127 «وَ كَذلِکَ نَجْزِى مَنْ أَسْرَفَ وَ لَمْ يُوْمِنْ بِآياتِ رَبِّهِ وَ لَعَذابُ الاْخِرَةِ أَشَدُّ وَ أَبْقى»
 
ترجمه  :
127.و همچنين جزا مى‌دهيم كسى كه زياده‌روى كند و ايمان نياورد به آيات پروردگارش و هرآينه عذاب آخرت شديدتر است و بقاى آن بيشتر است.
 
تفسير :
[معناى اسراف وتبذير]
(وَ كَذلِکَ نَجْزِى مَنْ أَسْرَفَ) «اسراف» و «تبذير» در مال دو معصيت كبيره است. اسراف زياد مصرف كردن است در مصارف عقلايى، زايد بر آنچه عقل و شرع حكم مى‌فرمايد و تبذير صرف مال است در مصارف غير عقلايى و غير مشروع. و اسراف در عمل زياده‌روى در معاصى كه از هيچ گونه معصيتى باك نداشته باشد و كوتاهى نكند و اسراف در دين كفر و شرك و عناد و نصب عداوت با اولياى حق از انبيا و اوصيا و دُعات دين و ضلالت و اضلال ديگران و ترك فرايض و اوامر [و] اِعراض از حق و سَير در طُرُق باطله است و جزاى آن‌ها را هم در دنيا و هم حين الموت و هم در قبر و هم در عالم برزخ و هم در دوره رجعت و هم در صحراى محشر خواهند ديد.
(وَ لَمْ يُوْمِنْ بِآياتِ رَبِّهِ) «آياتِ ربّ» انبيا و حجج الهيّه و كتب سماويه و دستورات دينيه و علماى اماميه و دُعات حقّه است. به هر كدام از اين‌ها ايمان نداشته باشد، مشمول اين جمله است.
(وَ لَعَذابُ الاْخِرَةِ أَشَدُّ) محشر بلكه هر چه بگذرد عذابش بيشتر مى‌شود (عَذاباً فَوْقَ الْعَذابِ) (1) .
(وَ أَبْقى) «بقا» و دوام آن ابدى و دائمى است؛ دار خلود است، انتها ندارد.
 
تنبيه :
اخبار بسيارى از ائمه اطهار (علیهم السلام): در ذيل اين آيات رسيده به بيانات مختلفه، و مكرّر گفته‌ايم كه اخبار در تفسير آيات بيان مصاديق است، منافى با عموم آيات ندارد، در بعضى تعبير به نَصّاب كرده، در بعضى تعبير به ترك ولايت اميرالمومنين، در بعضى به شرك، در بعضى آيات را ائمه اطهار شمرده، در بعضى به كثرت معاصى و اين اخبار در برهان نقل شده (2)  و آنچه مذكور شد،
شامل جميع آن‌هاست و دوست داشتم يك جمله مختصرى از خبر منسوب به اميرالمومنين  (علیه السلام) كه مكاتبه فرمود به محمد بن ابى‌بكر بر اهل بصره، راجع به عذاب قبر نقل كنم. خلاصه مفادش اينكه قبر براى مومن «روضةٌ مِنْ رياضِ الجنّةِ وَ يُمَدُّ لَه مَدَّ البَصَرِ» و براى كافر «حُفرةٌ مِنْ حُفِرَ النّارِ» (3)  و آن قدر ضيق مى‌شود  كه اضلاعش در هم كوفته مى‌شود و نود و نه تِنّين [=اژدها]بر او مسلّط مى‌شوند كه اگر يكى از آن‌ها در روى زمين نفخى كند، تمام هَوامّ  (4) هلاك مى‌شوند و قبر همه روزه صاحبش را ندا مى‌كند: «أنا بَيتُ الوَحشةِ أنا بَيتُ الظُّلمةِ أنا بَيتُ الغُربةِ أنا بَيتُ الدُّودِ وَ الهَوامّ...» تا آخر حديث كه مى‌فرمايد: «فَإنْ اِستَطَعتُم أنَ تَجْزعُوا لأِجسادِكُم و أنفُسِكُم مِمّا لا طاقةَ لَكم بِهِ [ولا صَبرَ لَكُم عَلَيه] فَاعْمَلُوا بِما أحبَّ اللهُ وَ اتْرُكُوا ما كَرِهَ اللهُ» (5) .
    و از اين جمله اخيره استفاده مى‌شود كه عذاب قبر بر كليه ترك واجبات و فعل محرّمات است.

___________________________________________________________________

  1.  عذابى بالاى عذاب. سوره نحل: آيه 88.
  2.  ر. ك : تفسير البرهان: ج5، ص195 ـ 197.
  3.  بوستانى از باغ‌هاى بهشت است كه تا منتهاى ديده براى او فراخ مى‌گردد... و چاله‌اى ازگودال‌هاى آتش.
  4.  حشراتى كه در زمين زندگى مى‌كنند، مانند: مورچه و عقرب.
  5.  منم لانه وحشت. منم لانه تاريكى. منم خانه تنهايى. منم آشيانه كِرم‌ها و حشرات. پس تامى‌توانيد، براى بدن‌ها و جان‌هايتان از آنچه تحمل آن را نداريد و نمى‌توانيد به آن صبركنيد، بهراسيد و به رضاى خدا عمل كنيد و از آنچه ناخوش مى‌دارد، بپرهيزيد. امالى مفيد :ص265؛ امالى طوسى: ص28؛ بحار الأنوار: ج6،ص218، ح13و تفسير البرهان :ج5،ص196، ح9. آنچه در قلاب آمده از اين منابع آورديم.