بنابر آنچه گذشت ، معناى((بسم الله الرحمن الرحيم))چنين مى شود: شروع كن يا شروع مى كنم بانام خدايى كه رحمتش همگانى و هميشگى است . لفظ((بسم))كه جارو مجرور است ، به فعل امر((ابدء))( شروع كن ) يا به فعل متكلم((ابتدء))(شرع مى كنم ) ولى چون اين سخن از طرف خداوند نازل شده است

، فعل اول ، مناسبتر به نظر مى رسد اين كه در ترجمه بسم الله ... بگوييم :((به نام خداوند بخشنده مهربان))درست نيست . و يا بگوييم بنام خدايى كه رحم كننده است بر مؤ من و كافر در دنيا و فقط بر مؤ منين در آخرت ، اين هم درست نيست .
در برخى از روايات((رحمان و رحيم))طورى معنا شده است كه مضمون آزاد آن ، چنين است ، رحمان ؛ يعنى رحم كننده در دنيا بر مؤ من و كافر، رحيم ، يعنى رحم كننده بر مؤ منين يا رحم كننده فقط بر مؤ منان در آخرت . تعبير آنها چنين است :((الرحمن بجمع خلقه و الرحيم بالمؤ منين خاصة (1) در نقل ديگرى است :((ان عيسى بن مريم قال : الرحمن ، رحمن ، رحمن الدنيا و الرحيم ، رحيم الاخرة)). و در نقل سوم آمده است :((الرحمن ، اسم خاص بصفة عامة ، و الرحيم ، اسم عام بصفة خاصة)) (2) .
ولى اين سخن نتيجه اش آن است كه : خداوند در دنيا رحيم نيست و و اطاق قرآن كريم((رحيم))را مخصوص مؤ منان نكرده است ؛ زيرا در مقابل آيه((و كان بالمؤ منين رحيما)) (3) آمده است :((ان الله بالناس لرؤ ف رحيم)) (4) .
-))و يعذب المنافقين ان شاء او يتوب عليم ان الله كان غفوارحيما (5) )).
-((نبى عبادى انى الغفور الرحيم)) (6) و آيات ديگر.
-----------------------------------------
1-  تفسير برهان ، ج 1، ص 6 .
2-  مجمع البيان ، ج 1، ص 21.
3-  سوره احزاب ، آيه 43.
4-  سوره بقره ، آيه 143.
5-  سوره احزاب ، آيه 24.
6-  سوره حجر، آيه 49.
---------------------------------------
حجت الاسلام و المسلمين حاج سيد على اكبر قرشى