پرسش : اختلافاتى كه در آفرينش مخلوقات و به ويژه انسان ها وجود دارد چگونه با عدل و حكمت الهى سازگار است؟ و چرا خداى حكيم و عادل، همه مخلوقات را يكسان نيافريده است؟
پاسخ: اختلاف آفريدگان در بهره هاى وجودى، لازمه نظام آفرينش و تابع قوانين علّت و معلول حاكم بر آن است و فرض يكسان بودن همه آن ها پندار خامى است. اگر اندكى دقت كنيم خواهيم دانست كه چنين فرضى مساوى با ترك آفرينش است; زيرا اگر مثلاً همه انسان ها مرد يا زن بودند توليد مثل و تكثير انسان انجام نمى گرفت و نسل انسان منقرض مى شد و اگر همه مخلوقات، انسان بودند چيزى براى خوردن و تأمين ساير نيازمندى ها نمى يافتند و نيز اگر همه حيوانات و نباتات يك نوع و يك رنگ و داراى خواص يكسان بودند، اين همه فوايد بى شمار و زيبايى هاى خيره كننده پديد نمى آمد. آفرينش پديده ها، با شكل ها و ويژگى هاى مختلف، تابع اسباب و شرايطى است كه در جريان حركت و تحول ماده، فراهم مى شود و هيچ كس را قبل از آفرينش، حقى بر خدا نيست كه او را چنين يا چنان بيافريند و يا در مكان خاص و يا زمان معينى قرار دهد تا جايى براى عدل و ظلم داشته باشد.
