((رسول و نبى))كه در قرآن مجيد مطرح گرديده است ، هر يك معناى مستقل و جداى از هم دارد. اگرچه در بادى امر، چنان به نظر مى آيد كه هر دو، يكى هستند. آيات قرآن مجيد هر دو را مستقل در نظر گرفته است ؛ مثلا در آيه شريفه :
((و ما ارسلنا من قبلك من رسولا و لا نبى الا تمنى الفى الشيطان فى امنيته فينسخ الله ما يلقى الشيطان ثم يحكم الله آياته و الله عليم حكيم)) (1)
ملاحضه مى شود كه هر يك از((رسول))و((نبى))مستقلا ذكر شده اند. و يا در آيات ذيل - چنانچه ملاحضه مى فرماييد - هر دو مستقل آمده و مورد عنايت هستند:
((و اذكر فى الكتاب موسى انه كان مخلصا و كان رسولا نبيا... و اذكروا فى الكتاب اسماعيل انه كان صادق الوعد و كان رسولا نبيا)) (2)
-((الذين يتبعون الرسول النبى الامى الذى يجدونه مكتوبا عندهم فى التورية و الانجيل)) (3) .
نظر اهل سنت درباره فرق ميان((رسول و نبى))آن است كه :((رسول))كسى است كه شريعتى نو و تازه آورده باشد. و مردم را به آن دعوت مى كند ( يعنى اواالعزم ) ولى((نبى))اعم است ؛ هم به رسول اطلاق مى شود و هم به پيامبرى ك شريعت گذشته را تبليغ مى كند؛ مانند پيامبران بنى اسرائيل از بعد از حضرت موسى تا حضرت عيسى - عليهما السلام -.
ونيز گفته اند((رسول))آن است كه هم كتاب و هم معجزه داشته باشد. و((نبى))آن است كه معجزه دارد ولى كتاب ندارد. ناگفته نماند كه : اين همان قول سابق است . فرقهاى ديگرى نيز گفته اند كه اين مقال را مجال همه آنها نيست . (مجمع البيان و تفسيرى بيضاوى ).
ولى بنابر تفسير بيت - صلوات الله اجمعين -((رسول))آن است ك به سه طريق به طريق به او وحى مى شود؛ يعنى : هم خدا مطالب را به قلب او القا مى كند، و هم صدايى را كه خدا خلق كرده ، مى شنود، و هم جبرئيل به محضر او مى آيد و وحى را مى آورد. ولى((نبى))آن است كه فقط با دو راه به او وحى مى شود و جبرئيل نزد او نمى آيد.
در اصول كافى بابى تحت عنوان((باب الفرق بين الرسول و النبى و المحدث)) (4) مى باشد. و در آن چهار حديث كه همه آنها قريب المضمون هستند، نقل گرديده است . از جمله :((عن زارة قال : سئلت ابا جعفر عليه السلام عن قول الله عزوجل((و كان رسولا نبيا))ما الرسول و ما النبى ؟ قال : النبى الذى فى منافه و يسمع الصوت و لا يعاين الملك . و الرسول الذى يسمع الصوت و يرى فى المنام و يعاين الملك ...)) (5)
يعنى :((زراره مى گويد: از امام باقر - عليه السلام - از اين آيه پرسيدم كه خداوند فرموده است :((و كان رسولا نبيا))رسول و نبى كدام است ؟ فرمود:((نبى))آن است كه در خواب مى بيند و صدايى كه خداوند خلق كرده ، مى شنود، ولى ملك را نمى بيند. اما((رسول))صدا را مى شنود، و در خواب مى بيند و ملك (جبرئيل ) نيز نزد او مى آيد...)).
ناگفته نماند كه : در اين روايت و رويات ديگر((وحى))به معناى اول ذكر نشده است . چنانچه در((وحى سه گانه))مشروحا گفته ايم . ظاهرا نظر معصوم - صلوات الله عليه - فقط به آمدن((ملك))بوده است كه بيشتر بدان پرداخته است .
و نيز ناگفته نماند كه : خواب انبيا- عليهم السلام - على الظاهرة از قسم دوم ؛ يعنى از قسم((من وراء الحجاب))است كه صداى آفريده شده را در خواب مى شنيدند. و از اينكه در قرآن كريم از رسول خدا - صلى الله عليه و آله - گاهى به((رسول))و گاهى به((نبى))تعبير شده ، معلوم مى شود كه به ايشان از هر سه طريق وحى مى شده است . در سوره شورى خداوند اول از سه نوع وحى و تكليم نام مى برد و مى فرمايد:
((و ما كان لبشر ان يكلمه الله الا و حيا او من وراء حجاب او يرسل رسولا فيوحى باذنه ما يشاء انه على حكيم)) (6)
چنانچه در فصل بعدى((وحيهاى سه گانه))مشروحا گفته شده است . بلافاصله بعد از آن مى فرمايد:((و كذلك اوحينا اليك روحا من روحا من امرنا ما كنت تدرى ما الكتاب و لا الايمان ...)) (7) .
على الظاهرة ،((كذلك))اشاره به وحى هاى سه گانه فوق است ؛ يعنى اين چنين قرآن را بر تو وحى كرده ايم . ظاهرا تقدير آيه چنين باشد كه :((كذلك او حينا اليك القرآن بسبب روح من امرنا...)).
-----------------------------------------
1- سوره حج ، آيه 52.
2- سوره مريم ، آيه 51 و 54.
3- سوره اعراف ، آيه 157 و 158.
4- اصول كافى ، ج 1، ص 176.
5- كافى ، ج 1، ص 176.
6- سوره شورى ، آيه 51.
7- سوره شورى ، آيه 52.
---------------------------------------
حجت الاسلام و المسلمين حاج سيد على اكبر قرشى
