وَاعْلَمْ يا بُنَيَّ أَنَّ أَحَبَّ ما أَنْتَ آخِذٌ بِهِ إِلَيَّ مِنْ وَصِيَّتي تَقْوَى اللّهِ ، وَالاِقْتِصارُ عَلى ما فَرَضَهُ اللّهُ عَلَيْكَ ، وَالأَخْذُ بِما مَضى عَلَيْهِ الأَوَّلُونَ مِنْ آبائِكَ وَالصّالِحُونَ مِنْ أَهْلِ بَيْتِكَ ، فَإِنَّهُمْ لَمْ يَدْعُوا أَنْ نَظَرُوا لِأَنْفُسِهِمْ كَما أَنْتَ ناظِرٌ ، وَفَكَّرُوا كَما أَنْتَ مُفَكِّرٌ ؛ ثُمَّ رَدَّهُمْ آخِرُ ذلِكَ إلَى الأَخْذِ بِما عَرَفُوا ، وَ الاْءِمْساكِ عَمّا لَمْ يُكَلَّفُوا ، فَإِنْ أَبَتْ نَفْسُكَ أَنْ تَقْبَلَ ذلِكَ دونَ أَنْ تَعْلَمَ كَمَا عَلِمُوا فَلْيَكُنْ طَلَبُكَ ذلِكَ بِتَفَهُّمٍ وَتَعَلُّمٍ ، لا بِتَوَرُّطِ الشُّبُهاتِ وعُلَقِ الخُصُوماتِ .
وَابْدَأْ قَبْلَ نَظَرِكَ فِي ذلِكَ بِالاْءِسْتِعانَةِ بِإِلهِكَ ، وَالرَّغْبَةِ إِلَيْهِ فِي تَوْفِيقِكَ ، وَتَرْكِ كُلِّ شائِبَةٍ أَوْلَجَتْكَ في شُبْهَةٍ ، أَوْ أَسْلَمَتْكَ إلَى ضَلالَةٍ . فَإِذا[1] أيْقَنْتَ أَنْ قَدْ صَفا قَلْبُكَ فَخَشَعَ ، وَتَمَّ رَأْيُكَ فَاْجَتَمَعَ ، وَكَانَ هَمُّكَ فِي ذلِكَ هَمّاً واحِداً ، فَانْظُرْ فِيما فَسَّرْتُ لَكَ ، وَإِنْ أَنْتَ[2] لَمْ يَجْتَمِعْ لَكَ ما تُحِبُّ مِنْ نَفْسِكَ وَفَراغِ نَظَرِكَ وَفِكْرِكَ ، فَاعْلَمْ أَنَّكَ إِنَّما تَخْبِطُ الْعَشْواءَ وَتَتَوَرَّطُ الظَّلْماءَ ، وَلَيْسَ طالِبُ الدِّينِ مَنْ خَبَطَ وَلا مَنْ خَلَطَ[3] ! وَالاْءِمْساكُ عَنْ ذلِكَ أَمْثَلُ .
پسرم بهترين چيزى كه از وصيت من فرا مىگيرى پرهيزگارى و ترس از خداست و بسنده كردن بر آنچه خداوند بر تو واجب گردانده و رفتن به آن راهى كه پدرانت و پارسايان خاندانت«1»
آن را پيمودهاند ؛ زيرا ايشان همان گونه كه تودر امور خويشتن ، نظر مىكنى ، در امور خويش تأمل كردهاند ، و تلاش و انديشه ، آنان را به فرا گرفتن شناختهاى خود و خوددارى از آنچه مكلف نشده بودند وادار ساخت . حال اگر نفس تو وضعى را كه خويشاوندانت بر آن گذشتهاند پذيرا نيست ، پس بكوش تا درخواستهايت از روى آگاهى و بينش باشد ، نه آنكهدرمسايل شبههناك بيفتى و در دشمنىها و خصومتها گرفتار شوى .
قبل از پيمودن راه پاكان از خداى خود كمك بخواه و براى نيك فرجامى خويش به او روى آور . هر بدى كه تو را در شك و شبهه اندازد و يا به گمراهيت بكشاند ، ترك كن پس هرگاه باور كردى كه دلت وارسته و فروتن و انديشهات كامل شده و خاطرت مطمئن كه همه تلاشت يكسو گشته است ، دقت كن و بينديش در آنچه برايت بيان كردم و توضيح دادم . و اگر در اين راه آنچه را دوست دارى اعم از آسايش خاطر و فكر راحت برايت فراهم نشد ، بدان تو مانند شتر شب كور كه در تاريكى ره مىسپارد « 2 » در اشتباه هستى ؛ و آن كسى كه در اشتباه باشد و قدم در راهى نا آگاه بگذارد و يا
حق و باطل را در هم بياميزد جوينده دين به حساب نمىآيد ،
بلكه درنگ و توقف در اين حال به حقيقت نزديك است .
توضيحات
1 ـ اشاره است به مهاجرين بنىهاشم و بنى عبد المطلب ، مانند حضرت حمزه ، جعفر طيّار ، عباس ، عبيده بن حارث و . . . .
2 ـ تتورّط الظلماء ( = در ورطه تاريكى درافتى ) : اين جمله براى تشبيه به كار رفته است ، از اين جهت كه ذهن همانند كسى است كه در تاريكى در پى حق ، راه مىپيمايد . اين شخص راه صحيح را نمىيابد .
--------------------------------------
[1] . ص : فان .
[2] . ص : وان لم يجتمع .
[3] . ص : من خبط او خلط .