، جز اولاد ذکور واقف، فقط طلاّبِ زائر فقیر حق داشتهاند که برای سه ماه در مدرسه اقامت گزینند.
بنابر کتیبه موجود، مدرسه پریزاد در ۱۰۹۱ در زمان شاه سلیمان صفوی (متوفی ۱۱۰۵) به فرمان نجفقلیخان، بیگلربیگی قندهار و همچنین به اهتمام آقامحمدباقربیگ و میرزاشکرالله، بازسازی شد. از جاذبههای معماری این بنا این است که برسردرب مدرسه کتیبهای حاوی احادیثی در فضیلت علم و عالمان به خط ثلث بر زمینه کاشی معرّق به چشم میخورد.
در سال ۱۳۴۶ هجری خورشیدی، اداره اوقاف به مرمت مدرسه پریزاد همت گماشت اما در ماجرای تخریب بازار و توسعه اطراف حرم در اواسط دهه پنجاه، این مدرسه به صورت ویرانهای درآمد و در ۱۳۶۳هجری خورشیدی، آستان قدس رضوی بازسازی آن را با همان شکل نخستین آغاز کرد و در ۱۳۶۸ به پایان برد.
مدرسه پریزاد از نوع مدارس چهار ایوانی عهد تیموریان بهشمار میرود که در آن ۲۲حجره در دو طبقه برای سکونت طلاّب در نظر گرفته شده است.
سطح دیوارها و لچکی ایوانها و غرفهها با کاشی معرّق و گچبریهای نفیس تزیین شده و کتیبههایی به خط ثلث و کوفی، دربردارنده احادیث معصومین(علیهمالسلام)، از دیگر تزیینات آن است که اگرچه در سطح وسیعی بازسازی شدهاند اما از طرح و نمای نخستین بنا حکایت دارند.
متن فائزه موسوی
عکس : محمد صانع
منبع : سایت آستان قدس رضوی
برای دیدن تصویر در اندازه بزرگتر بر روی آن کلیک کنید
کتاب گرانسنگ منتخب التواريخ، تألیف محمد
جشن میلاد امیرالمؤمنین علی علیه السلام،سخنران : استاد بندانی نیشابوری،با نوای : کربلایی احمد
ادامه خبر...معاونت پژوهش حوزههای علمیه با همکاری واحدهای پژوهشی حوزوی برگزار می کند: نمایشگاه کتاب و
ادامه خبر...
|